باغ فین کاشان

آدرس : مرکزی-کاشان-منتهاالیه جنوب شرقی جاده فین (خیابان امیرکبیر)
باغ فین در روستای فین کاشان واقع شده است که حمام فین نیز در آن قرار دارد. دراین باغ ۲ حمام کوچک و بزرگ وجود دارد که هر یک داراى خزینه و حوض‌هاى آب زیادی هستند.

باغ فین کاشان نمونه‌ی قابل ستایش از باغ‌های ایرانی است و تمام مشخصه‌های مختلف باغهای ایرانی در آن موجوداست. قرینه سازی محور‌های باغ نهرهای زیاد با کفپوشهای آبی رنگ و فواره‌های بنا شده که صدای آب را در محیط پخش میکنند نمای زیبایی به آن داده است

در قسمت جنوبی باغ فین دو حمام وجود دارد که به حمام کوچک و بزرگ معروف است، حمام کوچک از آثار دوره صفویه و همراه با بنای اولیه باغ فین ساخته شده‌است.
حمام بزرگ در دوران قاجاریه به وسیله فتحعلی شاه ساخته شده‌است.حمام بزرگ مخصوص بزرگان و حمام کوچک مخصوص خادمین بوده است.

در حمام‌ها قسمت‌های :ورودی، گرمخانه، آبنما، خزینه، محل نظافت و سربینه (رختکن) به چشم می‌خورد.

شهرت این بنا به دلیل به قتل رسیدن امیرکبیر توسط ناصرالدین‌شاه، در سال ۱۸۵۲ میلادی می‌باشد.

معنی فین به صورت‌های زیر تعریف شده:
1.کلمه فین معرب پین است و پین یک لغت فارسی باستانی است به معنی پایانه ...مشاهده کامل متن ، چون این منطقه پایان شهر بوده .

2. اقوام کاسپین که از فلات سیبری به فلات مرکزی آمدند درواقع 2 قوم بودند کاس‌ها که در کاشان ساکن شدند و پین‌ها در همین منطقه ساکن شدند

3. کلمه فین که از کلمه فینه گرفته شده که فینه کلاه هایی بوده که مردم این ناحیه بر سر می‌گذاشتند .

قدمت این باغ مربوط به دوره صفویه است.ولی برخی منابع تاریخی قدمت اولیه باغ فین را مربوط به دوران سلطنت آل‌بویه می‌دانند که بر اثر زلزله مهیب سال ۱۵۷۳ میلادی به کلی نابود شد و سپس در دوره شاه عباس صفوی در کنار بقایای باقیمانده از آن که به باغ کهنه شهرت دارد، باغ فعلی فین بنا شده است.
باغ کهنه در دوره ایلخانان مغول بیشترین گسترش را یافته است .

باغ فین فعلی به دوران شاه‌عباس اول نسبت داده شده و میراث فرهنگی ایران طراح این باغ را غیاث‌الدین جمشید کاشانی می‌داند.و لی منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی می‌کنند.

توسعه باغ در دوره شاه صفی و شاه‌عباس دوم نیز ادامه داشت بناهای سردر ورودی، کوشک صفوی و یکی از حمام‌ها نیز ساخت این دوره بوده‌اند. همچنین شاه سلیمان صفوی صفه‌ای پیرامون چشمه فین بنا نمود که احتمالاً علت تغییر نام چشمه فین به چشمه سلیمانیه بنای همین صفه بوده است.

در دوره صفویه ساختمان رفیع سردر ورودی باغ فین ساخته شده است که دارای دو طبقه است که طبقه زیری شامل هشتی و دالان ورودی به باغ با اتاق‌های جانبی است، و طبقه بالایی شامل سالن وسیع و زیبایی با چشم‌اندازی است که می‌توان اطراف باغ را نظاره کرد.

