قرآن تاریخی روستای نگل

در ۶۰ کیلومتری غرب شهر سنندج و در کنار راه سنندج – مریوان روستای زیبایی به نام نگل واقع شده است
اهمیت این روستا به علت وجود قرآن خطی قدیمی آن است ,روستای نگل به دلیل وجود این قرآن، روزانه میزان صدها تن از مشتاقان و علاقه مندان آثار مذهبی و تاریخی است.
برای دیدن این قرآن قدیمی باید به روستای نگل در 60 کیلومتری جاده سنندج-مریوان (28 کیلومتری سروآباد) سفر کنید.
با توجه به گفته‌ها و حکایات عامه،در زمان صفویه چوپانی در این منطقه مشغول چرای گوسفندان بوده که ناگهان گُل بسیار زیبایی، توجه او را به خود جلب می‌کند.
وقتی گُل را از دل خاک بیرون می‌آورد، چاله‌ای پدید می‌آید و صندوقچه‌ای می‌بیند.
چوپان که به تنهایی نمی‌تواند صندوقچه را بیرون آورد، اهالی روستا را خبر می‌کند. مردم، صندوقچه را بیرون می‌آورند و قرآن بزرگی در آن صندوقچه می‌یابند که گویا بر پوست آهو نوشته شده است.
اهالیْ این امر را به فال نیک میگیرند و در همان مکان مسجدی می‌سازند و روستای نگل نیز که چند کیلومتر دورتر از مکان امروز آن است را به محل جدید انتقال می‌دهند.
مردم معتقدند چون این قرآن در اثر توجه چوپان به گُلی زیبا، کشف شده بود، این محل به «نوگل» معروف شد و مردم، مسجدی به نام «مسجد نوگل» را بنا نهادند که به مرور زمان به «مسجد نگل» شهرت یافت.
برای «نگل» معناهای دیگری نیز یافت شده است از جمله به معنای زمین سنگی و سنگلاخ، هم‌چنین ممکن است تغییر یافته‌ی کلمه‌ی «نیل» به معنی شعله‌ی آتش باشد که نشان از ترویج آیین زردشت در این منطقه دارد.
قطع این قرآن رحلی بزرگ، جلد آن چرم و رنگ آن قهوه‌ای تیره است. کاغد صفحات آن ضخیم است و به دلیل تشابهی که به پوست دارد در بین مردم به «پوست آهو» شهرت یافته است.
قرآن نگل به خط کوفی نوشته شده و دارای نقطه و اعراب است.
از زیبایی‌های این قرآن مطلا بودن سرسوره‌ها و شماره‌های آیات و همچنین مزین بودن به نقوش گیاهی است.
براساس شواهد موجود، شیوه نگارش و اعراب گذاری آن احتمال می‌رود در سده‌های چهارم یا پنجم هجری قمری نگاشته شده باشد.
طول خود قرآن 38 ، عرض آن 21 و قطر آن 13 سانتی متر است
این قرآن تاریخی در سال ۱۳۷۱ به سرقت رفت که با تلاش نیروی انتظامی کشف و طی مراسم باشکوهی با شرکت هزاران نفر از مردم به محل خود برگردانده شد؛آخرین بار نیز که در مرداد ۱۳۸۳ از مسجد روستای نگل به سرقت رفته بود، اواخر آذر ۱۳۸۳ در جهرم در استان فارس کشف شد.
روزی که قرآن را به مسجد نگل برگرداندند، هزاران نفر از مردم روستاها، شهرها و استان‌های هم‌جوار، استقبال باشکوهی از قرآن به عمل آوردند و ده‌ها رأس گاو و گوسفند برای قرآن قربانی کردند.
این قرآن هم اکنون تحت نظارت سازمان اوقاف بوده و هیئت امنای مسجد روستا است که در چند سال اخیر به طور کامل بازسازی شده و داری دروازه ای با عنوان دروازه قرآن است در محفظه شیشه ای بدون شرایط محیطی از نظر دما و رطوبت نگهداری می‌شود.
این قرآن طی سالیان گذشته مورد استفاده عموم بوده و چندین بار نیز به سرقت رفته است به همین دلیل آسیب‌های فیزیکی و شیمیایی زیادی مانند پارگی، لکه‌های ناشی از اثر انگشت، امضای یابندگان دیده است.
همچنین چند برگ قرآن مذکور پس از سرقت‌های پیاپی و همچنین بوسیدن و زیارت آن توسط زائران از بین رفته است.
تنها منبع درمورد پیشینه‌ی تاریخی قرآن و روستا کتاب تاریخی تحفه ناصریه است. در این کتاب چنین آمده است: «یکی از دهات این بلوک که نگل نام دارد مسجد قدیمی است که به مسجد عبدالله عمر یا عبدالله عمران مشهوراست و قرآنی در این مسجد هست خیلی بزرگ به خط کوفی نوشته شده است».

منبع:
http://www.yjc.ir/fa/news/2638421
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=217814
http://isna.ir/fa/news/93011402395
http://jamshidmohammadi.blogfa.com/post/11
http://www.kordawari.blogfa.com/post/33
http://shafeimazhabankurd.blogfa.com/post-71.aspx
http://kord4.blogfa.com/post-104.aspx
http://partok.epage.ir/fa/module.content_Page.30.html