مسجد وکیل شیراز در کنار
بازار وکیل و
حمام وکیل در مرکز این شهر قرار دارد. این مسجد به مسجد سلطانى وکیل یا
مسجد وکیل شهرت دارد.
این بنا یکی از بناهای زیبا و بسیار مستحکم
دوره زندیه می‌باشد که از لحاظ هنری و معماری اهمیت زیادی دارد.تاریخ بناى این مسجد سال 1187 هجرى همزمان با بناى بازار و میدان در زمان کریم‌خان زند بوده و وسعت مسجد 8 هزارو 660 متر مربع است.
بر اساس شواهد تاریخی این مسجد در مدت 10 سال ساخته شد و کاشی کاری‌های هفت رنگ زیبایی همچون بناهای
دوره صفویه هم چشم نوازی می‌کند.
این مسجد به دستور کریم خان زند ساخته شده‌است. طرح این مسجد دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است که شبستان جنوبی با ستون‌های سنگی یکپارچه و مارپیچ از شاخصه‌های معماری ایرانی و از نقاط دیدنی این مسجداست که ۴۸ ستون سنگی یکپارچه دارد.
مطالعات انجام شده در آزمایشگاه سازه و مقاومت، مشخص کرده که معماران زندیه با بهره گیری از معماری بودائیان که از زمان نادرشاه افشار وارد معماری ایرانی اسلامی شد، ستون‌ها را مارپیچ طراحی کردند که در مقایسه با
...مشاهده کامل متن ستون‌های یکپارچه از خاصیت ارجاعی بیشتری برخوردار بوده و مقاومت بیشتری دارد.
نتیجه تحقیقات مشخص نشان می‌دهد که این ستون‌ها ، علاوه بر القا کردن مفهوم عروج انسان از فرش تا عرش، زیبایی خاصی به بنا می‌دهد و با ایجاد خاصیت ارتجاعی به نوعی بنا را ضد زلزله می‌کند
به گفته پژوهشگران مارپیچ ستون‌های مسجد وکیل یکی از ویژگی هایی معماری دوره زندیه است که معماری این مسجد را از معماری سایر بناهای تاریخی متمایز می‌کند.
تاثیر مارپیچ در انتقال صدا، گرما، ایجاد خاصیت ارتجاعی برای ضد زلزله شدن بنا، افزایش مقاومت بنا , مفاهیم فلسفی از جمله مهمترین فرضیه هایی هستند که تا کنون درباره این ستون‌ها بیان شده است.
مساحت این شبستان حدود ۵ هزار متر مربع است و منبر چهارده پله‌ای یکپارچه از سنگ مرمر دارد که از زیبائیهای شبستان می‌باشد.
گفته شده که این سنگ به دستور کریم خان از مراغه به شیراز آورده شد.
در سمت شمال مسجد طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است و در دور این طاق با قلم درشت و خط ثلث عالی یکی از سوره‌های قرآن به صورت هلالی نوشته شده‌است.
کاشی‌کاری صحن و ایوان‌های شمالی و جنوبی نیز بسیار زیبا و از انواع هفت رنگ و معرق است.
ورودى مسجد از سمت شمال طراحى شده و سنگ سر در آن یکپارچه است.
در دو طرف بالاى سردر ورودى مقرنس‌هاى و کاشیکارى زیبایى به کار رفته و پس از گذشتن از در ورودى مسجد دو راهرو به سمت چپ و راست دیده مى‌شود که پس از چند متر با زاویه‌اى تقریبا 90 درجه به صحن مسجد راه پیدا می‌کنند.
معماران مسجد براى این که قبله مسجد با قبله شرعى مطابقت کرده و از طرفى نماى مسجد با درهاى فرعى بازار و خود بازار همخوانى داشته باشد راهروها را به طریقى به صحن مسجد وصل کرده‌اند که در عین کجى تغییر زاویه صحن مشخص نباشد.
مسجد وکیل در سفرنامه به سوی اصفهان پیرلوتی این گونه معرفی شده: "امروز خوشبختانه موفق شدم وارد مسجد کریم خان شوم بی شبهه اگر مدتی در این جا بمانم به همه محل‌هایی که دخول به آنها اکنون به طور کامل برایم ممنوع است، وارد می‌شوم.
مردم این شهر نسبت به من بسیار ملایم و مهربانند. خطوط و نقوش معماری مسجد، ساده و بی آلایش است، ولی در همه جا، میناکاری و رنگ‌های سبز و قرمز دیده میشود و این تجمل به حد افراط رسیده‌است هیچ قسمتی از دیوار را نمی‌توان یافت که به دقت میناکاری نشده باشد.
اکنون در کاخی لاجوردین و فیروزه فام هستیم."
این بناى تاریخى به شماره 182 در 18 تیرماه 1311 در فهرست آثار ملى ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=215345
http://www.momenin.org/p5/p044.htm
http://hamshahrionline.ir/details/206739
