غار پبده در گستره‌ای عشایری در مسیر آبشار "آرپناه" و در کوه انبار سفید در انتهای شهرستان
لالی در شمال
خوزستان، در ارتفاع 1900 متری از سطح دریا قرار دارد
این غار در منطقه خوش آب و هوای
لالی در دل کوه "انبار سفید" از کوه‌های کوهپایه ای زاگرس در شمال استان
خوزستان و هم مرز با چهارمحال و بختیاری است که سرزمینی سرشار از چشمه‌ها، رودخانه‌ها و آبشارها به شمار می‌آید.
نام "پبده" از نام طایفه‌ای می‌آید که در روزگاران گذشته در این گستره زندگی می‌کردند ,این غار قدیمی‌ترین زیستگاه بشر و نخستین سکونتگاه انسان‌ها در
ایران می‌باشد که تاکنون شناسایی شده است.
در
بهار سال 1949پروفسور گیرشمن باستان شناس معروف فرانسوی نخستین بار در
ایران بقایایی از انسان عهد هزاره پانزدهم قبل از میلاد را در حفاری غاری در(تنگ پبده) در کوه‌های بختیاری واقع در اطراف
لالی کشف کرد، انسان در آن موقع یک نوع ظرف سفالین ناهموار را که به طور ناقص پخته بود به کار می‌برد و ابزارهای ابتدایی شکار را هم ساخته بود.
اسکلت‌های
...مشاهده کامل متن آن انسان ها، روی هم انباشته شده بود، در آن عصر انسان در سوراخ هایی که در اطراف پر درخت کوه‌ها حفر می‌شد و به وسیله شاخه‌های درختان مسقف می‌گردید زندگی می‌کرد و یا غالباً در یکی از غارها یا پناگاه‌های سنگی به سر می‌برد.
محوطه اصلی غار عرض آن بین 13 تا 20 متر متغیر است . و ارتفاع سقف آن به صورت گنبدی بین 4 متر تا 20 متر متغیر است و طول غار از دهانه ورودی تا قسمت دهلیز‌های انتهایی بیش از صد متر می‌باشد .
قومی که در نزدیکی غار پبده لالی و در اشگفت‌های اطراف آن سکونت گزیده اند به احتمال قوی از اقوام آریایی ایرانی الاصل بوده که در زمان‌های گذشته به صورت پراکنده در این سرزمین پهناور می‌زیستند.
سنگ چینی‌های درون غار، باستانی بودن سکونتگاه عشایر در این منطقه را مشخص میکند؛ در وسط غار حفرهای بزرگ در کف وجود دارد که تشکیل حوضچه ای داده است و احتمالاً برای آب انبار استفاده می‌شد.
بر اساس مشاهدات انجام گرفته این غار دهانه کوچکی دارد ولی داخل آن بسیار گسترده است در حین حال بسیار تاریک، نمناک و پر از خفاش و حشرات مختلف است و تاکنون کسی اطلاعات مستندی از عمق و ابعاد درون غار ارائه نداده است.
این غار 114 متر طول دارد , در انتهای غار تونلی کم عرض وجود دارد که یک حفره آبی محسوب می‌شود؛ سه حفره درون غار وجود دارد که امکان حرکت انسان به صورت ایستاده در آن وجود ندارد.
این دالان‌های هوایی مثل سفره‌های زیر زمینی آبراه محسوب می‌شوند، از سویی تونل‌های وسط غار به حفره‌های کف غار راه دارند، یک تونل در انتها وجود دارد که دو رگه دارد و یکی بعد از دو راهرو بسته می‌شود و دیگری راه مار پیچ است که بعد از عبور از حفره ای به عرض 70 سانتی متر به علت ریزش سقف و جمع آوری املاح نیمه بسته مانده است.
یکی از ویژگی‌های غار پبده این است که به دلیل برخورداری از ورودی و خروجی امکان تجمع گازهای متصاعد در آن وجود ندارد، طول دهانه ورودی اول غار پنج متر و 40 سانتیمتر و ارتفاع آن سه متر است و همچنین دهانه اول تا دهانه دوم 6 متر فاصله دارد.
ارتفاع دهانه دوم را یک متر و 10 و عرض از سقف آن را سه متر و 10 سانتیمتر عنوان کرد و از دهانه غار به طول 90 متر که وارد غار می‌شوی حفرهای هوایی وجود دارد که در سمت چپ از سقف غار بیشترین ارتفاع را به طول تقریبی 28 متر به خود اختصاص داده است.
کمترین عرض غار پبده 6 متر و بیشترین عرض غار 19 متر و 70سانتی متر اندازه گیری شد، همچنین کمترین ارتفاع تالار اصلی غاز دو متر و بیشترین ارتفاع آن 28 متر است؛ از دیگر نشانه‌های موجود در غار وجود یک استراحتگاه حجاری شده به فاصله 6 متری از دهانه ورودی سمت راست غار و در ارتفاع دو متری با ابعاد سه متر در یک متر است.
در انتهای غار یک سقف گنبدی زیبا به صورت سنگ یکپارچه سفید از جنس خارا با روکش سفید گچی وجود دارد که تشکیل خال‌های منظم بی شباهت به نشیمن گاه خفاش‌ها و یا پوست پلنگ نبود، علاوه بر این در عمق غار تاریخی و ناشناخته پبده به جز خفاش، جانوران و حشرات منحصر به فردی دیگری زندگی می‌کنند که مشابه آنها کمتر در فضای باز مشاهده شده است.
در یکی از بخش‌های این غار کودهای حیوانی بر روی هم فشرده شده که ضخامت آن حدود 40 سانتیمتر بوده و ممکن است با پاکسازی این کودها، بتوان به یافته‌های باستان‌شناسی بیشتری دست یافت
منبع:
http://arambakhtiyari.blogfa.com/post/8
http://forum.iranhakha.com/showthread.php?tid=14211
http://bakhtiari-pebdeni.blogfa.com/post-16.aspx
http://seven16.mihanblog.com/post/13
http://abezdan.mihanblog.com/post/257
http://www.yjc.ir/fa/news/4769078/
http://tnews.ir/news/6DBC25680359.html
http://khabarfarsi.com/
http://lalinews.ir/Pages/News
