دریاچه مهارلو

دریاچه مهارلو با وسعتی حدود 600 کیلومتر مربع در 15 کیلومتری شیراز واقع شده و پناهگاهی برای حیات وحش و پرندگان محسوب می‌شد.
نام این دریاچه، از نام روستای مهارلو از توابع شهرستان سروستان گرفته شده که در مجاورت آن قرار گرفته است و بخش قدیمی روستای مهارلو در بخش ساحلی دریاچه واقع است.
نام‌های دیگر دریاچه مهارلو مهلو، مهلویه و ماهلویه، است, نام قدیمی آن جنکال، یا دریاچه نمک) است.
دریاچه مهارلو در یک فرونشست ناودیس مانند با روند شمال باختری - جنوب خاوری، شکل گرفته که گسل جوان و لرزه‎ای سروستان از آن می‎گذرد.
این دریاچه در جنوب شرقى شیراز قرار گرفته و توسط سه رودخانه نوبه‌اى خشک، سلطان‌آباد,حمزه و سروستان و همچنین روان آب هاى کوه‌هاى مجاور تغذیه مى‌شود.
رودخانه خشک از کوه‌هاى شمال غربى شیراز شروع شده و از مرکز شیراز مى‌گذرد.
رودخانه حمزه بیشتر از کوه سبز پوشان در جنوب غربى شیراز ...مشاهده کامل متن تغذیه شده و در قسمت غرب به دریاچه مى‌پیوندد و رودخانه سروستان از کوه‌هاى سیاه و احمدى و سایر ارتفاعات شرقى دریاچه بوجود مى‌آید.
دریاچه مهارلو صحرائى است و به دریاى آزاد راهى ندارد.
دریاچه مهارلو خاوری‌ترین بخش جلگه شیراز است.این دریاچه آبی بسیار شور دارد و در فصل‌های خشکی یکی از کانسارهای بزرگ نمک ایران به‌شمار می‌آید. فرآوری نمک از این دریاچه توسط مجتمع استحصال نمک وابسته به پتروشیمی شیراز انجام می‌شود.
از این دریاچه برای تهیه نمک صنایع استان فارس هم استفاده می‌شود
عمیق‌ترین نقطه آن در بهار کمتر از یک متر آب دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 1460 متر است.
پهناى دریاچه 15-10 کیلومتر، طول آن 28 کیلومتر است و از آن 54 درصد دریاچه فعلى، 22 درصد پوشش نمکى و 24 درصد پوشش گلى است.
ارتفاع آن 1460 متر از سطح دریا و بیشینه ژرفای آن 3 متر است. به همین دلیل میزان تبخیر بالاست و بخشی از بستر آن را لایه‎ای از نمک می‎پوشاند و فقط در بخش‎های شمالی و مرکزی آن، آن هم با ژرفای خیلی کم و شوری زیاد،آب وجود دارد.
یکی از شگفتی‌های دریاچه مهارلو تغییر رنگ آن به رنگ قرمز می‌باشد پایین آمدن سطح آب دریاچه و افزایش شوری آب سبب می‌شود که شرایط برای رشد یک نوع جلبک که «کشند قرمز» نامیده می‌شود، مهیا شود.
این جلبک‌ها نسبت به شوری آب مقاوم بوده و هر قدر که شوری آب افزایش یابد، رشد این جلبک‌ها بیشتر می‌شود.
وقتی تراکم جلبک‌ها در سطح آب بالا رود، به صورت لایه‌ای قرار می‌گیرند و مانع از تبادل هوا با آب شده و در نتیجه میزان اکسیژن کاهش می‌یابد که در این شرایط اقدام به تولید سم‌هایی می‌نمایند که سبب از بین رفتن حیات جانداری به نام «آرتمیا» می‌شوند.
آرتمیا خرچنگ بسیار کوچکی است که تنها 3 تا 4 میلی‌متر طول دارد و یکی از مهم‌ترین غذاها برای لاروی ماهیان است.
با توجه به اقلیم منطقه و ساختار زمین شناسی و سنگ شناسی ارتفاعات مشرف به دریاچه مهارلو و بارندگی‌های شدید موردی سیل آسا ،فرسایش‌های شدید آبی در این ارتفاعات کاملاً مشهود است.

برخی مطالعات انجام شده روی این دریاچه نشان از ته نشینی گسترده مواد ناشی از فرسایش‌های شدید آبخیز‌های ارتفاعات اطراف آن است که سبب کاهش ژرفای تالاب بویژه در ناحیه غربی شده است .

نظریات کارشناسی نشان می‌دهد در 50 سال گذشته ، حدود 50 سانتی متر به ته نشست‌های دریاچه افزوده شده است و به اعتقاد گروهی ازکارشناسان پیش بینی می‌شود که اگر این روند ادامه یابد و کنترلی بر فرسایش آبخیز‌های آن اعمال نشود ، در آینده ، با توجه به محدودیت عمق دریاچه مهارلو ، این تالاب یکی از کارکرد‌های مهم خود یعنی کنترل سیلاب‌ها را از دست خواهد داد .
از گیاهان اطراف این تالاب می‌توان به گیاهان شور پسند نظیر Tamarix-Suaeda- salicornia اشاره کرد .
در کنار ریز تالاب‌های " بارمیشو " و " آب پروران " که آب شیرین دارند ، پوشش گیاهی شامل Typha – Phragmites- Sedges- Chara است .
در کنار چشمه‌های دائمی آب شیرین و ریز تالاب‌های ایجاد شده آن ، مهارلو زیستگاه بسیار ی از پرندگان مهاجر نظیر اردک سرسبز، مرغابی، آبچلیک، چوکا و آنقوت ، غاز‌ها و فلامینگو‌ها است که عموماٌ برای زمستان گذرانی به این تالاب می‌آیند.
در گزارش‌های سازمان حفاظت محیط زیست پرندگان فهرست شده زیر به ثبت رسیده است :
اردک مرمری- یلوه آبی – یلوه نوک سبز – چوب پا- خروس کولی دم سپید – پرستوی دریایی کوچک – سسک ابرو سفید – سسک تالابی پر سرو صدا- پلیکان سفید – غاز خاکستری- تنجه – آنقوت- خوتکا- درنای معمولی – آوست – فلامینگوی بزرگ – غاز پیشانی سفید – پلیکان پاخاکستری – اردک سرسفید – عقاب دریایی دم سفید – عقاب تالابی – عقاب شاهی – بالابان – شاهین - دم جنبانک کله زرد – گلو آبی
مهمترین گونه پرنده این دریاچه فلامینگو است.
در سال ۱۳۸۵ با تصویب هیأت وزیران، دریاچه مهارلو به عنوان یکی از ۷ منطقه نمونه گردشگری ایران برگزیده‌شده‌است.
مهارلو، بکت، کمال آباد، برمشور، قنبری، هزاردره، انجیره و سیف آباد از روستاهای گردشگری اطراف این دریاچه هستند. کوه قلعه گریخته، کوه شرقی و کوه شمالی از کوه‌های مشرف به دریاچه هستند
طی دوره‌ای در سال ۱۳۸۵ پرواز بالگردها بر فراز این دریاچه ممنوع شد.
در خشکسالی سال ۱۳۸۷نود درصد دریاچه «مهارلو» خشک شد و از این دریاچه به غیر از نیزارها و تالاب‌های اقماری چیزی به‌جا نماند و از جمعیت ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار قطعه‌ای پرنده فلامینگو در دریاچه مهارلو تنها حدود ۵ هزار فلامینگو باقی ماند.

منبع:
http://www.mehrnews.com/
http://hamshahrionline.ir/
http://www.irna.ir/