قلعه بابک ( بذ - دژ بابک - قلعه جمهور )

آدرس : آذربایجان شرقی - 50 کیلومتری شمال شهرستان اهر - 6 کیلومتری جنوب غربی کلیبر
این قلعه اقامتگاه و مرکز فرماندهی بابک خرمدین بر علیه خلافت عباسی بوده است.
دژ جمهور یا قلعه بابک از زمان‌های دور بر بلندپایه‌ترین قله‌های آذربایجان خودنمایی می‌کرده و هنوز هم به عنوان جایگاه بابک خرم‌دین ، یکی از نمونه‌های استقامت و پایداری آذربایجانیان و ایرانیان برابر عرب‌ها و جزو بزرگ‌ترین نمونه‌های معماری ایران محسوب می‌شود.
بابک خرمدین که بود ؟
در شمال ایران بابک به همراه مازیار و افشین، بنای مبارزه با حکومت بغداد را گذارده بودند که بابک خواهان برابری کامل مردم و اشتراکی شدن مالکیت بود.
پیروان او پیراهن سرخ رنگ بر تن می‌کردند. در تاریخ، آنان را سرخ جامگان، خرمیان و خرمدینان نوشته اند.
جنگل ارسباران این قلعه باستانی را در برگرفته است .جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این منطقه هزاران گردشگر ایرانی و خارجی را به این منطقه می‌کشاند.
برای رسیدن به این دژ کوهستانی باید از گردنه‌های خطرناک وپر پیچ خم گذر کرد.
مسافت راه کلیبر به قلعه حدود 3 کیلومتر است، قبل از رسیدن به دروازه قلعه و ورود به بنای مستحکم دژ باید از معبری عبور کرد که به صورت دالانی است و از سنگ‌های منظم طبیعی شکل گرفته و تنها گنجایش عبور1 نفر را دارد و دو نفر به سختی می‌توانند از آن بگذرند.
و به نحوی طراحی شده است که از چشم دیده بان به دور نمی‌ماند.
شکل هندسی این برج‌ها یکی مخروطی و دیگری مدور واستوانه‌ای است و مصالح به کار رفته در این دژ ، سنگ‌های تراشیده با ملاط ساروج می‌باشد. باروها که از نوعی سنگ خارا ساخته شده تمام درزهای کوهستان را بسته است.
برای نفوذ به داخل بنا بایستی حتما از دروازه گذشت و از کوهستان راهی برای ورود وجود ندارد.
بنای دژ که دو طبقه و سه طبقه است که پس از ورودی قرار گرفته است و پس از آن تالار اصلی وجود دارد که اطراف آن را هفت اطاق فرا گرفته است. در بخش شرقی دژ تاسیسات دیگری مرکب از اطاق‌ها و آب انبارها بنا شده است.
سقف آب انبارها با طاق جناغی و گهواره‌ای استوار شده‌اند. محوطه داخلی آن‌ها نیز به وسیله نوعی ساروج غیر قابل نفوذ گردیده و به هنگام زمستان از برف و باران پر شده و در تابستان و هنگام مضایق و محاصره‌ها از آب آن‌ها استفاده می‌شد.
در سمت شمال غربی دژ پلکان‌هایی سرتاسری وجود داشته که هم اکنون ویران شده است .
ازنوع معماری و روش چفت و بست سنگ‌ها و ملات ساروج و اندود دیوارها، و همچنین از نوع استفاده ازگچ و خاک، می‌توان نتیجه گرفت که ، ساختمان این دژ در زمان اشکانیان و یا شاید ساسانیان ساخته شده است.
اشیا و ابزاری که از قلعه بابک به دست آمده، سفالینه.های منقوش و لعاب خورده است که یک دوره استقرار تا اوایل قرن هفتم هجری را نمایش می.داد.
همچنین تعدادی سکه مسی کشف شده که برخی از آنها به علت ساییدگی و زنگ خوردگی فراوان غیرقابل خواندن است و در بین این سکه‌ها برخی مربوط به اتابکان آذربایجان و هزارسیبان (قرون ششم و هفتم هجری) هستند.
موقعیت سوق الجیشی بنا بر فراز قله به گونه ای ست که 20 نفر سپاه توانایی مقابله با یک سپاه صد هزار نفری رادارند به همین دلیل تیر و کمان و اسلحه معمول زمان به سربازان و مستحفظانی که بر بلندی موضع میگرفتند به جهت بعد مسافت بی تاثیر بود.
قلعه بابک در سال 1345 با شماره 623 در لیست آثار ملی، تاریخی و فرهنگی ایران ثبت شد و مرمت آن از سال 1376 توسط اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی آغاز شد.
بابک خرمدین پس از دلاوری‌های بسیار ، در چهارم ژانویه سال 838 میلادی به دستور معتصم خلیفه عباسی با قطع تدریجی دست و پا و اعضای بدن کشته شد و سپس بقیه بدنش را در بیرون شهر سامرا به دار آویختند که مدتها به همان صورت باقی بود خلیفه عباسی افشین و مازیار را نیز به قتل رساند.

منابع : matinfar2744.blogfa.com - wikipedia.org - irantreasure.az.gs -hamshahrionline.ir