قلعه سه کوهه

قلعه سه کوهه در روستایی به همین نام در شهرستان زابل، بخش شیب آب واقع شده است.بنای مذکور در مرکز روستای سه کوهه بر بالای تپه ای نسبتا مرتفع که گردا گرد آن را دشتی نسبتا هموار قرار گرفته است قرار دارد.
قلعه سه کوهه یکی از آثار ومفاخر منطقه سیستان است ، این قلعه در تاریخ پر حادثه خود با زمان تغییر کرده و بعنوان میراث گذشته بر جای مانده است ، هرگوشه این قلعه نشان از تاریخ عظیم وبس کهن دارد .
یکی از نکات قابل تامل در این بنا معماری کهن آن است نشان دهنده بخشی از تاریخ معماری این منطقه را در حدود 300 سال به تصویر می‌کشد .
این بنا در زمینی مرتفع و مستطیل شکل با مساحت 3700 متر مربع که تنها راه ورودی آن قسمت شرق است که با یک سراشیبی تند به میدان روستا راه پیدا می‌کند،ورودی دیگر آن در قسمت غربی است که نسبتا تخریب گشته و در میان خانه‌های روستا محصور گشته است .
سه کوهه در لهجه محلی سکوا (Sakava) تلفظ می‌گردد.
این نام بنا بر نظر بعضی افراد گرفته شده از کلمه سکایی یا سکاها است ، ولی این نظر در مقابل نظریه ای که بنا به اظهارات افراد محلی ،گفته می‌شود مردود است.
بنا به اظهارت ،این منطقه زمانی به خاطر در مسیر قرار داشتن آب رودخانه زیر آب بوده و ...مشاهده کامل متن بعدها بخاطر تغییر مسیر رودخانه هیرمند بتدریج خشک شده و از زیر خاک بیرون آمده ابتدا این سه برآمدگی از آب بیرون آمده و به صورت سه جزیره در بین آب نمایان بوده که مردم به این دلیل به آن سکوهه یا سکوا می‌گویند و بر روی آن بنایی از خود بیادگار گذارده اند .
قلعه سه کوهه در دوران افشاریه تا اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار آباد و معمور بوده و به عنوان آخرین کرسی نشین سیستان به ثبت رسیده است.
بنیانگذار آن خاندان سرابندی بوده است که در فرایند مهجرت در دوره نادر شاه وارد سیستان می‌شوند .
اوج حیات سیاسی و نظامی این قلعه مربوط به زمان ناصرالدین شاه قاجار است ، بگونه ایی که در جریان تکاپوهای استعماری دولت انگلستان و جدا سازی بخشهایی از ایران نقش بازدارنده مهمی را ایفا نموده و در لشکرکشی به هرات نقش فعالی را عهده دار بوده است .
((سردار علیخان سربندی)) اولین کسی بود که به حکومت مرکزی دولت ایران گردن نهاد و پرچم ایران را در سال 1231 خورشیدی برفراز قلعه سه کوهه بر افراشت .
حاکم قلعه در زمان افشاریه میر قنبر خان بوده و پس از وی میرکوچک خان که قلعه جنوبی به نام اوست و فرزندانش لطفعلی خان و بعد برادرش علیخان که حاکمان بعد سیستان هستند ، علیخان اولین کسی است که نسبت به ایران اظهار تابعیت کرده و دختر بهرام میزرا یکی از شاهزاده خانم‌های ایرانی را به همسری گرفت و به خانواده سلطنتی متصل شد که برج فلک سر را برای این نو عروس بپا کرد .
پس از علیخان که توسط برادرزاده اش (تاج محمد الدین سردار پردل خان )در برج فلک سر به قتل رسید ، دیگر جانشینان سربندیها بطور محلی حکومت کردند و حکومت از این خاندان گرفته شد و به امرای قائن داده شد ولی سربندیها بطور محلی حکومت کردند .
شواهدی بدست آمده که در این قلعه ضرابخانه سکه بوده که در آن زمان بنام حاکم سکه ضرب می‌شد .
این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۲۵۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع:
http://dastansistan.blogfa.com/post/15
http://as12.blogfa.com/post-27.aspx
http://www.mehrnews.com/
http://sekohe.blogfa.com/