توضیحات

ویرایش
آئین باستانی پیرشالیار قدمتی چند هزار ساله دارد و هر سال در اواسط بهمن در روستای اورامان تخت از توابع شهرستان سروآباد برگزار می‌شود و با گذشت سالیان بسیار همچنان این مراسم با مشارکت همه جانبه مردم منطقه شکوهی خاص دارد.
در افسانه‌های مردم منطقه اورامانات پیری اسطوره ای به نام «پیر شالیار» هست که گفته شده صاحب کرامات بود داستان عجیبی از این کرامات از او روایت شده که ماجرای شفا یافتن «شاه بهار خاتون» دختر شاه بخارا است که «پیر شالیار» او را شفا می‌دهد.
«شاه بهار خاتون» کر و لال بود و طبیبان نتوانستند او را معالجه کنند تا اینکه آوازه «پیر شالیار اورامی» به بخارا می‌رسد. پادشاه بخارا هم شرط کرده است که هر کسی دخترش را شفا دهد او را به عقد وی درمی آورد؛ عموی پادشاه با عده ای از اطرافیان پادشاه به سمت اورامان می‌روند تا دختر را نزد «پیر شالیار» ببرند.
وقتی که نزدیک روستای «اورامان تخت» می‌رسند گوش‌های دختر به طور ناگهانی می‌شنود و وقتی هم به نزدیکی‌های خانه «پیر شالیار» می‌رسند صدای نعره دیوی توجه آنها را جلب می‌کند و سریع دیو از تنوره ای که هم اکنون اهالی به آن «تنوره دیوها» ...مشاهده کامل متن می‌گویند و نزدیک خانه «پیر شالیار» هست، بر زمین می‌افتد و کشته می‌شود، در این میان زبان «شاه بهار خاتون» هم باز می‌شود و شروع به صحبت کردن می‌کند.
پادشاه دخترش را به عقد وی در می‌آورد و مردم جشن عروسی بزرگی برای پیرشالیار و بهار خاتون برپا میکنند که مراسمی که امروز برگزار برگزار می‌شود سالگرد همان روز است.
پیر شالیار اول از بزرگان باطنیان غرب ایران (جامعه‌ی یارسان و دراویش قادری) بوده و پیروانش او را صاحب کرامات و شفادهنده‌ی بیماران می‌دانند. کتابی از او با عنوان معرفت پیر شالیار به جا مانده و پیروان پیر بر این باورند که غیر نباید آن را ببیند البته به طور یقین نمی‌توان گفت این کتاب اثر کدام پیر شهریار است.
برخی صاحب نظران معتقدند پیر شالیار اول زرتشتی بوده و این جشن را جشنی زرتشتی می‌دانستند اما کارهایی مانند قربانی کردن گوسفند و گاو که در آیین زرتشت منع شده است و برخی باورهای دیگرمثل تنوع مذهبی و با وجود ادیان کهن در منطقه، مانند صابیین، ایزدی ها، ملک طاووسی ها، یارسان‌ها و دیگر دراویش که بیشتر ریشه‌ی باستانی دارند , حتی در دوره‌ی ساسانیان مردم منطقه دین غیر زرتشتی داشته اند چگونه پس از حمله‌ی اعراب زرتشتی شده اند.
پیر شالیار یکی از روحانیان بزرگ زرتشتی و فرزند جاماسب، یکی از رهبران و مُغان آیین زردشت بوده که در اورامان می‌زیسته است.
برخی دانشمندان کرد معتقدند که پیرشالیار در اواخر زندگی دین اسلام را قبول کرده و سعی کرده تا مردم را با این آیین آشنا کند،‌ولی موفق نشد و در اواخر قرن پنجم فوت کرد.
مقبره پیر شالیار که از موبدان عبدالقادرگیلانی بوده است در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد.
مراسم پیر شالیار هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» در سه روز جشن گرفته می‌شود.
این مراسم که هر سال در آخرین چهارشنبه و پنجشنبه منتهی به نیمه بهمن ماه برگزار
می‌شود .
این مراسم شامگاه سه‌شنبه با تقسیم گردوهای باغ پیر شالیار بین اهالی روستا آغاز می‌شود و به ترتیب با مراسم «کلاو روچنه»، قربانی کردن گاو و گوسفند و بز، پخت غذاهای مخصوص، دف‌نوازی، سماع، پخش نذری بین اهالی، نماز و ذکر و دعا و برپایی مراسم شب‌نشینی و دست به دست گرداندن کفش چرمی پیر شالیار و تبرک آن و پخت نان مخصوصی به نام «کلیره مژگه» (که از خمیر آرد، گردو خرد شده و پیاز درست می‌شود) 3 روز متوالی ادامه پیدا می‌کند.
امروزه چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه منتهی به 15 بهمن‌ماه را برای برگزاری این مراسم در نظر می‌گیرند.
انتخاب روز و اعلام شروع جشن برعهده متولی پیر شالیار است که این کار را با تقسیم گردوهای درخت‌های وقفی پیر شالیار بین خانواده‌های روستای اورامان و روستاهای اطراف انجام می‌دهند.
