تل تخت یا دژ داریوش، که به تخت مادر سلیمان هم شهرت دارد، یکی از بناهای محوطه
پاسارگاد می‌باشد.
داریوش، چهارمین پادشاه هخامنشی (با احتساب بردیای دروغین) که
تخت جمشید را بنیان نهاد در حاشیه بنای
پاسارگاد، دژ
تل تخت را بنا کرد که این بنا محدوده‌ای به وسعت دو هکتار را در بر می‌گیرد.
تل تخت در زمان
ایران باستان به عنوان بنایی تشریفاتی و مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفت و پادشاهان هخامنشی از این بنا با ساخت دژ و برج و بارو حفاظت می‌کردند.
در این دژ تالارهای ستون دار، انبار، اتاق‌ها و سکوهایی بزرگ وجود دارد که بخش عمده‌ای از این بناها در کاوشهای دیوید استروناخ در چهل سال پیش کشف شده است.
داریوش بزرگ، چهارمین پادشاه هخامنشی پس از به قدرت رسیدن علاوه بر احداث تخت‌جمشید در
مرودشت، برخی اقدامات نیز در
پاسارگاد انجام می‌دهد که از آن‌جمله تغییر کاربری بنای باستانی تُل‌تخت در شمال
پاسارگاد از یک بنای تشریفاتی به دژی مستحکم با وسعت دو هکتار است.
تل‌تخت
...مشاهده کامل متن در مسیر راه باستانی مناطق مرکزی ایران با ناحیه فارس به عنوان اولین ایستگاه در محل ورود به پارسه‌کده که به ده پارسه یا همان پاسارگاد نیز معروف است و دره بلاغی بنا و سپس در دوره سلوکیان، حکومت محلی ناحیه فارس و دوره اسلامی مسکونی شد.
ارتفاع تختگاه از کف دشت پنجاه متر می‌باشد که پس از صاف کردن قسمتی از تپه تختگاه را به صورت مصنوعی روی آن بنا کرده اند. برای ساخت تختگاه از سنگهای زیادی استفاده شده که شامل دو گونه سنگ سفید مرمر نما و سنگ ماسه ای کبود رنگ می‌باشد.
دیواره بیرونی تختگاه از بیست ردیف سنگ آهکی بزرگ مرمر نما بنا شده و نمای تل تخت را تشکیل می‌دهد.
بلوکهای این دیواره با استفاده از بستهای فلزی (آهن و سرب) به یکدیگر متصل شده که این بستها در گذشته از جای خود در آورده شده و تنها جای آنها اکنون به شکل سوراخ هایی در بدنه صفه به جا مانده است.
برای استحکام بیشتر دیواره سنگی، ردیف‌های پایین بلوکها را جلوتر و به صورت پنجه بنا ساخته اند. سنگهای دیواره بیرونی به شیوه ای زیبا تراش خورده، به گونه ای که اطراف آنها قاب بندی شده و میان آنها برآمدگی دارد.
این شکل تراش، ظاهری بسیار زیبا پدید آورده که به آن باد بر گفته می‌شود.
تعدادی نشانه و علامت روی این بلوکها وجود دارد که مربوط به معماران و سنگ تراشان دوره هخامنشی می‌باشد. دیواره درونی که پشت دیواره بیرونی قرار گرفته از لاشه سنگهای مسی و کبود رنگی تشکیل شده است که بدون ملات و به گونه ای ماهرانه در هم قفل شده اند تا دیواره بیرونی و کف سازی بنا را حفاظت کنند.
هسته بنا که سطح درونی تپه و قسمت مرکزی آن را شامل می‌شود، جای ساختمان‌های روی تختگاه بوده و همه از خشت و لاشه سنگ ساخته شده است.
برای ورود به صفه سنگی، دو راه پله در بخش شمال شرقی در نظر گرفته شده که بخش هایی از آنها باقی مانده است، ولی معلوم می‌شود که پس از کوروش یکی از آنها را بسته اند و پلکانی بزرگتر در شرق پلکان نخست تعبیه کرده اند.
با توجه به وضعیت بنا و موقعیت آن، احتمالاً اولین جایی می‌باشد که در مجموعه پاسارگاد ساخته شده و به صورت قلعه ای است که از بالای تپه بر همه دشت مشرف بوده است.
این تختگاه را احتمالا کوروش برای ساختن کاخ هایی روی آن ساخته است. با توجه به جستجو‌های باستان شناسی، تختگاه دارای قسمتهای مختلف بوده است.
پیرامون آن را برج و باروی خشتی فرا گرفته که آثاری از آنها هنوز وجود دارد. اتاق هایی برای اقامت سربازان و نگهبانان، آب انبار، حمام و سیستم جمع آوری آب باران، قسمت هایی از ساختار تختگاه را تشکیل داده است.
تل تخت آثار چهار دوره را شامل می‌شود. آثار دوره اول مربوط به دوره پادشاهی کوروش و ساخت دیواره‌های صفه و پلکان ورودی می‌باشد.
آثار دوره دوم مربوط به سالهای پانصد تا دویست و هشتاد پیش از میلاد یعنی از زمان سلطنت داریوش هخامنشی تا آخر سلطنت سلوکوس اول است.
در دوره داریوش، دژی محکم با دیوارهای آجری و خشتی روی محوطه ساخته شده و تغییراتی در مجموعه بالای صفه به وجود آورده اند. مثلاً دیوار بلندی از خشت با پانزده برج در اطراف صفه ساخته اند.
آثار دوره سوم بین سالهای صد و هشتاد الی دویست و هشتاد پیش از میلاد یعنی از زمان سلطنت آنتیوخوس اول تا زمان سلطنت آنتیوخوس چهارم ایجاد شده و دوباره تغییراتی در اتاق‌ها و راهروها داده شده است.
به احتمال زیاد پاسارگاد در این دوره، در دست پادشاهان محلی فارس به نام فرترکه بوده است.
پس از یک دوره بلند مدت فراموشی، آثار دوره چهارم مشاهده می‌شود که مربوط به سده‌های آغازین اسلامی می‌باشد و نشان می‌دهد که دوباره این بخش مورد استفاده قرار گرفته و پس از آن مجددا متروک شده است.
این بنا در دوره اسلامی به تخت سلیمان شهرت داشته است.
منابع :
http://www.fardanews.com/
http://khorasannews.com/
http://fa.wikipedia.org/
http://www.pasargadae.ir/
http://www.arianica.com/
