پوشاک استان
همدان شامل تن پوش،سرپوش و پای افزار است.با این که چهار محور فرهنگی در استان
همدان قابل تمیز است،اما انواع و شیوه‌های پوشاک زنان و مردان اغلب مشابه است.
بافت پارچه وکفش به ویژه گیوه قبل از ورود اجناس خارجی یا انواع کارخانه ای آن در روستاها و آبادی‌های استان متداول بود و به خصوص گیوه‌های شهرستان
ملایر که "آجیده" نام دارد،از دست بافته‌های شاخص استان محسوب میشود.
پوشاک مردان
سرپوش:شامل انواع کلاه‌های پشمی و نخی است که در طرح‌های گرد وساده و رنگ‌های نخودی،خاکستری و مشکی دیده میشود. کلاه نمدی یاکلاو کرکی،لنگی یا شاپو،بخارایی،گنجه بورک،دری بورک و ایپ بورکی سرپوش‌های مردانه است که به فراخور فصل،کار و مناسبت‌های مختلف،به سر گذاشته میشود.
تن پوش:عمده‌ترین تن پوش مردانه که در تمام مناطق استان به نام‌های مختلف دیده میشود،"کونیک" است که در زبان کردی "کراس" خوانده شده وپیراهنی است که با یقه آخوندی که بلندای آن تاپایین کمر می‌رسد وجلوباز است.این تن پوش اغلب ازجنس کرباس است.جلیقه،سرداری،شلوار یا شووال،دن یا قوا،و کرک از دیگر تن پوش‌های مردانه محسوب میشود.
پاپوش:پای افزارهای مردان در گذشته که محصولات دیگر نقاط کشور کم‌تر به استان راه می‌یافت،عبارت
...مشاهده کامل متن بود از چاروق که در شهر اسدآباد به آن "آجی" می‌گفتند و رویه و کف آن از چرم گاو بود،گیوه یا "کلاش" که در نواحی ترک نشین به آن "تخته جوراب" نیز می‌گفتند ورویه آن نخی و کف آن از چرم بود و گاه به جای چرم از پارچه‌های کهنه فشرده نیز استفاده می‌شدو "گالش" که اغلب در فصل زمستان استفاده می‌شد.گالش امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پوشاک زنان
سرپوش:سرپوش‌های زنانه شامل چارقد،روبند،عرقچین و"کل ایاغی" یا"شده" بود.
چارقد:چارقد درمناطق کردنشین استان چون اسدآباد و تویسرکان "سربین" یا "سرکی" نامیده میشود و از جنس متقال،نجمه،اطلسی وابریشم است.چارقد معمولاً به رنگ مشکی با گل‌ها یا خطوط قرمز است.
روبند:از روبند امروزه بسیار کم استفاده میشود،در حالی که در گذشته اغلب زنان هنگام آمد وشد در مناطق شلوغ از آن استفاده می‌کردند.
عرقچین:عرقچین کلاه زنانه ای از جنس متقال یا مخمل بود که در رنگ‌های سفید یا مشکی مورد استفاده زنان قرار می‌گرفت.زنان با ذوق روستایی گاه دور عرقچین‌های خود را با سکه یا اشرفی تزیین می‌کردند.
"شده":نوع دیگری از سرپوش زنانه است که امروزه به خصوص در مراکز شهری استفاده نمی‌شود.جنس آن از ابریشم و رنگ آن اغلب قرمز است ومعمولاً زنان مسن آن را به سر می‌کنند.
تن پوش
کونیک:تن پوش زنان استان همدان در گذشته نه چندان دور از پیراهنی آستین دار و جلوبسته تشکیل می‌شد که بلندی آن تا پایین کمر بود.یقه این پیراهن اغلب گرد بود و در جلوی سینه سه دکمه داشت.به این پیراهن "کونیک"یا "کراس" می‌گفتند.زنان جوان یا افراد متمول روی کراس جلیقه یا کلنجه هایی برتن می‌کردند که اغلب ازجنس ساتن یا مخمل بودو حاشیه‌های آن را بانوارهای رنگی و سکه تزیین می‌شد.
تومبان:تومبان یا"پاتول" را زنان زیر دامن‌های چین دارکوتاهی به نام شوال قری یا قرقره تومبان،می پوشیدند.جنس تومبان قری متقال یا گودری بودو در رنگ‌های سفید یا آبی استفاده می‌شد.
آرخالق:درفصول سرد،زنان کت‌های مردانه را که معمولاًپشمی یا مخملی است،برتن می‌کردند.این کت‌ها که آرخالق نامیده میشود هنوز هم از سوی روستاییان همدان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دوش لوق:دوش لوق پیش بندی از جنس متقال است که هنگام کار در مزرعه یا فعالیت‌های دامداری استفاده میشود.
پاپوش
بوتون:بوتون،پای افزاری زنانه که تمام قسمت‌های آن از جنس چرم است.این پای افزار جرباشماق،نلک وپاله نیز نامیده می‌شد.
ساغری:نوع دیگر پاپوش زنان ساغری نامیده می‌شد.ساغری رویه ای بافته شده از ریسمان و کفی چرمی داشت.
ارسی:ارسی پای افزاری پاشنه دار بود و شکل رسمی‌تری داشت و اغلب در مراسم و مناسبت‌ها پوشیده می‌شد.
گالش:گالش در زمستان یا هنگام کار مورد استفاده قرار می‌گرفت.امروزه زنان روستایی و شهری پای افزارهای تقریبا مشابه و منطبق بر مدل‌های روز به پا می‌کنند.
منبع: سفرپدیا
http://rasekhgard.rasekhoonblog.com/show/181170/
http://www.ebnesina15.com/aein/moghadameh.htm
