دره "کال سر در" که در آن "چشمه آبگرم مرتضی علی" قرار دارد در کویر
طبس و در
روستای خرو قرار دارد و در نوع خود در منطقه بیابانی کم نظیر است و بسیار دیدنی و شگفت انگیز می‌باشد که در 27 کیلومتری
طبس واقع شده است.
چشمه مرتضی علی یکی از شگفتیهای این طبیعت بینظیر است و حتی عجیب‌تر این است که یک نوع از ماهی در آب گرم این چشمه وجود دارد.
عرض قسمت ورودی دره بسیار عریضتر بوده، اما در بخش بالاتر از دره، طی حرکت در مسیر رودخانه حرکت عرض دره کمتر و کمتر می‌شود. حتی در بعضی از نقاط، عرض کف دره به 1.5 تا 2 متر می‌رسد.
در نقاط مختلف دره است تفاوت ارتفاع نسبتا بالایی وجود دارد. اختلاف ارتفاع از بالای دره به طبقه دره چیزی حدود 60 تا 70 متر است.
با توجه به جریان بالا رونده آبی که در مسیر رودخانه است، اشکال فراوانی از حد بر اثر فرسایش در دیوار رودخانه ساخته شده است، این منطقه از از مناظر جالب و شگفت انگیز است که می‌تواند گردشگران و علاقه مندان به طبیعت را به این محل جذب می‌کند.
این دره در دشت صاف و هموار قرار گرفته است، به طوری که اگر شما در دشت راه بروید تا به طور کامل به آن نزدیک نشوید، نمی‌توانید آن را ببینید و دره به طور ناگهانی با اختلاف ارتفاع
...مشاهده کامل متن خود را نشان می‌دهد.
این چشمه در آن واحد دو بخش سرد و گرم دارد که به موازات یکدیگر جریان پیدا می‌کنند. به این معنی که یک سمت چشمه سرد و سمت دیگر آن گرم است و شما با قدم زدن در آن می‌توانید یک پای خود را در آب سرد چشمه فرو کنید و پای دیگرتان را در آب گرم آن!
دلیل این اتفاق آن است که آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می‌ریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد می‌کند که گاهی به 10درجه هم می‌رسد! غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می‌شود که این آب‌ها تا مسافت حدود سیصد متری بستر رودخانه هم پیش بروند در حالی که به طور کامل با هم مخلوط نشده اند و در بستر رودخانه قابل تفکیک هستند! به این ترتیب می‌بینید که در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد.
برای رسیدن به آبگرم مرتضی علی باید از شهر طبس بگذرید و بعد، حدود پنج کیلومتر را با پای پیاده طی کنید که بیشتر این مسیر از داخل آب می‌گذرد. در طول راه، دیواره‌های بلند دره مانندی در دو طرف همراهی تان می‌کنند که روی آنها حفره‌های کوچک و بزرگ با نظم خاصی قرار گرفته اند.
بعضی از این حفره ها، چشمه‌های جوشان آب هستند که بزرگترین شان به حمام مرتضی علی معروف شده است.
اگر گذارتان به چشمه آبگرم مرتضی علی افتاد و توانستید دل از حمام معدنی آن بکنید، کمی بالاتر دره محصور و تنگی را می‌بینید به نام دره سد نهرین که شاید تماشای آن یکی از دیدنی‌ترین تجربه‌های سفرتان باشد.
خیلی‌ها معتقدند این دره باریک، شباهت زیادی با تنگه واشی تهران دارد. اگر باز هم مسیر را ادامه دهید، به طاق یا سد شاه عباسی خواهید رسید که از آثار تاریخی دوران صفویه محسوب می‌شود.
سنگ نگاره‌های این طاق را که نگاه کنید، نقش بزکوهی، نماد درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت را می‌بینید که بر گوشه گوشه آن ترسیم شده اند.اینها نمادی از فرشتگانی هستند که برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره‌های طاق حک شده اند.
منابع:
باتشکر از همراخ خوبمان آقای ایوب فارابی
www.yjc.ir/
www.mashreghnews.ir/fa/
http://www.hamshahrionline.ir
negarkhaneh.ir/