وظیفه تقسیم این گردوها بین اهالی روستا را کودکان را برعهده دارند.کودکان روستای اورامان صبح چهارشنبه،قبل از طلوع آفتاب به گروه‌های سه یا چهارنفری تقسیم می‌شوند و به در خانه افراد می‌روند و با درزدن و گفتن عبارت «کلاو روچنه» حضور خود را اعلام می‌کنند و صاحب‌خانه نیز در عوض برداشتن چند گردو از کیسه کودکان به آن‌ها تنقلات و خوردنی هدیه می‌دهد.
هر سال چند راس گوسفند که نذری‌های مردم برای پیر شالیار است در روز چهارشنبه و حدود ساعات 9 صبح قربانی می‌شود. این دام‌ها را اهالی روستا و یا افرادی از روستاهای دیگر در اواخر پاییز برای متولی می‌فرستند و او در فصل زمستان از آن‌ها نگهداری می‌کند و در روز جشن همه این گوسفندان قربانی می‌شوند.
تعداد گوسفندان قربانی‌شده گاهی به 70 تا 80 راس می‌رسد. بعد از این کار، گوشت‌های قربانی را بین اهالی تقسیم می‌کنند پس از ذبح قسمتی از گوشتها را بعنوان تبرک در بین مردم پخش می‌کنند و بعضی از آن را هم برای غذای مراسم به داخل خانه پیر انتقال می‌دهند و با مقداری از آن نوعی آش به نام «ولوشین» می‌پزند و روز چهارشنبه بعد از ساعت 16 و اقامه نماز عصر در مسجد، این آش بین اهالی روستا و مهمان‌هایی که از سایر نقاط راهی اورامان شده‌اند، تقسیم می‌شود.این آش همان غذایی است که ۹۵۰ سال پیش در مراسم پیر شالیارپخت شده است.
خانه پیر اتاقی بزرگ است که در کنار دیوارهای آن، سکوهایی برای نشستن ساخته‌اند و بر ستون‌های چوبی اتاق نیز تیرهای چوبی موازی تکیه داده شده تا مردم روی آن بنشینند.
در خانه پیر هر خانواده، جای مخصوص خود را دارد به طوری که هر شخص می‌تواند فقط در جایی بنشیند که اجداد او 950 سال پیش در آنجا می‌نشستند.
مراسم جشن در عصر پنج‌شنبه با شرکت اهالی روستا و افرادی از روستاها و شهرهای اطراف برگزار می‌شود. این مراسم با برپایی رقص و سماع عرفانی به شکل دسته‌جمعی و نواختن دف همراه است و در آن عده‌ای به عنوان متولی کار هدایت سماع کنندگان را برعهده می‌گیرند.
در حین این رقص شادی (که به نوعی رقص عرفانی هم هست) عده ای دف می‌نوازند و عده ای قصیده هایی در مدح پیامبر و ... می‌خوانند و گروه بزرگ رقص هم لفظ جلاله الله را زمزمه می‌کنند. در این سه روزه مردم هورامان تخت تمام کارهای خود را تعطیل می‌کنند و فقط و فقط وقت خودشان را در این جشن باستانی صرف می‌کنند.
افرادی از طایفه‌های مختلف روستای اورامان‌تخت و روستاهای اطراف کارگزاران این مراسم هستند و در میان این طوایف بر اساس یک قرارداد نامکتوب و شفاف اجتماعی نوعی تقسیم کار بر اساس طایفه وجود دارد و هر کس در این 3 روز و در ایام برگزاری مراسم پیرشالیار کار خود را به بهترین شکل انجام می‌دهد.
رقص و سماع عرفانی درویش‌ها که در بیشتر روزهای این جشن با نواختن دف همراه می‌شود، نوعی رفتار جمعی است که آنان را به احساسی مشترک می‌رساند.
آش تهیه‌شده از مواد مشارکتی و گوشت‌های قربانی، خوراکی نمادین است که در روز مراسم همه اهالی روستا با دارا بودن نقش‌ها و پایگاه‌های اجتماعی مختلف از آن تناول می‌کنند و به‌نوعی خوردن این غذا در روزهای جشن را متبرک می‌دانند.
حضور دسته‌جمعی افراد شرکت‌کننده در مراسم دعا و ذکر همگانی در محوطه مزار، خوردن نان «کولیره مژگه» و ماست به صورت دسته‌جمعی و تثبیت باورهای ذهنی به‌وسیله بستن پارچه بر در و دیوار و درخت مزار آخرین مرحله از این حرکت جمعی است.
مراسم پیر شالیار تا روز جمعه و قبل از برگزاری نماز جمعه ادامه می‌یابد و مردم صبح روز جمعه به شکل دسته‌جمعی در زیارتگاه پیر شالیار حاضر می‌شوند و بعد از راز و نیاز دسته‌جمعی به مسجد می‌روند تا نماز جمعه را اقامه کنند.
هر چند نام مراسم عروسی است ولی در اصل پیرشالیار یک مراسم آیینی و سنتی است که آن قربانی می‌کنند و به سماع و نجوا با خدا می‌پردازند.
در خلال انجام مراحل مختلف مراسم که از چهارشنبه تا پنجشنبه شب به طول می‌انجامد در خانه پیر به روی مردم باز است و هر کسی می‌تواند برای زیارت تخت گیوه و تسبیح پیر که از او به یادگار مانده است وارد منزل شود.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://anthropology.ir/node/21261
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=711120
http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100803075410
http://ayami.blogfa.com/post/17
روستای اورامانات تخت ( اورامان - هورامان )

