مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای
همدان، که از 36 بازار و راسته بازار و 26 سرا و کاروانسرا تشکیل شده است و از آثار
دوره قاجاریه به حساب می‌آیند در مرکز این شهر قرار گرفته است.
این مجموعه اکثراً با سبک معماری
دوره قاجاریه ساخته شده اند و با وسعتی حدود 30 هکتار به دو صورت عمده فروشی و خرده فروشی فعالیت می‌کنند. و در آنها تاسیساتی مثل مسجد، حمام ، زورخانه و چایخانه و غیره گنجانده شده است.
این بازارها مانند بازارهای اغلب شهرهای قدیمی مسقف و از
بافت معماری اسلامی برخوردار هستند، هر یک اختصاص به یک نوع مال التجاره یا پیشه‌ورانی است که دارای حرفه مشترکی هستند.
از این رو مردم بر حسب احتیاجات خود می‌دانند برای تهیه نیازمندی‌های خود به کجا مراجعه کنند.
در گذشته هر یک از راسته‌ها و کاروانسراها به عرضه یک کالای خاص اختصاص داشته اند، اما این ویژگی ، امروزه تا حدودی تغییر کرده است و در بعضی از مغازه‌ها صرفاً به عرضه و توزیع کالا مشغولند ، اما برخی دیگر علاوه بر محل فروش، کارگاه تولیدی صنعتگران نیز بوده اند، مانند: مسگرخانه و حلبی ساز خانه .
بعضی از بازارها مانند کاروانسراها در تملک اشخاص ثروتمند بوده که برای کسب در آمد بیشتری بنا شده‌اند چنان که
بازار ...مشاهده کامل متن قیصریه(بازار فرش فروش‌های فعلی) را میرزا کاظم منشی قاجاریه در پشت کاروانسرای خود (کاروانسرای میرزا کاظم) ساخت که اکنون متعلق به چند تن از تجار میباشد.
به علت موقعیت خاص جغرافیایی
همدان و قرارگرفتن در مسیر راه‌های ارتباطی شهرهای غربی و نیز زائران انبوهی که از
میانه و مناطق دور دست جهت زیارت عتبات عالیات در
همدان توقف می‌نمودند این شهر از اهمیت خاص اقتصادی و جغرافیایی به ویژه در دوران صفویه برخوردار بوده‌است.
با دقت در نقشه
همدان میتوان یافت که تمامی بازارهای
همدان در حول و محور مسجد جامع ساخته شده اند, تجار و پیشه وران نماز ظهر و عصر را در آنجا اقامه می‌کنند.
راسته آهک فروش ها، سرگذر، آهنگرها، زنجیرسازها، چلنگرها، پالاندوزها، گونی فروش‌ها، چاقوسازها، راسته حسین خانی، راسته حاج فضل الله، حلّاج خانه، حلبی سازها، دبّاغخانه، رزین بُرها، زغالی ها، زرگرها،
سبزه میدان، سمسار خانه، شالار یهودی، شیشه فروش ها، صحّافخانه، صندوق سازها، علاقبندها، قصاب‌ها، قیصریه فرش فروش‌ها، نجّارها، قنّادها، کاه فروش‌ها، کفشدوزخانه بزرگ، کفشدوزخانه کوچک، کهنه فروش‌ها، گیوه کش‌ها، مسگرها، نخود بریز ها، نمدمال‌ها بازارها و راسته بازارهای شهر
همدان میباشند.
منبع:
http://hamedan.ir/Hamedan/Fa/History_Ra.asp
http://hamshahrionline.ir/details/134207
http://hamedan.irib.ir/web/all/23/1771
