زیلو، دست بافتة زیبا، خاص مناطق حاشیه کویر، فرشی است که تار و پود آن از نخ پنبه است و در اندازه‌های ۴×۳ و ۳×۲ بافته می‌شود.
زیلو از نظر کاربری به سه نوع تقسیم شده است که معمولاً تفاوت ظاهری آن در نوع رنگهایی است که انتخاب می‌کنند .
زیلوهایی که با رنگ سفید و آبی می‌بافند فقط مورد استفاده آن در مساجد و امامزاده‌ها است و زیلوهایی که به رنگ آبی و قرمز می‌بافند و به زیلوی « جوهری » شهرت دارد از نوع نامرغوب و ارزان قیمت‌ترین زیلوهاست.
اما مرغوبترین نوع
زیلو «تفتال» نام دارد که به رنگ سبز و نارنجی است.
این فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق دارد و بخشی از اعتقادات مذهبی، تاریخ، معماری، طبیعت و
گویش مردم این نواحی نیز، بر تار و پود آن نقش بسته است.
زیلو بافی در شهر
میبد سابقه‌ای دیرینه دارد.
برخی سابقه زیلوبافی در شهر
میبد را به قرن هشتم هـ . ق و
دوره مظفریان نسبت می‌دهند. قدیمی‌ترین و در عین حال نفیس‌ترین زیلوهای
میبد، به قرن دوازدهم هـ .ق تعلق دارد و بر روی آن بیست و چهار سجاده طراحی شده
...مشاهده کامل متن است.
در مجموع رنگ‌های آن با اندکی اختلاف، یکسان و چشم نواز است. در حاشیه این زیلو، نام واقف و تاریخ 1188 هـ . ق نقش شده است.
سه تخته زیلو در مسجد جامع «هفتادر» در عقدا وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر است. دو تخته آن بافتة «حاجی باقر میبدی» درسال‌های 1070 و 1083 هـ .ق است و زیلوی فرسوده دیگر، مربوط به سال 1023 هـ .
ق است.
از دیگر زیلوهای تاریخی میبد می‌توان به زیلوی آویخته مسجد «امیرچقماق» (مربوط به سال 1279 هـ . ق) و زیلوهای کهنه مسجد «رکن آباد» میبد اشاره کرد.
نقشهای زیلو در میبد به سه نوع تقسیم می‌شوند: پنج‌تایی (مجی)، هفت‌تایی و سیزده‌تایی.
پنج‌تایی شامل: چشم بلبلی، پُرگ و مهرگ.
هفت‌تایی شامل: بافتوگ، پرت توره (رد شغال)، زلف، مفرش حلقه، زنجیر وگ، تالوگ، رکن‌الدینی، چارکلگ، سروگ خزن قفلی، چشم بلبلی.
سیزده‌تایی شامل: گره، بندرومی، کلی، گچ کند، تالوگ، سرو، سینه ریز، کمری و پرت گرگ (رد گرگ).
استادان این صنعت از قرن دوازدهم هـ. ق تا به حال عبارتند از: استاد «علی بیک میبدی» و «عبدالوکیل میبدی» و از استادان معاصر «حاجی بمان اکبر حقیری»، «بمانعلی امامی»، «محمدحسن غنی پور» و مرحوم «حبیب باغستانی».
زیلو از نخ پنبه ای بافته می‌شود ، در بافت آن طرحها و نقشهای شایان توجهی به کار می‌رود و رنگها غالبا آبی و سفید است که گاهی از قرمز و نارنجی و سبز هم استفاده می‌شود.
هم اکنون زیلوهای مرغوب به نام زیلوی نفتا ل شهرت دارند . در حال حاضر بیشتر تولید زیلو به مصرف کفپوش مساجد و تکایا میرسد . نقشهای زیلو به نامهای پرت توره ، زلفک ، رکنه دونی ( رکن الدین ) ، هشت پر کوچک و هشت پر بزرگ ، بند رومی و کلید مشهورند.
زیلو غالبا با سفارش قبلی بازرگانان و اشخاص بافته می‌شده و در گذشته یکی از اقلام مهم تجارت استان بوده است .
منابع : ichto.ir - library.tebyan.net - hyperclubz.com
