قلعه چالشتر یا قلعه خدا رحم خان در استان چهار محال و بختیاری تلفیقی از معماری دوران قاجار در
ایران با معماری اروپایی است که با ستونهایی ایستاده از سنگ و نقش برجسته‌های دیدنی خودنمایی می‌کند.
این اثر باشکوه از نظر معماری و هنری حجاری در
ایران، در سال 1323 قمری در چالشتر در 5 کیلومتری
شهرکرد احداث شد.
قلعه چالشتر در منطقه " چالشتر " واقع شده که در
دوره صفویه مرکز حکمرانی چهارمحالی‌ها بوده که به وسیله کلانتران روستاها و مناطق تحت سیطره خود را کنترل می‌کردند و پس از انتصاب " حسین قلی خان " به عنوان ایلخان بختیاری، در اواسط حکومت ناصرالدین شاه، حکمرانان این منطقه از حاکمیت بر چالشتر خلع و تنها به زمین داران بزرگ تبدیل شدند.
مجموعه قلعه تاریخی چالشتر که به " قلعه خانی" نیز مشهور میباشد، در 110 سال پیش در چالشتر احداث شده و در یکی از سرستونهای سنگی این مجموعه قلعه، تاریخ ساخت آن به سال 1321هجری قمری حک شده است.
مجموعه تاریخی چالشتر شامل " سردر سنگی"،" خان نشین " ، اندرونی "، " حمام "، " انبارها " و " اصطبلها " است و قلعه عیانی و خان نشین این مجموعه تاریخی دارای 38 ستون
...مشاهده کامل متن سنگی با سر در و ایوان میباشد.
این بنا در دو قسمت ساخته شده که وسعت آن در حدود 12000 متر مربع میباشد که به شکل و هنر ایرانی در دوران فاجاری ساخته شده است.
بنای شمالی تا دهه هفتاد ه.ش مورد استفاده قرار می‌گرفته درصورتی که بنای جنوبی حدوداً نود درصد تخریب شده بود که با همت مهندسان و مرمت گران این بنا برپا شده است.
علی اکبر دهخدا در هنگام جنگ جهانی اول که به استان چهارمحال گریخته بود. از کتابخانه چالشتر استفاده کرد و تألیف امثال و حکم و لغتنامه خود را با استفاده از منابع موجود در قلعه چالشتر آغاز نمود.
" ازاره سنگی " منقوش این مجموعه قلعه شامل نقوش افسانه ای و اسطوره ای، زندگی روزمره،گل وگیاه،گل و گلدان، گل و مرغ، نقوش پیچش گیاهی و نقوش فرشته است.
این نقوش به صورت ماهرانه و زیبا خلق شده و در برخی موارد به صورت برجسته حجاری شده است.
در این مجموعه قلعه، اندرونی با یک دالان به قسمت خان نشین ارتباط داشته و ایوان آن دارای 10 ستون سنگی است و ایوان با آجرکاری وکاشی معرق در لچکی‌ها و پیشانی بنا با ازاره‌های سنگی منقوش شامل درختان تاک،گل و گلدان ،گل و مرغ و سرو و کاج تزئین شده است.
اتاقهای این مجموعه قلعه نیز با نقوشی به سبک نقاشی "لندنی" که تلفیقی از هنر نقاشی ایرانی و غربی است، مزین است و این سبک نقاشی که در دوره قاجار به اوج خود می‌رسد شامل نقوش گل و گلدان،افسانه لیلی ومجنون و نقوش اسلامی شامل یوسف و زلیخا به همراه خط نوشته ای از آیات قرآن است.
در بخشی از سر درهای این مجموعه قلعه، همچنین معماری " سنتوری" که به صورت مثلثی شکل بانقوشی به سبک " شیر و شکر" است، به چشم می‌خورد و حمام قلعه تاریخی چالشتر نیز مزین به کاشی آبی فیروزه ای و سفید سربی بوده است.
سقف اندرونی این قلعه به صورت قابهایی از چوب گردو است و درهاوپنجره‌های اتاقهای این مجموعه نیزازجنس چوب گردو به صورت گره چینی شده میباشد و این
این مجموعه قلعه دارای 5 ایوان است و 5 اتاق نیز در اندرونی آن وجود دارد و در مجموع دارای40 ستون است .
اندرونی آن به نام قلعه ستوده معروف است. قلعه دارای سر در با هشت ستون سنگی حجاری شده با نقوش شاخه انگوری و هندسی است در دو طرف چوبی آن نگهبانان سنگی برجسته قرار داردند از تزیینات زیبای این بنا ازاره‌های سنگی سر در با نقوش رنگی است.
ازاره‌های سنگی زیر زمین شامل نقوش گیاهی- خوشه انگوری- درختان انتزاعی- فرشتگان بالدار و گل وگلدان‌های برجسته است که بصورت حیرت‌آوری تزیین شده‌اند.
طبقه دوم قلعه ستوده دارای پنج اتاق است اتاق پنج دری و اتاقهای جانبی آن با نقاشی‌های (لندی) کتیبه آیات قرانی صحنه نقاشی یوسف و زلیخا سر بخاری گچ بری قاب و تخته سقف‌ها تزیین شده اند.
دو حوض سنگی بیضوی شکل در حیاط دو قلعه وجود دارد. قلعه ستوده با دالانی به قلعه خدارحم خان مرتبط میشود حمام خصوصی این مجموعه از دو طرف دالان ارتباطی به دو ساختمان است.
موزه مردم شناسی - موزه آثار سنگی و موزه کار و زندگی در این مجموعه تاریخی قرار دارند.
علی اکبر دهخدا در هنگام جنگ جهانی اول که به استان چهارمحال گریخته بود. از کتابخانه چالشتر استفاده کرد و تألیف امثال و حکم و لغتنامه خود را با استفاده از منابع موجود در قلعه چالشتر آغاز نمود.
منبع :http://www.hamshahrionline.ir/
http://chaaleshtor.blogfa.com/
http://fa.wikipedia.org/
http://zartarikh.blogfa.com/
dezaki.rzb.ir
