روستای باستانی تیس از توابع شهرستان چابهار استان سیستان و بلوچستان و در فاصله 5 کیلو متری شمال غربی شهر چابهار قرار دارد.
تیس روستایی کوهپایه ای که در درون دره ای به نام لاوی و دو طرف آن را کوههایی کم ارتفاع احاطه نموده که از غرب به شرق امتداد دارند و در دو طرف این دره واقع شده اند.
این دره به شکل مثلثی 30 درجه که راس آن در محل تلاقی این دو رشته کوه و محلی نا هموار و مرتفع و قاعده مثلث را ساحل تشکیل می‌دهد.
در درون دره رودخانه ای فصلی جریان دارد که سفره زیر زمینی این دره را تغذیه می‌نماید و نیازهای آبی روستا از محل همین سفره زیر زمینی تامین می‌شود.
بخش جنوبی این رشته کوه که یک ضلع مثلث را تشکیل می‌دهد تا چند صد متر در درون دریا پیشروی نموده و نقش موج شکن طبیعی را بازی میکند و بندرگاه را در طول قرون و اعصار در مقابل امواج سهمگین اقیانوس هند و طوفانهای دریایی شمال غرب اقیانوس محافظت می‌نماید.
ساحل بندرگاه در بستری کم عمق از سطح دریا قرار گرفته بطوریکه با موقعیت خاص و طبیعی خود دست طبیعت در کار شده و بندرگاهی طبیعی را آفریده که از ازمنه باستان بدون نیاز به ایجاد تاسیسات خاص امکان تردد و پهلو گیری کشتیها و قایقها تجاری و صیادی را براحتی فراهم نموده است .
موقعیت طبیعی ویژه و سوق الجیشی این بندر در کرانه شمال غربی دریای عرب موقعیت خاص و ویژه ای را به این بندر گاه داده است .
هم اکنون از نظر اداری و تقسیمات سیاسی بندر تیس جزء محدوده اراضی منطقه آزاد تجاری و صنعتی چابهار قرار گرفته است و طی سالهای اخیر پذیرای موج مهاجرانی بوده که به واسطه رشد و توسعه بندر چابهار در این روستای حاشیه ای سکنی گزیده اند .
پیشینهٔ باستانی این بندر به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد و آثار تاریخی بسیاری در این روستا وجود دارد.
بندر قدیمى تیس سابقه اى چندین هزارساله دارد.وجود آثارتاریخی کهن ازقبیل قلعه ها،قبور و حاکی از وجود تمدنی بسیار قدیمی دراین محل است که بسیاری ازاین آثار مورد شناسایی قرار گرفته اند.
پرتغالیها نخستین کشور استعمارى بودند که در سال 912 ه.ق (1506م) به دریاى مکران حمله کردند و به فرماندهى آلبوکرک بر چابهار و تیس تسلط یافتند و تا سال 1031 ه.ق چیرگى خود را حفظ کردند.
انگلیسىها بعد از پرتغالىها در قرن 17 میلادى و در سال 1616م (1026ه.ق) به این منطقه وارد شدند.
اما امروزه تیس روستایی بیش نیست که در محدوده منطقه آزاد چابهار قرارگرفته ودرمسیرارتباطی جابهار-کنارک توجه هرمسافری رابه خودجلب میکند.
در نزدیکی تیس بندرچابهارقراردارد که با اینکه شهری نوپا وجدید است با پیروزى انقلاب اسلامى و بروز جنگ تحمیلى به دلیل اهمیت استراتژیکى خاص خود مورد توجه قرار گرفته است .این بندر تجاری نقش مهمی در اقتصاد روستا دارد .
این منطقه از زمانی که در زمره مناطق آزاد تجارى - صنعتى قرار گرفته از پیشرفت چشمگیرى برخوردار شده است.
اغلب ساکنان این شهر در گذشته سیاهپوستان بومى آفریقا بوده اند که در قرون گذشته به این منطقه آمده و از طریق صیادى امرار معاش مىکرده اند.
اما امروزه شاهدمهاجرت گسترده مردم ازسایرنقاط استان وکشوربه این بندرهستیم.
دیدنی‌های تیس
قلعه پرتغالیها ، آرامگاه سید غلام رسول ،قلعه بلوچ گت ،قلعه پیروز گت ،غارهای بان مسیتی ،قلعه انوشیروان ، قلعه باتل ،فیل‌بند، سدهای تیس، مسجد جامع تیس و قبرستان قدیمی تیس که رازهای بسیاری در آن نهفته است از جمله جاذبه‌های این روستا میباشد.
منبع :
www.yjc.ir/fa/news/.
http://www.tis2008.blogfa.com/
http://www.tabnak.ir/fa/news/303878
http://baluch.blogfa.com/