روستای اورامان...

واژه اورامان یا هورامان از دو بخش اهورا و مان به معنى خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده است. اورامان یعنى سرزمین اهورایى و جایگاه اهورا مزدا. هور در اوستا به معنى خورشید است. هورامان را مى‌توان جایگاه خورشید هم معنى کردروستای اورامانات تخت در جنوب شرقى شهر مریوان در استان کردستان قرار د...

اطلاعات | نقشه
روستای دیوزناو

روستای دیوزناو

((دیـوزناو، روسـتایی خشن و شگفت انگیز با تاریخی کهن در دل کوههای شاهو)) شهرستان سروآباد با دارا بودن طبیعتی سرسبز، بکر، آداب و فرهنگ کهن، مناطق دست نخورده و صعب‌العبور در فاصله 80 کیلومتری از مرکز استان کردستان واقع شده است، شهرستانی که به دلیل فرهنگ غنی و جاذبه‌های گردشگری فراوانی که ...

اطلاعات | نقشه
روستای دزلی

روستای دزلی

روستای دزلی از توابع بخش مرکزی شهرستان سروآباد استان کردستان در فاصله 28 کیلومتری شهر سروآباد و 115 کیلومتری مرکز استان (سنندج) قرار دارد. ارتفاع این روستا از سطح دریا 1400 متر است و اطراف آن را کوه و دره فرا گرفته است. روستای دزلی از شمال به کوه قلعه زمان ( قه لا زه بان)، از جنوب شر...

اطلاعات | نقشه
روستای بیساران

روستای بیساران

روستای بیساران تقریبا در 24 کیلو متری جاده سنندج - مریوان قرار گرفته است و محلی است سرسبز و خرم و آبخیز کوه‌های مرتفعی مانند شه نشین، میر ویس، کوری مه ریم، کوری هه وریشان و... . کوه‌های آن تا اواخر فصل بهار و در بعضی از سال‌ها (البته سال‌های دور) چند دهه گذشته، تا اوایل مرداد ماه برف می...

