این بنا از دوران پیشاز تاریخ، مرکز تمدنهای هزاره اول بوده و از عصر مادها تا
دوره ساسانی اقوام متعددی در آنجا سکونت داشتهاند. دژ به صورت پشته عظیم سنگی در حاشیه شرقی رودخانه سارق در 600 متری از دره سر بر آورده که از همه طرف محفوظ و مجزاست و دستیابی به آن مشکل و به این لحاظ جایگاه امنی برای ساکنان آن در ادوار مختلف بوده است.
بقایای برجهای دیده بانی و دخمه‌های صخرهای با حیاط و آبانبارها به فرمهای چهار گوش منظم و نا منظم و مدور و پلکانها و راهروهای استوانهای ارتباطی، قابل ملاحظهای میباشد.
به احتمال قوی این محل در
دوره غارنشینان مورد استفاده بوده و اهمیت خود را در ادوار بعدی نیز حفظ نموده است.
تأسیسات قلعه یا دژ
ساری قورخان با مشخصات
سازهاین تاسیسات شامل یک آبگیر در محل چشمه موسوم به کانی بلاغ، بخش هدایت آب با تنپوشه و کانال آب بر بوده که آب چشمه مذکور را به مخزنی بنام "سنگر" میرسانده و از آنجا مجددا با تنپوشه‌های سفالی، آب بصورت ثقلی به قلعه مرتفع
ساری قورخان هدایت می‌گردیده است.
فاصله چشمه از قلعه حدود هشت کیلومتر میباشد. بخشی که بررسیهای بیشتری روی آن انجام گرفته، مخزن بین راهی "سنگر" میباشد که ابعاد تقریبی آن برابر یک زمین فوتبال میباشد و در
...مشاهده کامل متن لایه‌های نسبتا نرم و نفوذ ناپذیر کنگلومرا و مارن حفر شده است.
بخشی هائی از دیواره‌ها که احتمال ریزش و لغزش داشته ، دارای دیوارحائل ساخته شده از قطعات سنگ آهک با ابعاد تقریبی ۳۰ در ۶۰ در ۱۳۰ سانتیمتر میباشد.
ویژگی
با توجه به زمان احداث این تاسیسات خرد مهندسی و شناخت عمیق سازندگان آن از قوانین طبیعت ستودنی میباشد.
موقعیت
این سیستم درشهرستان تکاب واقع گردیده است. مخزن بین راهی تاسیسات تامین آب قلعه فوق در فاصله بیست و پنج کیلومتری غرب شهر تکاب، و یک کیلومتری شمال روستای نخود دره قراردارد و مسیر دسترسی به آن از جاده تکاب به قولدره میباشد .
فاصله روستای قولدره از مخزن سنگر هشت کیلومتر است.
اهداف
به احتمال قوی تامین آب قلعه تنها هدف احداث این تاسیسات نبوده و ساکنان روستای نخود دره نیز از آن بهره می‌برده اند و اساسا شاید این روستا برای حراست ازاین تاسیسات بوجود آمده باشد که نیاز به بررسیهای بیشتر کارشناسی دارد.
قدمتاین تاسیسات دارای قدمتی حدود ۲۸۰۰ سال بوده ومنسوب به دوره مانا‌ها میباشد .
منبع :
http://www.golbutedin.blogfa.com/
www.mehrnews.com
news-tkab.blogfa.com
