آبراهه‌های تخت جمشید

تخت جمشید یکی از قدیمی‌ترین آبراهه‌ها و شبکه‌های دفع آب و فاضلاب را در جهان دارد.
یکی از شکفت انگیز‌ترین بخش‌های تخت جمشید که معمولآ هیچوقت دیده نمی‌شود، آبراهه‌های زیر زمینی آنست که بیش از 2 کیلومتر درازا دارند.
هخامنشیان در برخی از قسمت‌ها صخره را تا 9 متر تراش داده و پائین رفته اند و در بخش هایی نیز با افزودن سنگ‌های غول پیکر توانسته اند به شیب مورد نظر دست یابند.
آنان با روش‌های خاص و مهندسی خود تدابیری اندیشیده بودند که آب بدون گل و لای از کانال خارج گردد.
مجموعه تخت جمشید با قدمت 2500 ساله، قدیمی‌ترین آبراهه‌های دنیا را زیر خروارها خاک پنهان کرده است.
این آبراهه‌ها به صورت تونل‌های زیر زمینی و کانال‌های متعدد ساخته شده است و آب و فاضلاب‌های تخت جمشید را به خارج از شهر هدایت می‌کرده است.
در بسیاری از کاخ‌ها نیز ناودانهای سفالی آب را به داخل کانالهای زیرزمینی هدایت می‌کردند و نهایتاً این آب‌ها به صورت شبکه به هم پیوسته توسط کانال‌ها به ضلع جنوب شرقی تختگاه و محل خروجی کانالها هدایت می‌شدند.
کانال‌های آبراه تخت جمشید با قیر طبیعی اندوده شده اند و بعد از ویرانی این مکان به تدریج با خاک و آوار دیواره‌های خشتی پر شدند که این وضعیت تا زمان کاوش‌های تخت جمشید ادامه داشته است.
این آبراهه‌ها به صورت تونل‌های زیر زمینی و کانل‌های متعدد ساخته شده است و آب و فاضلاب‌های تخت جمشید را به خارج از شهر هدایت می‌کرده است.
در بسیاری از کاخ‌ها نیز ناودانهای سفالی آب را به داخل کانالهای زیرزمینی هدایت می‌کردند و نهایتاً این آب‌ها به صورت شبکه به هم پیوسته توسط کانال‌ها به ضلع جنوب شرقی تختگاه و محل خروجی کانالها هدایت می‌شدند.
کانال‌های آبراه تخت جمشید با قیر طبیعی اندوده شده اند و بعد از ویرانی این مکان به تدریج با خاک و آوار دیواره‌های خشتی پر شدند که این وضعیت تا زمان کاوش‌های تخت جمشید ادامه داشته است.
همچنین دارای سیستم حرارتی و تهویه بوده ، که فضاهای داخل آن را در زمستان گرم ودر تابستان خنک و معتدل می‌کرده است . دشت سرسبز مرودشت ، سقفهای بسیار بلند و فضاهای وسیع ، درهای گشاده و پنجرههای متعدد هوای تخت جمشید را در تابستان معتدل وخنک می‌ساخته و در زمستان دیوارهای خشتی و لایه‌های گچ که یک عایق حرارتی تشکیل می‌داده ، پردههای ارغوانی بلند و ضخیم که مانع نفوذ سرما به درون فضاها وتالارها می‌شده ، پوشش سقف نیز چوبی بوده که این امر در گرم شدن محیط تاثیر به سزایی داشته است .
طرح اصلی ساختمان تخت جمشید دردوران فرمانروایی داریوش بزرگ ریخته شد.
برای برپایی این بنا از سه نوع مصالح ساختمانی عمده ( چوب، خشت‌های خام و پخته و سنگ‌های آهکی محلی ) استفاده شده است. چوب‌های در خور کاخ‌های تخت جمشید را از دور دست‌ها حمل میکردند.
برای مثال،تیرهای زیر از چوب درخت سدر بوده که در آن زمان فقط در لبنان می‌روییده .
مجموعه تخت جمشید از سال ۱۹۷۹ با شماره 114 به عنوان یکی از آثار ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو شناخته شده است.
منبع :برگرفته از انجمن نیک اندیشان پارسی و www.noonoab.com
http://www.irna.ir/
http://www.chn.ir/