ماهی سفید

ماهی سفید (از خانواده کپورماهیان) یکی از انواع ماهی‌های شمال ایران است که در دریای خزر و رودخانه‌های استان‌های گیلان و مازندران یافت می‌شود.
این نوع ماهی از مرغوب‌ترین انواع ماهی شمال به حساب می‌آید.
گرچه مزهٔ گوشت آن بسیار محبوب است سرو آن خالی از دشواری نیست چرا که استخوان‌های بسیار ریزی در گوشت آن است (به این استخوان‌های ریز در اصطلاح سیخ یا تیغ می‌گویند).
ماهی سفید از پایان بهار تا آغاز پاییز تخم‌ریزی می‌کند.
مشخصات ظاهری: فرم بدن دوکی شکل و از طرفین فشرده ، قسمت پشت تیره رنگ، طرفین نقره ای روشن و ناحیه شکمی سفید رنگ می‌باشد. دارای پنج سری باله شامل دو باله سینه ای ، دو باله شکمی ، یک باله پشتی ، یک باله مخرجی و یک باله دمی هموسرک می‌باشد .دارای دندان حلقی یک ردیفی 5-6 ، گاهی 5-5 یا 6-6 ، دهان نیمه زیرین با پوزه متحرک و فاقد سبیلک ، فلس‌ها دایره ای شکل(سیکلوئیدی) به اندازه متوسط ، ارتفاع بدن کمتر از طول سر یا برابر آن و طول باله مخرجی بزرگتر از ارتفاع آن است.اندازه بیشینه طول این ماهی 71 سانتیمتر با وزن 4 کیلوگرم ، میانگین طول 45 سانتیمتر و میانگین وزن 1100 گرم می‌باشد.
...مشاهده کامل متن این ماهی در دوطرف بدن دارای خط جانبی بوده که از سر پوش آبششی تا انتهای ساقه دمی کشیده شده است . کمان آبششی واجد 12-8 عدد خار آبششی می‌باشد.
در این ماهی در فصل تخم ریزی ، جنس نر برروی سر و اطراف بدن واجد برجستگی‌های سفید خاری شکل شده که اصطلاحاً به آن لباس عروسی می‌گویند.
چشم دارای لبه آزاد و برای دیدن فواصل نزدیک بکار رفته و در تغذیه و جهت یابی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.در جلو و طرفین پوزه دو سوراخ بینی وجود دارد که در جلوی چشم‌ها واقع شده و هر سوراخ بینی توسط یک چین پوستی به دو بخش تقسیم می‌شود.
کف حفره بینی از اپتیلوم بویایی پوشیده شده و هنگام شنای ماهی آب از طریق بخش قدامی سوراخ بینی وارد و ازبخش خلفی آن خارج شده و این امر باعث تحریک سلولهای بویایی می‌شود.
اندام شنوایی از گوش داخلی تشکیل یافته و توسط استخوانهای Weber با کیسه شنا در ارتباط بوده و موجب تقویت صدا می‌شود. این ماهی از حس شنوایی نسبتاً قوی (HZ 700-17( برخوردار است.
کیسه شنا در ماهی سفید دو قسمتی بوده و بخش عقبی آن تیز یا نوک داراست و توسط لوله ای بنام مجرای پنوماتیک به پشت مری متصل میگردد (Weber 1991) .
بوم شناسی مناطق زیستی و پراکنش ماهی سفید در دریای خزر عمده پراکنش ماهی سفید در دریای خزر مربوط به مناطق جنوبی و جنوب غربی این دریا بوده و از رودخانه اترک واقع در منطقه قفقاز ( ساحل غربی خزر میانی) تا سواحل جنوب ترکمنستان ماهی سفید بعنوان یک ماهی اقتصادی ارزشمند توسط صیادان صید می‌گردد.
حضور ماهی سفید در دیگر مناطق دریای خزر از جمله خزر شمالی و رود ولگا به ندرت و موردی بوده و تاکنون هیچ گزارش رسمی مبنی بر مهاجرت ماهی سفید به این مناطق ارائه نشده است.
به هر حال بیشترین تراکم و میزان صید ماهی سفید در طی سالیان متمادی مربوط به حدفاصل رودخانه‌های کورا در جمهوری آذربایجان و رودخانه سفیدرود در ایران بوده است.
ولی در طی 25 سال گذشته و پس از رهاکرد انبوه بچه ماهیان سفید در تمامی سواحل ایرانی دریای خزر، پراکنش آن نسبت به گذشته با تغییراتی مواجه بوده و تراکم آن در سواحل استان‌های مازندران و گلستان نیز بیشتر گردیده است.
بطورکلی می‌توان گفت که بیشترین تراکم ذخایر و صید ماهی سفید در حوزه سواحل ایرانی دریای خزر می‌باشد. پراکنش ماهی سفید در طول سال و نسبت به تغییرات فصول و دمای آب با تغییراتی توام بوده بطوریکه در اوایل فصل زمستان به دلیل برودت بیشتر آب در سواحل استان گیلان نسبت به سواحل استان مازندران، ماهی سفید تا حدودی مهاجرت بیشتری به سمت مناطق شرقی و گرم‌تر این استان داشته و بطور کلی به سمت عمیق‌تر دریا مهاجرت کرده و از ساحل دور می‌شود.
ولی با نزدیک شدن فصل بهار و آمادگی ماهی سفید برای تخمریزی، از اسفند ماه هر سال حضور ماهی سفید در مناطق ساحلی بیشتر گردیده و در فروردین ماه به اوج خود می‌رسد.
