عمارت دارایی در
بافت تاریخی شهر
زنجان قرار گرفته ، ظاهراً این بخش از شهر در اواخر
دوره فاجار و اوائل حکومت رضا خانی تقریباً مقارن با اواخر جنگ جهانی دوم از سوی دولت وقت بصورت مجموعه ای به اماکن و ساختمانهای دولتی اختصاص می‌یابد که عبارت بودند از
عمارت دارایی در باغی معروف به همین نام ، بنای دخانیات ، اداره غله ، انبار قند و شکر.
به هر حال بنای دارایی طبق کتیبه ای که بر فراز سردرهای ورودی جبهه شمالی و جنوبی بنا نقش شده تاریخ ساخت آن به سال 1316 هجری شمسی اوائل حکومت رضا خانی باز میگردد که از همان ابتدا به امور مالیه اختصاص می‌یابد .
بنای دارائی حاصل فعالیت و نوآوری معمارانی چون وارطان هوان سیان ، پل آبکار و گابریل گورکیان است که در دهه‌های نخست سده قرن بیستم تأثیر بسیار مثبت و مهمی را بر روی معماری نوین
ایران داشتند ، دوران فعالیت آنها مصادف با تحولات عمیق هنری و معماری در اوائل قرن بیستم در اروپا بود در واقع همزمان با اوج فعالیت معماران بزرگ اروپایی که همگی از پیشگامان مکتب هنر نو و جنبش معماری مدرن بوده اند .
بدین ترتیب این معماران که از ارامنه کشور بودند متأثر
...مشاهده کامل متن از این جریان و روند با فعالیت در رشته معماری به اشاعه اصول و مبانی مکتب هنر نو و جنبش معماری مدرن پرداختند و نهضت جدیدی را در گستره معماری ایران بوجود آوردند و آثار زیبایی راخلق نمودند .
بر اساس اسناد و مدارک موجود عمارت زیبای دارایی یکی از آثار ارزنده ای است که در این رهگذر توسط پل آبکار بوجود آمده و میرزا محمد علی مستوفی پیشکار خمسه نخستین رئیس مالیه آن بود.
این اثر به شماره 2335 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است . بنای دارایی در مرکز شهر زنجان و در داخل بافت قدیمی شهر ، موسوم به سرچشمه واقع گردیده که با توجه به بافت فعلی حدوداً در ضلع شمالی شهر که با شیب ملایمی منتهی به ارتفاعات می‌شود قرار گرفته است .
بنای دارایی در ضلع شمالی مجموعه تاریخی سبزه میدان و در قسمت غربی خیابان طالقانی قرار گرفته این بنا در ضلع شمالی به کوچه دارایی و در قسمت غربی به کوچه کریم انصاری و دادگستری منتهی می‌شود .
این بنا با پلانی مستطیل شکل به ابعاد 15 × 22 متر در جهت شرقی به غربی در وسط باغی به مساحت 18 هزار متر مربع واقع گردیده بود .
با عنایت به نوشته یادبود در قسمت بالای پنجره طبقه دوم که بیشتر آن از بین رفته در سال 1316 شمسی بعنوان ساختمان اداری ساخته شده و بانی ان نیز حکومت وقت بوده که بمناسبت دوازدهمین سال جلوس رضا خان تاسیس گردیده ، این بنا با نظارت آقای مستوفی که مسئول حسابرس مالیاتی وقت بوده ساخته شده و سپس تحویل اداره دارایی گردیده است .
این بنا در سه طبقه و با خصوصیات معماری دوره پهلوی (رضا خان) از قبیل پنجره‌های متعدد ، تراس ، قرینه سازی در طبقات ، ساخته شده . با عنایت به نوع معماری و خصوصیات بارز آن به راحتی می‌توان نفوذ شیوه‌های معماری اروپا را در معماری این بنا تشخیص داد .
از جمله مصالح بکار رفته در بنا می‌توان سنگ ، آجر ، آهک ، سیمان ، آهن را نام برد .
با توجه به عنوان نام بنا ( موسوم به دارایی ) این بنا در حال حاضر بصورت ساختمان اداری دارایی مورد استفاده می‌باشد و از خصوصیات بارز بنا می‌توان به محل قرار گرفتن بنا در وسط باغی مشجر اشاره نمود .
که جهت رسیدن به ورودی اصلی می‌بایست مسیری را در حدود 250 متر طی نمود تا به حوض سنگی مدخل که به شکل مدور است برسیم .
از عوامل تزئینی نمای بنامی توان به ازاره‌های سنگی به ارتفاع 25/1 سانتی متر که دور تا دور بنا رادر برگرفته و سپس با آجر چینی انجام گرفته اشاره نمود نمای پنجره‌ها از بیرون با اجرای قوس هلالی ، زیبایی خاصی را به بنا بخشیده در جلوی ورودی شمالی و جنوبی بنا دو حوض زیبا قرار گرفته که حوض شمالی به قطر 12 متر ولی حوض جنوبی در حال حاضر موجود نمی‌باشد این دو حوض بصورت قرینه و از طریق آبراهی که از زیر بنا می‌گذشته به هم ارتباط داشته اند و آبیاری باغ مربوطه نیز از طریق قناتی که از محل می‌گذشته انجام می‌شده .
بنای مزبور در حال حاضر در اختیار اداره کل امور اقتصادی دارایی استان زنجان می‌باشد که مالکیت نیز با اداره مستقر در بنا می‌باشد .
این اثر به شماره 2335 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .با توجه به اینکه بنای مزبور تحت اختیار اداره کل امور اقتصاد و دارایی استان می‌باشد اقداماتی نیز در زمینه مرمت اندام بنا در زمینه حفظ ظاهری و نمای بنا انجام داده است .
و همین دور تا دور بیرونی بنا ناکش جهت جلوگیری از ورود رطوبت به بنا حفر گردیده است .
این بنای تاریخی از سال 1390 خورشیدی به موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی زنجان تبدیل شده است. آثار نمایشی این موزه شامل انواع ظروف مسی قلمزنی شده دوره قاجار، انواع چاقو و شمشیر، گلیم، چاروق و مصنوعات ملیله‌کاری شده می‌باشد.
این موزه همه روزه به جز روزهای دوشنبه پذیرای بازدیدکنندگان می‌باشد.
منبع :
http://zanjan.irib.ir/
http://www.farsnews.com/
