غار بورنیک در شهرستان فیروزکوه، بخش
مرکزی، روستای هرانده قرار دارد. نام غار از دو کلمه بور و نیک تشکیل شده است. بور تغییر یافته کلمه بار برای سهولت تلفظ در اضافه شدن به کلمه نیک است.
بار به معنای ساحل، کنار و جای امن است. بورنیک یا بار نیک یعنی محل امن خوب که اسم پرمعنایی برای غار به علت موقعیت خاص قرارگیری آن است.
این غار محل امنی برای زندگی و پناه گرفتن بوده است. دهانه غار از دید نهان و به رودخانه نزدیک است و به همین خاطر غار محل امنی برای سکونت در مواقع خطر و زندگی در
دوره غار نشینی بوده است.دهانه غار به ابعاد ۱۰ در ۱۵ متر و بلندی ۶ متر در ارتفاع ۱۹۵۰ متری سطح دریا قرار دارد.
غار از 3 تالار عظیم تاقدیسی تشکیل شده که در سقف هر کدام، شکاف (گسل) اولیه غار بخوبی نمایان است.
تالار اول یا تالار بیرونی محوطه بزرگی و با سنگچین کردن کف شیب دار در گذشته، دو
ایوان که با یکدیگر ۲ متر اختلاف ارتفاع دارند بوجود آمده است.
این تالار سکونتگاه اصلی غار بوده و وجود آثاری مانند سفال‌های شکسته از دوره‌های تاریخی مختلف در آن، نشان دهنده آن است که از مراکز اصلی زیست انسانهای غارنشین به بعد بوده است.
در گوشه راست تالار دیوار دروازه دار سنگچین شده ای جلو یک
...مشاهده کامل متن دهلیز ساخته شده و احتمالا محل نگهداری احشام بوده است. در گوشه چپ تالار ، دهانه ای بعرض ۸ متر و بلندی ۱۰ متر ورودی تالار دوم یا تالار اصلی غار است.
تالار دوم یا تالار اصلی غار با شیب تندی به سمت پایین می‌رود. این تالار دارای یک دالان نسبتا طولانی در انتها و دالان دیگری بسوی تالار سوم است. در ابتدا و سمت چپ تالار نیز راهرویی رابط این تالار و تالار سوم غار است.
در انتهای تالار یک چاه به عمق ۵ متر و یک دهلیز به طول ۶ متر وجود دارد. دیواره‌های دالان از چکندههای گل کلمی و نخودی سفید و صورتی رنگ پوشیده شده است.
دالان دیگری که ابتدای تالارهای دوم و سوم غار را به هم متصل می‌کند ۱۰ متر پهنا و ۴ متر بلندی دارد.
تالار سوم غار از ابتدا تا انتها شیب تند سنگلاخی و لغزنده ای دارد . انتهای آن دهلیزی دارد که پس از ۸ متر به تالاری پر از پرتگاه ختم میشود. عمق بعضی پرتگاه‌ها ۲۰ متر است و این بخش غار از سنگهای ستونی و چکندههای مخروطی و کف آن از چکیده‌ها پوشیده شده است.
عمیق‌ترین سطح غار در تالار سوم و مقابل دهلیز رابط پایینی بین دو تالار، حدود ۶۰ متر پایین‌تر از سطح دهانه غار واقع است. طول شعبه اصلی غار حدود ۵۰۰ متر است.
تخته سنگهای عظیم در کف تالارهای نخست و سوم غار وجود دارد که روی بعضی از آنها پوشیده از لایه‌های خاک رُس مرطوب و لغزنده و سطح اکثر آنها پوشیده از چکیدههای نخودی و میخ مانند (استالاگمیت) است و از ویژگیهای غار بورنیک است و در سایر غارهای ایران چنین وضعیتی کمتر دیده میشود.
وجود دیوارهای پوشیده از چکندههای گل کلمی و نخودی سفید و صورتی رنگ (استالاکتیت)، زیبایی خاصی به غار بخشیده است.که نورپردازی برروی آنها جلوه ویژه ای به درون غار می‌دهد.
این غار از نظر باستانشناسی و تاریخی نیز اهمیت فراوانی دارد و در بررسی‌های اولیه آثاری از زندگی انسان در درون آن کشف شده است.
روستای هرانده از توابع بخش مرکزی شهرستان فیروز کوه، در فاصله 12 کیلومتری جنوب غربی فیروز کوه و 120 کیلومتری شمال شرق تهران واقع شده است.
این منطقه با باغ‌های سرسبز، رودخانه و نهرهای پرآب و چشم‌اندازهایی بی نظیر از کوه و دشت دارای جاذبه‌های بسیاری از منظر گردشگری است.
به‌جز غار بورنیک که معروف‌ترین جاذبه گردشگری هرانده است، از دیگر دیدنی‌های این روستا می‌توان به دشت بورنیک با پوشش گیاهی متنوع، مزارع و باغ‌های وسیع در امتداد رودخانه، بقعه تاریخی امامزاده یحیی، باغ‌های پرورش گل داوودی نام برد.
ارتفاع این روستا از سطح دریا حدود 1800 متر و آب هوای آن در زمستان سرد و در تابستان مطبوع و دل‌پذیر است.
جمعیت حال حاضر هرانده بنا بر گفته دهیار محترم روستا، 148 خانوار است. گویش مردم روستا به زبان مازندرانی است که اصطلاحاً به آن گیلکی می‌گویند. مهرماه، یعنی فصل به بار نشستن سیب‌های قرمز در باغ‌های منطقه، بهترین زمان برای بازدید از غار بورنیک و گشت و گذار در طبیعت زیبای روستای هرانده است.
این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۳۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://www.hamshahrionline.ir/
http://fa.wikipedia.org
http://www.dimehnews.ir
www.irancave.com
