پارک ملی سیاه کوه

منطقه سیاه کوه در تاریخ بیست و پنجم مهر ماه سال هزار و سیصد و هشتاد به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام و بخشی از آن طی مصوبه شماره دویست و نود و سه شورای عالی محیط زیست (کمیسیون زیر بنائی دولت) مورخ دوازدهم بهمن ماه سال هزار و سیصد و هشتاد و شش به عنوان پارک ملی سیاه کوه به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست.
پارک ملی سیاه کوه با مساحت هشتاد هزار و هفتصد و هشتاد و شش هکتار در جوار منطقه حفاظت شده سیاه کوه در محدوده بین استان‌های یزد و اصفهان واقع شده و بخش‌های جنوبی این منطقه از نظر تقسیمات سیاسی کشوری در استان یزد و بخش‌های شمالی آن در استان اصفهان قرار دارد.
سیاه کوه در مجاورت یکی از وسیع‌ترین عرصه‌های بیابانی کشور واقع شده است و اکوسیستم‌های متنوعی نظیر کویر، بیابان، استپ و نمکزار در این عرصه دیده می‌شوند.
پارک ملی سیاه کوه از بکرترین پارک‌های ملی کشور به شمار می‌رود و با وجود ده‌ها گونه نادر جانوری و گیاهی از جمله ناشناخته‌ترین مناطق حفاظت شده دنیا است.
پارک ملی ...مشاهده کامل متن سیاه کوه یکی از بلامعارض‌ترین مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست در کشور است.
این منطقه از نظر تراکم پوشش گیاهی شرایط مطلوبی برای زیست جانوران حاشیه کویر دارد. ضمن اینکه به دلیل بُعد مسافت تا اماکن مسکونی و نبود تعدد راه‌های ارتباطی، از دستبرد شکارچیان و اشکال مختلف توسعه مصون مانده است، به طوری که وجود حداقل تعارضات انسانی از مهمترین امتیازات بارز و برجسته منطقه سیاه کوه می‌باشد که دستیابی به اهداف حفاظتی و اجرای برنامه‌های مدیریتی را آسان‌تر می‌کند.
یکپارچکی زیستگاه و ناچیز بودن تعارضات انسان ساخت در منطقه حفاظت شده و پارک ملی سیاه کوه، این منطقه را از نظر حفظ نگهداری و احیای جمعیت گونه‌های حیات وحش ممتاز کرده است به گونه‌ای که ارتفاعات سیاه کوه از مطلوبترین زیستگاه‌های کل و بز در استان یزد می‌باشد و اشکال تپه ماهوری و وجود دره‌های متعدد نیز جمعیت مناسبی از قوچ و میش را در خود جای داده است.
مرتفع‌ترین نقطه منطقه، قله سیاهکوه (کافرکوه) با ارتفاع دو هزار و پنجاه متر در نیمه جنوبی منطقه می‌باشد که به همراه ارتفاعات به هم پیوسته مجاور آن از بهترین زیستگاه‌های کل و بز در استان یزد محسوب می‌شود.
براساس تحلیل آمار ایستگاه‌های کلیماتولوژی اطراف پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه، متوسط بارندگی سالانه منطقه چهل و هشت میلی متر برآورد شده است که حداکثر بارندگی در فصل زمستان در دی ماه و حداقل در فصل تابستان به وقوع پیوسته است.
دو ورودی اصلی در شمال شرقی و جنوب شرقی منطقه حفاظت شده سیاه کوه که هر دو از جاده آسفالته اردکان – چوپانان منشعب می‌شود، به عنوان راه‌های دسترسی اصلی به منطقه به شمار می‌آیند که ورودی جنوب شرقی در کیلومتر چهل جاده اردکان – چوپانان و ورودی شمال شرقی در کیلومتر صد و پانزده همین جاده قرار دارد.
تغییرات دمایی شبانه روز در این منطقه شدید می‌باشد، زمستان‌های سرد و خشک و تابستان‌های بسیار گرم و خشک از دیگر ویژگی‌های اقلیمی منطقه می‌باشد.
با توجه به اقلیم و موقعیت جغرافیایی منطقه، هیچ گونه رودخانه دائمی در پارک ملی سیاه کوه وجود ندارد و تنها در زمان بارندگی‌های شدید، رودخانه‌های فصلی و موقتی منطقه آبدار می‌شوند.
مهمترین منابع تامین کننده نیاز آبی حیات وحش شامل چشمه‌ها و سنگ آبهاست و منبع اصلی تامین آب مورد نیاز گونه‌های کوهزی ارتفاعات سیاه کوه به ویژه کل و بز نیز سنگ آبها هستند.
