اولتان قالاسی شهری باستانی است که متعلق به دوران ساسانی است.
این محوطه در روستای بزرگی در 15 کیلومتری جنوب غرب پارس‌آباد و در
دشت مغان قرار دارد. قلعه اولتان در 500 متری این روستا و در کنار رود آراز قرار دارد و با حصاری به بلندی 5/5 متر ساخته شده است .
عرض این حصار 3/5 متر است
این قلعه در زمان اشکانیان احداث شده ولی به خاطر استحکام بنا تا قرن دوازدهم هجری قمری مورد استفاده قرار می‌گرفت.مساحت این دژ 320 هزار متر مربع است.
هیات باستان شناسی در کاوش خود موفق به کشف 400 متر مربع فضای معماری در این منطقه شدند.
این قلعه با ترکیب به جا مانده از آن یک دژ نظامی را نمایان می‌کند. با توجه به حدس و گمانهای کاملاً علمی هنوز قسمت اعظم ساختمان‌های قلعه در زیر خاک مدفون است.
در کاوش‌های با ستان شناسی سفال‌های بی نظیر و متنوع اسلامی از این قلعه تاریخی به دست آمده است.
باستان شناسان در کاوش قلعه اولتان قالاسی مجموعه منسجم معماری متعلق به دوره‌های مختلف اشکانی تا اسلامی کشف کردند که بیشتر آثار یافت شده به
دوره قرن سوم و چهارم هجری و ادامه معماری
دوره ساسانی تعلق داشت .
آثار زیادی از قبیل تنور ، اطاق‌های متعدد ، بخاری و چهار طبقه طاقچه نیز در فضاهای معماری قلعه کشف شده است که با استفاده
...مشاهده کامل متن از گچ تزئین شده بودند .
در گذشته دور تا دور قلعه خندقی 15 متری ساخته شده بود که قلعه را از دشمنان در امان می‌داشت. نظامیان این خندق را به وسیله دو کنال آبی که از رود آراز (ارس) کشیده شده بودندپر نگه می‌داشتند تا احتمال حمله به حداقل برسد.
اولتان قالاسی فضاهای مسکونی و صنعتی زیادی را در داخل محوطه و خارج از آن دارد و اتاقک هایی را در بیرون از دژ به عنوان کارگاه‌های فلزگری، شیشه‌گری و سفال دارد
در داخل حصار قلعه گورستانی دیده می‌شود که به دوره اسلامی تعلق دارد اما کاوش‌ها در این گورستان نشان داد که تدفین‌های انجام گرفته روی فضاهای معماری دوره تاریخی بوده است که احتمالا در همان زمان تدفین از این فضاهای معماری خبر نداشتند.
درکنار یکی از تدفین‌ها پایه ستونی متعلق به دوره تاریخی کشف شد که احتمالا نشان می‌دهد در گذشته بنای مهمی در این بخش از قلعه وجود داشته است.
همچنین کاوش‌های باستان شناسی در حصار جنوبی قلعه هم منجر به کشف شواهدی شد که فرضیه تکمیل دژ در سال‌های بعد از ظهور اسلام را تایید می‌کند. در این در این کاوش‌ها باستان شناسان به مجموعه ای برخوردند که احتمالا متعلق به خانه‌ای اشرافی بوده است.
خانه ای با حمام و دستشویی و حتی توالت فرنگی ,باستان شناسان اعلام کردند که این توالت فرنگی شبیه توالت فرنگی‌های امروزی است و احتمالا به دوران تاریخی تعلق دارد.
در این توالت با استفاده از تن‌پوشه‌های سفالی مسیر ورود و خروج آب تعبیه شده بود.
اطلاعات لایه نگاری در حصار قلعه نشان می‌دهد که این حصار در دوران تاریخی ساخته شده و سپس در دوره اسلامی تغییراتی در آن به وجود آمده است .
منبع:
http://ardabils.ir
http://aranmoghan.ir/article/7068
http://sabalaneh.ir/news/13224
http://www.shahrimiz.com/1389/03/23/1
http://tebyan-zn.ir/News
http://khabarfarsi.com/ext/5976677
http://www.chn.ir/NSite/FullStory