در گذشته تالاب انزلی و تالاب قزل آغاج ( در جهموری آذربایجان) از محل‌های مهم تخمریزی ماهی سفید محسوب می‌شدند ولی در حال حاضر این دو تالاب اهمیت سابق خود را از دست داده و به ندرت پذیرای مولدین ماهی سفید برای تخمریزی هستند.
اکثر رودخانه‌های سواحل ایرانی دریای خزر در گذشته مورد استفاده تکثیر طبیعی ماهی سفید بوده ولی در حال حاضر بدلایل مختلف بیشتررودخانه‌های چلوند، لمیر، شفارود ، شلمانرود، سفیدرود، خشکرود، شیرود و بابلسر از محل‌های اصلی مهاجرت بهاره و تکثیر مصنوعی ماهی سفید در سواحل ایرانی دریای خزر محسوب می‌شوند.
به غیر از رودخانه‌های سواحل ایرانی دریای خزر، رودخانه‌های اترک، سامور و کورا واقع در منطقه قفقاز نیز محل‌های تکثیر ماهی سفید خارج از سواحل ایرانی دریای خزر بوده که بدلایل آلودگی سواحل ، صید بی رویه مولدین و عدم تکثیر مصنوعی و بازسازی ذخایر از طریق رهاسازی بچه ماهی سفید در این مناطق ، میزان مهاجرت تخم ریزی به این مناطق بشدت کم شده و در حد بسیار ناچیز است.ماهی سفید پس از تخم ریزی و بازگشت به دریا در تمام طول مدت باقیمانده بهار و تابستان در سواحل کم عمق دریای خزر که غنی از تولیدات جانوران کف زی است به تغذیه و رشد می‌پردازد.در اواخر تابستان به علت گرمای بسیار زیاد آب تا عمق 30 متری که ایزوترمی گرم در لایه اپی لیمنیون بوجود می‌آید ، ماهیان سفید سواحل کم عمق را ترک کرده و در نقاط عمیق‌تر و در لایه ترموکلاین بسر می‌برند و مجدداً به هنگام چرخش دمایی پائیزه، ماهی سفید جهت تغذیه به قسمتهای کم عمق سواحل با عمق کمتر از 20 متر بر می‌گردد.
در فصل پائیز مشاهده شده که ماهی سفید مهاجرت هایی را به صورت گله ای در امتداد ساحل از طرف غرب به شرق و یا بالعکس انجام می‌دهد.
این مهاجرت‌ها به شرایط جوی و جریان‌های دریایی ناشی از باد بستگی کامل دارد.در اواخر پائیز و آغاز زمستان با سرد شدن آب در لایه سطحی و لایه بندی حرارتی دریا ماهی سفید رفته رفته سواحل کم عمق ساحلی دریا را ترک نموده و به مناطق عمیق‌تر دریا رهسپار می‌شود، بطوریکه در آغاز فصل زمستان بخصوص در روزهای اول دی ماه لغایت ده بهمن ماه ماهی سفید را به ندرت می‌توان در نقاط کم عمق ساحلی مشاهده نمود.
ماهی سفید زمستان را در نقاط عمیق نزدیک به بستر دریا با کمترین تحرک و جابجایی سپری نموده و در این هنگام از تغذیه کمی برخوردار است.عمقی را که ماهی سفید در آن زمستان را طی می‌کند در پاره ای از موارد به بیشتر از 100 متر هم می‌رسد.
ماهی سفید از اواسط بهمن لغایت اوایل اسفند در صورت مساعد بودن شرایط جوی مجدداً جهت تغذیه و ذخیره نمودن چربی و آمادگی ورود به رودخانه‌ها و تالاب به سمت مناطق ساحلی حرکت می‌نماید.
این ماهی از اواسط اسفند لغایت اواسط اردیبهشت بسته به دمای آب ، جریانهای دریایی و شرایط اکولژیکی وارد رودخانه‌ها و تالاب انزلی برای تخمریزی طبیعی می‌گردد.
سه نکته اساسی جهت صید ماهی سفید :
1.ماهیهای سفید دراوایل بهاروپاییز تخم ریزی میکنند. پس بهترین زمان برای صید ،زمان مهاجرت ماهیها به این رودها میباشد بخصوص محل اتصال رودخانه‌ها به دریا.برای مثال (سر مل در بندر انزلی).
2. ریسه مناسب صید این ماهی را در زیربصورت تصویری ترسیم کردم.(بهتر است در سطح آب از چوبپنبه استفاده کنید)از پرتابهای بلند اجتناب کنید چون ماهی‌ها در این فصول جهت تغذیه کنار نیزارها و سنگهای بزرگ بصورت گروهی اقدام به شکار لاروها ،صدفهای کوچک،نرمتنان ونوزاد پشه میکنند.
3.بهترین طعمه‌ها به ترتیب عبارتند از :صدف و مغزصدف،کاسی(لارو مگس)،گوشت میگو وخرچنگ ،حشرات آبزیی و حشراتی مانند ملخ وسنجاقک، کرم خاکی و.....از خمیر‌های اسانسدار هم میتوانید استفاده کنید که من توصیه نمیکنم.
منبع :http://shilatiran.blogfa.com/post/278
http://masoudfishing.blogfa.com/post-27.aspx
http://masoudfishing.blogfa.com/post-27.aspx
http://fa.wikipedia.org/