اطلاعات | نقشه
قلعه اورامان

قلعه اورامان

در یک چرخش چشم، آنسوی جایی که من ایستاده ام بر فراز بلندترین کوه، که روستای اورامان تخت به پشت سپرده، آثاری به جای مانده از قلعه اورامان، خود می‌نمایاند. ستونها، سنگ چین یا به زبان محلی مردم اورامان، وو شکه چه ن، بی ملات و بست و واسطه، تنها با تکیه سنگ بر سنگ، بر پای ایستاده اند. چونان...

اطلاعات | نقشه
جشن سنتی پیر شالیار

جشن سنتی پیر ش...

آئین باستانی پیرشالیار قدمتی چند هزار ساله دارد و هر سال در اواسط بهمن در روستای اورامان تخت از توابع شهرستان سروآباد برگزار می‌شود و با گذشت سالیان بسیار همچنان این مراسم با مشارکت همه جانبه مردم منطقه شکوهی خاص دارد. در افسانه‌های مردم منطقه اورامانات پیری اسطوره ای به نام «پیر شالی...

اطلاعات
شیرینی خوران و دس ماچ کردن

شیرینی خوران و...

عروسی یکی از جشن هایی است که در طول زمان شاهد تغییر و تحولات زیادی بوده است . در این جا ما ابتدا تلاش می‌کنیم الگوهای اصیل عروسی کردی را در در هر دو جامعه شهری و روستایی بررسی کنیم سپس به ذکر تغییراتی بپردازیم که گذر زمان آنها را به وجود آورده و عروسی‌ها را متحول کرده است . پس از انجام...

اطلاعات
ماره برین

ماره برین

مدتی پس از اجرای مراسم شیرینی خوران و دست ماچ کردن، نوبت به اجرای مراسم عقد یا ماره برین می‌رسد. ماره برین در اصطلاح محلی مهریه بریدن به حساب می‌آید که در واقع گویای اهمیت عقد و مهریه می‌باشد. برای اجرای این مراسم خانواده‌ی داماد باید از قبل مقداری طلا و جواهر که از سوی خانواده‌ی عروس...

اطلاعات
تربی

تربی

در مورد قدمت این مراسم،یه درستی مشخص نیست ولی اسناد و مدارک تاریخی ریشه این مراسم را در دوره زرتشت مشخص می‌کند. با توجه به اطلاعاتی که سینه به سینه از بزرگان نقل شده است، این مراسم حدود ده قرن است که رواج دارد. تربی، از کلمه تربت گرفته شده‌است که به معنای خاک می‌باشد. در زمان قبل از ...

اطلاعات
کوته کوته

کوته کوته

در مورد قدمت این مراسم، سند مکتوبی در دست نیست ولی توجه به اطلاعاتی که پی در پی و سینه به سینه از بزرگان نقل شده است، این مراسم حدود ده قرن سابقه دارد. اصطلاح کوته کوته در زبان اورامی، به معنای دنبال هم به راه افتادن می‌باشد. در زمان اجرای مراسم تمام کسانی که به نوعی از روستا مهاجرت...

اطلاعات
رب انار

رب انار

باغات انار اورامانات بلحاظ کمی و کیفی رشد قابل ملاحضه ای داشته اند انار سوغات اورامانات باکیفیت و آبدار و در ایران کم نظیر است هر سال از نیمه مهر تا اواسط آبان در باغات رنگین پائیزی پاوه نودشه و نوسود آئین کهن انار چینی و رب جوشانی جریان دارد انار نه تنها فرصتی برای اقتصاد اورامانات بشم...

اطلاعات

پیر شالیار،مراسمی جذاب برای گردشگران خارجی

پیر شالیار از مراسم‌های ویژه در منطقه هورامان کردستان، است که در هرساله در نیمه اردیبهشت ماه و نیمه بهمن ماه در روستای اورامان‌تخت (هورامان) کردستان برگزار می‌شود.
این مراسم که به آن عروسی پیرشالیار نیز می‌گویند، آیینی چندهزارساله است.