اولین ساختمانی که در هنگام ورود به باغ فین مورد توجه قرار میگیرد شتر گلوی عباسی که به دستور شاه عباس بزرگ ساخته شده است. حوض بزرگی در مقابل این بنا دیده می‌شود و در پشت آن نیز حوضچه‌ای قرار دارد که از کف آن آب فوران می‌کند، احداث این بنا دو طبقه‌ای به گونه‌ای است که از هر طرف باغ می‌توان وارد آن شد.

در جنوب باغ شترگلوی فتحعلی شاهی قرار دارد که به دستور فتحعلی شاه ساخته شده و شامل شترگلو و صفه مجاور و دارای دو حیاط خلوت در قسمت شرق و غرب آن است که کف صفه کاملا از سنگ مرمرفرش شده و سقف آن بسیار جالب نقاشی شده است که هنوز قسمت‌هایی از آن را میتوان دید.

در مرکز این باغ، کوشک صفوی قرار دارد. حمام کوچک و عمارت سردر سایر بناهای دوره صفوی را تشکیل می‌دهند. کوشک قاجاری با نقاشی‌های زیبا روی سقف و دیوار آنها نیز در انتهای باغ و خارج از محور تقارن باغ قرار گرفته است.حمام سلطنتی، موزه ملی نیز در این باغ وجود دارد.

در این مکان حوض دوازده فواره وجود دارد که مربوط به زمان محمد شاه قاجار و همزمان با حوض جوش و اتاق شاه نشین ساخته شده است.

بخش دیگر باغ حیاط خلوت کریم خانی است که که از داخل باغ قابل مشاهده نیست و به دستور کریم خان زند و به همت آقا سلیم آرانی حاکم کاشان ساخته شده که شامل یک حیاط کوچک و اتاق‌های پنج در و تاق‌های ساده می‌باشد.
سال ساخت آن 1176 هجری قمری بوده است.

اتاق شاه نشین نیز به دستور محمد شاه قاجار در این باغ بنا شده.

حوض جوش نیز در زمان خود با طراحی بی نظیرش جلوه خاصی به بنا بخشیده بود.
وجود آب و درخت هویتی زنده به این مکان داده است ,در طراحی باغ فین، آب اساسی‌ترین عنصر بوده‌است.

آب در باغ فین به صورت‌های مختلف : بطور راکد(در استخر مقابل کوشک و حوض خانه صفوی)، بطور روان (در جوی‌ها)، بطور فورانی (فواره‌ها) و جوششی وجود دارد,که هرکدام از این اشکال معنی خاصی دارند.

آب فراوان و جریان آن در جوی‌هایی با کاشی فیروزه‌ای، با درختانی با سایه‌های بسیار گسترده نمای خاصی به باغ داده و در تضاد با کویر است.

آب استخرها و جوی‌ها و حوضهای باغ از چشمه سلیمانیه تامین می‌شود.
آب حوض اصلی از دوازده چشمه داخل آن می‌جوشد که به آن حوض جوش گفته می‌شود از آن به بعد، آب در جوی‌هایی با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ و زیبا جریان می‌یابد.

از دیگر زیبایی‌های باغ فین کاشان جوی‌های آب با فواره‌های چشم‌نوازی است که یادآور هنرنمایی دانشمندانی چون غیاث‌الدین جشمید کاشانی و شیخ بهایی است.
مهمترین گیاهان باغ فین، شامل درختان سرو و چنار است که شامل ۵۷۹ اصله درخت سرو و ۱۱ اصله درخت چنار است اغلب درختان باغ، بین ۱۰۰ تا ۴۷۰ سال سن دارند ,که که برخی از این دختان نابود شده اند .

این اثر در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شمارهٔ ثبت ۲۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در سال ۱۳۸۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

منبع :
http://hamshahrionline.ir/details/186317
http://fa.wikipedia.org/
http://jjtvn.ir/display_full.aspx?data_id=20840
http://hamshahrionline.ir/details/186317
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921103000121
http://www.keyashiyan.com/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=7