در یک نگاه کلی کمبود منابع آب در پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه مشهود است اما از جمله منابع آب این منطقه می‌توان به چشمه قاسم وزیر، چشمه یارعلی، چشمه خلق، دوگنبد، چاه ریزآب خرما، سبز چاه، قناتوک، ریزآب صالحی، ریز آب معراجی و چشمه تیهو اشاره کرد.
همچنین برای رفع مشکل کم آبی در سال‌های اخیر تعدادی آب انبار توسط اداره حفاظت محیط زیست استان یزد ساخته شده که در خشکسالی‌ها نقش بسیار مهمی در ماندگاری حیات وحش در منطقه ایفا کرده‌اند، که از جمله این آب انبارها می‌توان به آب انبار لای معدن، ریز آب خرما، چهل تغار، قاسم وزیر و آب انبار حوض ابریشم اشاره کرد.
به‌طور کلی در پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه نوزده گونه پستاندار شناسایی شده است که از این تعداد هشت گونه به عنوان اولویت‌های حفاظتی مطرح شده‌اند، اما در بین آنها یوزپلنگ، کاراکال و شاه روباه اهمیت بیشتری دارند.
پستانداران: پستانداران پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه عبارتند از : کل و بز، قوچ و میش، جبیر، گرگ، شغال، روباه معمولی، شاه روباه، پلنگ، یوزپلنگ آسیایی، کاراکال، کفتار، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی، هامستر خاکستری، موش خانگی، دوپای کوچک، پامسواکی بزرگ و روباه شنی.
زیستگاه کل و بز در ارتفاعات سیاه کوه و زیستگاه قوچ و میش در ارتفاعات و دامنه‌های قاسم وزیر و یارعلی از شرایط مطلوبی خوبی برخوردار هستند.
جبیر از دیگر گونه‌های برجسته پارک ملی سیاه کوه به شمار می‌رود که دامنه انتشار این گونه در عرصه‌های دشتی شرق پارک ملی و امتداد آن در منطقه حفاظت شده سیاه کوه گسترده شده و جمعیت آن روند روبه رشدی به خود گرفته است.
پرندگان: سی و چهار گونه پرنده در سیاه کوه شناسایی شده که یازده گونه واجد ارزش‌های حفاظتی است که در میان آنها عقاب شاهی، بالابان، شاهین، بحری و هوبره بر اساس قوانین کشور در معرض خطر انقراض قرار دارند و از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
سایر پرندگان این منطقه شامل سارگپه پا بلند، زاغ بور، باقرقره شکم سیاه، باقرقره گندمی، چکاوک بیابانی، تیهو، کبک، زنبور خوار معمولی و انواعی از گنجشک سانان می‌باشد.
هوبره از پرندگان مهاجری است که در دشت‌های اطراف سیاه کوه، یارعلی و قاسم وزیر در زمستان دیده می‌شود و پرندگان مهاجری از راسته شاهین سانان و پرندگان کنار آبزی نیز در منطقه دیده شده‌اند.
خزندگان: بزمجه بیابانی، سوسمار خاردم ایرانی، آگامای سروزغی خاکستری، آگامای چابک، مار شاخدار، شترمار شیرازی، لاک پشت مهمیزدار و جکوی دم پخ کایزرلینگ از جمله خزندگان شناسایی شده در پارک ملی سیاه کوه محسوب می‌شوند.
گونه‌های شاخص گیاهی:
تاکنون چهل و هفت گونه گیاهی در پارک ملی سیاه کوه شناسایی شده است که چهار گونه شامل کلاه میرحسن دم عقربی، شور یزدی، آویشن شیرازی و گل زوفا دارای ارزش حفاظتی است و دو گونه نیز از نظر ارز‌ش‌های اکولوژیک حائز اهمیت می‌باشد.
رویشگاه‌های طبیعی منطقه شامل انواعی از تیپ‌های گیاهی است که از آن جمله می‌توان به تیپ درمنه – قیچ، تیپ قیچ، تیپ پرند، تیپ رمس، تیپ رمس – قیچ، تیپ جفنه – درمنه، تیپ گز، تیپ تاغ، تیپ کسیدان و تیپ بادام کوهی اشاره کرد.

منابع :
http://zistboom.com/
http://cheetahardakan.persianblog.ir/
http://isna.ir/
http://www.iew.ir/
http://ardakan-history.mihanblog.com/