پیرسقا یکی از روستاهای استان
آذربایجان شرقی است، این روستا در دهستان
چاراویماق جنوب غربی بخش
مرکزی شهرستان
چاراویماق قرار دارد.
این روستا را با چشمه اسرار آمیز "پیر" می‌شناسند که کمی بالاتر از روستا در دل صخره بزرگی قرار دارد.
مردمان ترک "پیر" را به جایی می‌گویند که مشخصه بی نظیر طبیعی بوده و به آن اعتقاد معنوی داشته و از آن انتظار شفا و برآوردن آرزو داشته اند و برای زیارت به چنین مکانهایی رفته و قربانی می‌کردند .
آنها درختان میوه ای خودرو، درختان عجیب و یا کوه خاص را پیر می‌گفتند و به زیارت آن رفته و از آن انتظار برآوردن حاجات خود را داشتند. و پیر‌ها را مقدس می‌شمردند که برای مثال هیچ کس حق نداشت: درخت "پیر" را ببرد، یا تکه ای حتی خشک از آن بسوزاند، چشمه "پیر" آلوده کند، اطراف آنرا بکند یا پر کند
چشمه اسرار آمیز "پیر" و نشانه‌های اطراف و اکناف آن و رفتار خود چشمه باعث شده که از قدیم این چشمه مورد احترام مردم منطقه باشد و هر فردی تا حد توان سالی یکبار به آنجا رفته و با کشتن بزغاله ای آبگوشت درست کرده مقداری را خودشان خورده و بقیه را در برگشت در روستای خودشان بین مردم تقسیم کنند.
این چشمه در طول شبانه روز قطع میشود و فقط 4 بار
...مشاهده کامل متن به طور منظم و در فواصل مساوی جاری شده و دوباره خشک میشود .
تاکنون نظریه قابل قبول و قاطعی درباره این چشمه اسرار آمیز ابراز نشده است.
مهندسین جهاد کشاورزی قره آغاج معتقدند که شاید گازهایی در داخل کوه موجود باشد و موقعی که آب به حد کافی در گودال داخل کوه جمع شده به وسیله گازهای مزبور به بیرون رانده میشود و این فقط یک نظریه است.
آب این چشمه گوارا و قابل شرب است و مناظر اطراف چشمه دلچسب و بسیار دیدنی است.
در قسمت شمالی و روبروی این چشمه اسرار آمیز, گورستانی به وسعت تقریبی 8 هکتار وجود دارد که مردم عزیزان خود را در آنجا دفن میکنند و قبور چند نفر از سادات منطقه زیبایی و روحانیت خاصی به این گورستان بخشیده است.
از قسمت شمال غربی این گورستان رودی از شاخه‌های آیدوغموش در جریان است که در یک کیلو متری مسیر خود آبشاری بدیع و دیدنی به ارتفاع 40 متر بوجود آورده است .
آب رودخانه به قدری زلال و شفاف است که از دور نظر بیننده را به خود جلب می‌کند
این آبشار یکی از بلند‌ترین آبشار‌های طبیعی منطقه است که از کوهی مشرف به روستای پیر سقا موسوم (گوربلاغ) سرچشمه گرفته و در روستای قوش چی به رودخانه آیدو غمش می‌پیوندد و مناظر زیبای این دره برای سیاحان و توریستها جالب و دیدنی است و در فصول کم آبی نیز دارای چشمه طبیعی و زیبا بوده که به آبشار جلوه ای خاص و زیبایی می‌دهد.
اهالی دهکده و ساکنین روستاهای مجاور این چشمه را مقدس می‌شمارند و اذعان دارند که آب این چشمه به روی مردم ناپاک و ستمگر باز نمی‌شود و داستانهایی را در جهت توجیه عقیده خودشان بیان میکنند .
ریش سفیدان و افراد مسن روستا می‌گویند اواخر دوره قاجاریه یکی از اربابان مطلق العنان منطقه به مدت یک هفته در مقابل این چشمه چادر زد آب به رویش باز نشد , وقتی که خان از محوطه دور شد زمزمه دلنشین چشمه به گوش رسید و آب جاری گردید و هر چه خادمین و مباشران تقاضا میکنند حضرت حکمران برگردد و با آن آب دست و رویی بشوید که این آب به یمن حضور حضرتش جاری شده وی برنمی گردد و اعلام می‌کند که این آب به روی ما باز نشد و به مقر خود در روستای سریک برمی گردد.
مردمان روستا می‌گویند در وسط این صخره‌ها آیینه سنگی و قبرهای معکوس در اطراف این چشمه موجود می‌باشند که چندین سال پیش بوسیله عده ای چپاول گشته و قبرها خالی شده اند و آیینه شکسته شده از بین رفته است و حتی از زخمی و یا کشته شدن دو نفر سودجو برای رسیدن به این آیینه می‌گویند.
به عقیده اهالی این قبرهای سروته پر از عتیقه و چیزهای ارزشمند بوده و حتی سنگهای روی قبرها خیلی ارزشمند بوده است که مردم منطقه به خاطر احترام هیچ وقت به آن دست نمی‌زدند اما حدود چندین سال پیش درست در زمانی که این مکان هیچ صاحب و نگهبانی نداشته تمام آن اشیاء و سنگهای قیمتی به سرقت رفته است.
چشمه روستای پیرسقا باعث شده زائران زیادی به این مکان بیایند.
منابع:
http://fa.wikipedia.org
http://www.azarsite.com/tourazar.php?cat_id=25-1
http://www.qareaghaj-sh.ir/HomePage.aspx?TabID=4676&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR
http://dasbulaq1.blogfa.com/page/pirsaqqa.aspx
http://www.iranmemar.com
http://www.azarbaijan.info/index.php/pirsaga-spring