در افسانه‌های مردم منطقه اورامانات پیری اسطوره ای به ... ادامه مطلب
پیر شالیار،مراسمی جذاب برای گردشگران خارجی

سفر به اورامانات سرزمین رنگ نقش

عروسی پیر شالیار در نیمه دوم بهمن ماه
واژه اورامان یا هورامان از دو بخش اهورا و مان به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده. روستای اورامانات تخت در جنوب شرقی شهر مریوان در استان کردستان قرار داره که بوسیله جاده ای به طول ۷۵ کیلومتر به شهر مریوان متصل میشه .
معمارى اورامانات و سرسبزى این منطقه ... ادامه مطلب
سفر به اورامانات سرزمین رنگ نقش

جشن‌ها ی مردم کردستان (2)
مراسم پیر شالیار
مراسم پیر شالیار در روستای اورامان‌تخت (هورامان) کردستان، هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» در سه روز جشن گرفته می‌شود. مقبره پیر شالیار که از موبدان عبدالقادرگیلانی بوده است در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد. این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دف زنی، نوعی رقص، خوردن آش، و شب‌نشینی و خواندن شعر و دعا است.
در افسانه‌های مردم منطقه اورامانات پیری اسطوره ای به نام «پیر شالیار» هست که می‌گویند صاحب کرامات بوده است. از جمله این کرامات عجیبی که درباره او روایت می‌کنند ماجرای شفا یافتن «شاه بهار خاتون» دختر شاه بخارا است که «پیر شالیار» او را شفا می‌دهد.شروع مراسم روز چهارشنبه است. این مراسم سه روز به طول می‌انجامد. از همان صبح روز اول دامدارانی که دامهای خود را برای قربانی در این مراسم نذر کرده اند دامهای خود را به جلو در خانه پیرشالیار می‌آورند تا به دست متولین مراسم ذبح شوند. پس از ذبح قسمتی از گوشتها را بعنوان تبرک در بین مردم پخش می‌کنند و بعضی از آن را هم برای غذای مراسم به داخل خانه پیر انتقال می‌دهند.
بعد از ظهر دف‌ها را برای لحظاتی دیگر آماده می‌کنند. نزدیکی‌های ساعت ۲ الی ۳ مراسم شروع می‌شود. و نوجوانان و جوانان و پیران دست در دست هم زنجیره ای بزرگ تشکیل می‌دهند و با تسلسل جسم و درون اتحاد و همبستگی همیشگی خود را به نمایش می‌گذارند. در حین این رقص شادی (که به نوعی رقص عرفانی هم هست) عده ای دف می‌نوازند و عده ای قصیده هایی در مدح پیامبر و ... می‌خوانند و گروه بزرگ رقص هم لفظ جلاله الله را زمزمه می‌کنند. در این سه روزه مردم هورامان تخت تمام کارهای خود را تعطیل می‌کنند و فقط و فقط وقت خودشان را در این جشن باستانی صرف می‌کنند.
غذای مراسم (آش جو یا "هولوشینه تشی") همان غذایی است که ۹۵۰ سال پیش در مراسم پیر شالیارپخت شده است. بعد ازخوردن غذا مردم به خانه‌های خود می‌روند و غذایی که اضافی است به خانه‌ها می‌برند تا سایر اعضای خانواده بعنوان تبرک از آن بخورند.
درروز آخر (بر خلاف دوروز پیش از آن که تا عصر مراسم برپاست) مردم تا شب به رقص می‌پردازند و ساعاتی از شب را نیز در خانه پیرشالیار میگذرانند (که به این شب (شب نشست "شه وونیشتی") گفته میشود. در این شب سخنرانان به سخنرانی درمورد پیر شالیار و بحثهای مذهبی و عرفانی می‌پردازند .بعد از آن سرودی یا قصیده ای خوانده می‌شود وپایان جلسه با دعا ختم می‌شود.
در این مراسم از باغ پیرشالیار گردوهایی چیده شده و برای اهالی فرستاده می‌شود ... ادامه مطلب

شبکه اجتماعی گردشگری تیشینه

اطلاعات بیشتر...
[posttitle]

[posttitle]

[postbody]

مشاهده مطلب