موزه گرمابه پهنه

گرمابه پهنه یکی از بناهای تاریخی سمنان است که 567 سال از تاریخ بنای اولیه آن می‌گذرد. محمد حسن خان صنیع الدوله از مورخان دوره قاجاریه از این حمام دیدن نموده و متن کتیبه سر در حمام را در کتاب (مطلع الشمس) آورده است.
به استناد این کتیبه، حمام مورد بحث در ماه شوال ساله 856 ه.ق در عهد سلطنت میرازا ابوالقاسم بابرخان، پادشاه دوره تیموریان و به دستور وزیرش خواجه غیاث الدین محمد بن خواجه تاج الدین بهرام سمنانی ساخته شده است.
این بنا در سال 1355 طی شماره 1022 در فهرست ثبت آثار ملی قرار گرفته است.
حمام پهنه به مساحت تقریبی 1000 متر مربع در شمال غربی تکیه پهنه ساخته شده و دو در ورودی آن برای ورود آقایان و خانم‌ها پیش بینی گردیده است. در مردانه که دارای دو صفه می‌باشد از سه طرف دارای کاشیکاری است در بالای در نیز کتیبه ای از کاشی به رنگ سفید بر زمینه لاجوردی وجود دارد.
بر سر در این ورودی علامت شیر و خورشید با کاشی‌های زرد رنگ در دو لچک و به صورت یک نیم دایره مشخص می‌باشد. در دو طرف این در تصویر دو سرباز قاجار کاشیکاری شده است که در آن جمله (عمل زین العابدین سمنان1330) به چشم می‌خورد.
حمام پهنه ...مشاهده کامل متن در تاریخ 1373 بعد از یک سری مرمت و بازسازی تبدیل به موزه محلی باستان شناسی مردم شناسی شد که در ابتدای ورودی موزه سمنان به یک هشتی می‌رسیم که در آن علاوه برفروش بلیط، عرصه بروشور و نیز دیگر تولیدات فرهنگی وانتشاراتی صورت می‌پذیرد.
درحمام پهنه استخوان‌های مادر و فرزندی که در شکم دارد ، به خوبی معلوم هستند . می‌گویند متعلق به 4000 سال قبل هستند . این استخوان‌ها در موزه سمنان (حمام پهنه) نگهداری می‌شوند و جالب‌ترین شیء موزه به حساب می‌آیند .
این اسکلت به شکل کاملاً دست نخورده از محل حفاری در تپه حصار به این مکان انتقال یافته است. در کنار آن اشیاء و لوازمی قرار دارد که در هنگام مرگ کنار متوفی قرارداده است.
هدف اصلی از قرار دادن این اسکلت نشان دادن شیوه تدفین در هزاره دوم پیش از میلاد در بخش فلات مرکزی ایران می‌باشد. این اسکلت با ضمائم آن در یک محفظه مکعبی شیشه ای قرار گرفته است.خاک کویری با برخورداری از مقداری نمک، فاقد رطوبت زیاد است و باعث شده این اسکلت با وجود گذشت ۴هزار سال همچنان سالم بماند.از آنجا که این اسکلت مربوط به یک مادر و جنین آن است، آن را منحصر به فرد کرده است.
این مادر هنگام زایمان جان خود را از دست داده است. دلیل مرگ این مادر که حدس زده می‌شود بین ۱۷ تا ۲۰ سال سن داشته، کوچکی لگن بوده است.شیوه تدفین این مادر به صورت «جنینی» بوده و این شیوه در آیین میتراییسم مرسوم بوده پس به نظر می‌رسد که این زن پیرو آیین میتراییسم یا خورشیدپرستی بوده است، با اینکه سر تمامی مردگان و از جمله این زن به سمت طلوع خورشید بوده است، پیروان این آیین به زندگی پس از مرگ اعتقاد داشته‌اند.
در این آیین معمولاً چیزهایی که باور داشتند در زندگی پس از مرگ به آن نیاز می‌شود را همراه آنان دفن می‌کردند همچنان که همراه این مادر و جنین نیز یک کاسه سفالی غذا و مقداری گوشت شکار که استخوان آن باقی‌مانده دفن شده است.
در مشت این زن یک دستبند و یک انگشتر وجود داشت، در این آیین مرسوم بوده که همراه زنان زیورآلات و همراه مردان ابزار جنگی و ابزار کار را دفن می‌کرده‌اند.
در ادامه مسیر به یک فضای مربع شکل با ابعاد تقریبی هشت متر در هشت متر می‌رسیم که به وسیله طاق‌های ضربی موزون و عریضی مسقف شده است و در میان دارای یک آبنمای زیبا به همراه کاشیکاری‌های متنوع می‌باشد.
از این قسمت در مواقعی که نمایشگاهی موقت در محل موزه دایر می‌باشد به عنوان فضای نمایشگاهی استفاده می‌شود.
در ادامه بعد از گذشتن از یک راهروی باریک و یک هشتی به صحن بزرگ گرمابه که سالن اصلی موزه می‌باشد، می‌رسیم. این قسمت خود دارای چند قسمت جدا می‌باشد.
در ویترین دیگری در ادامه مسیر اشیائی از جنس سفال خاکستری مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد مربوط به تپه حصار قرار دارد. این اشیاء شامل کاسه، آبریز و ظروف آیینی دیگر می‌باشد.
از دیگر آثار سفالین موجود در موزه ظروف بدست آمده از منطقه خطیر کوه سمنان می‌باشد که مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است.
در ویترین‌های بعدی اشیای دوران اسلامی شامل ظرف لعابدار و دیگر ظروف مربوط به تپه‌های تاریخی استان سمنان دیده می‌شود.
در بخش مردم شناسی موزه گرمابه پهنه که در انتهای موزه و در یک هشتی واقع شده است. اشیای مختلف مردم شناسی از جمله ابزار و آلات موسیقی مثل ساز و دهل و کرنا و … دیده می‌شوند.
در غرفه بعدی زینت آلات سنتی زنان عشایر استان سمنان قرار دارد.
در ویترین دیگر ابزار و وسایل اعتقادی و پیشگویی مثل رمل مهره‌های شانس و … چیده شده است و در ویترین انتهایی ابزار آلات و استعمال دخانیات مثل چپق، کیسه توتون و سوزن‌های تمیز کردن دسته چپق دیده می‌شود.
موزه گرمابه پهنه با در نظر گرفتن کمی وسعت و آثار به نمایش گذاشته به آن به دلیل موقعیت خاص و استثنایی مکانی همواره مورد توجه ساکنین شهر و مسافرین راههای ارتباطی استان بوده است.

منبع :
http://boyernews.com/
http://www.tebyan.net/newindex.aspx
http://www.ghatreh.com/news/nn13291329
http://www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=693