این باغ عظیم و باشکوه در جنوب شرقی باغ تپه و باغ شاه در محوطه ای به طول حدود چهارصد و ده متر و به عرض حدود صد و سی و پنج متر و فرم مستطیلی آن در جهت شیب زمین و به سمت شمال غربی، در زمان شاه عباس بنا شده است.
در منتهی الیه جنوب شرقی باغ، کاخی مربع شکه به ابعاد بیست و شش متر در بیست و دو متر ، در دو طبقه با تزیینات گچ بری و کاشی کاری قرار دارد . وسط این عمارت، چشمه ای از دل زمین بیرون می‌تراوید که در چهار سمت توسط جوی هایی باغ را آبیاری میکرد.
این ساختمان در طرح اولیه دارای گنبد و مزین به نقاشیها و کاشی‌های الوان بود .بناى چشمه عمارت در دامنه ارتفاعات جنوبى شهر ساخته شده است. در شهر بهشهر چشمه هاى بسیاری وجود داشت که یکى از پرآبترین این چشمه ها، چشمه عمارت است که امروزه بیش از نیمى از آب شهر را تامین میکند.
در دوران صفویه در این محل عمارتى در دو طبقه با نقشه مربع مستطیل ساخته شد. این بنا در اصل دو طبقه بود که امروزه تنها یک جرز از طبقه اول آن به جا مانده است.
در طبقه همکف و در مرکز بنا حوضى مربع شکل قرار دارد. روى این حوض سقف گنبدى با ابعاد تقریبی هفت الی هشت متر قرار داشت که فرو ریخته است. در چهار طرف هر ضلع حوض، صفحه اى شکل گرفته و هر صفحه داراى سه ورودى با نعل درگاه قوس هلالى و سه پنجره با طاق جناقى می‌باشد .
راه هاى اصلى دسترسى بنا از طریق چهار ایوانى است که دو به دو باهم قرینه اند و در دو سوى آنها، اتاق هاى قرینه وجود دارد.
این ساختمان در سردر ایوانها و داخل صفحه‌ها و اطراف طاقنماها با کاشى کارى و نقاشى شده بودند .
بناى چشمه عمارت که قابل مقایسه با عمارت شاه عباسى باغ فین کاشان و هشت بهشت اصفهان است، داراى ویژگى هایى در سیستم آبرسانى می‌باشد و گردش و بازى با آب آن، در نوع خود در سطح کشور منحصر به فرد است.
آب توسط کانالى به حوض مربع شکل وسط عمارت همکف، هدایت میشود و از چهار طرف حوض به وسیله جوى‌ها و حوضچه‌ها به سمت خارج جاری شده و وارد چهار حوض خارج بنا مقابل ایوانها میشود.
از آن پس آب در جوى هاى پیرامون بنا سرازیر و به صورت پلکانى و آبشارها کوچک در مقابل جوى‌ها حرکت میکرد و با انشعابات فرعی، براى آبیارى قسمت هاى مختلف باغ از طریق نهرهاى اصلى به خارج باغ هدایت میشد.
با توجه به بررسى هاى انجام شده ، آب با استفاده از قوانین فیزیکى و از طریق تنبوشه هاى سفالى به طبقه بالا و به حوضچه پخش آب هدایت میشد و سپس با استفاده از همین تنبوشه‌ها وارد چهار حوضچه واقع در صفحه هاى طبقه اول شده و از بالا به صورت آبشار به چشمه وسط و چهار حوض بزرگ محوطه سرازیر میشد.
با توجه به متون تاریخى سقف این بنا حدود دویست سال پیش فرو ریخته و بر اثر مرور زمان و عوامل اقلیمى و تخریبهاى انسانى به شدت آسیب دیده است.
سازمان میراث فرهنگى مازندران در سال هزار و سیصد و هشتاد و هفت برنامه هاى پیگردى بنا و کاوش محوطه و مرمت و بازپیرایى آن را آغاز نمود و انجام عملیات کاوش و خاکبردارى منجر به کشف آبراهه هاى داخلی، سکوها، حوضها، جویها و گذرهاى آجر فرش اطراف بنا و شناسایى سیستم آبرسانى و گردش آب در طبقه اول شده است.
بازسازى سقف هاى فرو ریخته دو اتاق جبهه غربی، مرمت نعل درگاههاى ورودى و پنجره‌ها و ایوانها، آبراهه هاى داخلى و خارجى و حوضهاى اطراف بنا از مهمترین اقداماتى بود که تا کنون انجام شده است.
ادامه عملیات کاوش و بازسازى نهایى بنا در سالهاى آتى به منظور کاربرى علمی، فرهنگى و نوعى سرمایه گذارى استراتژیک و هدفمند در صنعت گردشگرى و خودکفایى اقتصادى بسیار حائز اهمیت و از اولویت خاصى برخوردار است.
در سال 1054روسها به حومه بهشهر و شهر بهشهر حمله بردند و چشمه عمارت و سایر تاسیسات صفویه را طعمه آتش ساختند.
منابع :
http://www.atrb.ir/
http://asemon.ir/
kavyanirad.zgig.ir/
ashrafolbelad.ir
