حمام اروج در محله قدیمی کهنه بازار شهر رامیان واقع شده است. پلان این بنا به شکل مربع و مصالح بکار رفته در این بنا آجرهای 25×25 سانتیمتر، سنگ لاشه و ملاط ساروج است.
این حمام در اوایل حکومت مظفرالدین شاه قاجار بوسیله حاکم استرآباد ‹‹ امیر سعدالله خان میرفندرسکی ›› احداث شد.
حمام اروج از سه سالن رختکن، استحمام و خزینه تشکیل شده و دارای 12 طاق جناقی زیبا و سقف گنبدی ( 8 گنبد بصورت نورگیر ) ساخته شده است. همچنین بنای مذکور دارای دو خزینه آب سرد و گرم، حوض، پاشوره و گرمخانه است.
این بنا متعلق به اواخر دوره قاجاریه است.
حمام اروج در رامیان استان گلستان قرار دارد و یک بنای درون شهری است این بنا در اوایل حکومت مظفرالدین شاه قاجار بوسیله حاکم استرآباد میر سعدا… خان میرفندرسکی، احداث شده است و تنها بنای تاریخی شهر رامیان است.
نام دیگر این گرمابه به علت هم جوار بودن با محله آق اوایلی در ضلع غربی شهر به حمام آق اوایلی نیز شهرت یافته است.
بنای این حمام شامل ورودی، رختکن، خزینه آبگرم، خزینه آبسرد، گرمخانه، تون یا آتشخانه و سرویسهاست. این بنا دارای دو ورودی شمالی و جنوبی است . ورودی اصلی بنادر ضلع جنوبی قرار دارد و ورودی شمالی بنا نیز الحاقی است .
ورودی پس ازچند پله به پایین فضای رختکن منتهی می‌شود. ارتباط رختکن با گرمخانه به وسیله دالانی کم عرض صورت می‌گیرد که دارای قوس هلالی است آب حمام از چشمه ای که در بالای شهر رامیان قرار داشت تامین می‌شده است و بوسیله تنپوشه‌های سفالی به داخل حوض وخزانه آبگرم وارد می‌شد.
فضای داخلی حمام توسط عبور هوای گرم از کانالهایی که در زیر کف حمام قرار دارد گرم می‌شد این کانالها به اندازه 40×40 و به عمق 60 سانتیمتر است. پوشش گنبدی بنا از آجر و به صورت پالانه اجرا شده است و در بالای آن نورگیرهای حمام تعبیه شده است.
به گفته حسین دباغ کارشناس این بنا مرمت‌های این بنا از سال 1381 زیر نظر مدیریت میراث فرهنگی سابق شروع شد واز جمله اقدامات مرمتی آن شامل برداشت اندودها و کاشی‌های فرسوده و آسیب دیده قدیمی، حذف الحاقات، مرمت‌های جزرهای داخلی و خارجی و نیز ایزولاسیون پوشش بنا، مرمت پوشش آجری بنای حمام و اندود کاری داخلی بنا بوده است.
وی ساماندهی و محوطه سازی جامع و کامل این بنا را از برنامه‌های آتی میراث فرهنگی دانست و افزود: اهمیت ویژه این بنا به خاطر تاریخی بودن آن در بافت جدید شهر رامیان است.
کاربرد پیشنهادی این بنا پس از مرمت موزه خواهد بود.
منبع :http://www.golshanemehr.ir/article.php?id=1034
http://www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=239
