ریشه‌ی طب سنتی در استان
ایلام را (مانند مناطق دیگر ) بایستی در سوابق تجربی هزاران سال زندگی مردمان دین دار جستجو کرد و اولین داروها را قاعدتاً بایستی منابع گیاهی و برخی تراوش‌های معدنی دانست و نخستین تجربه‌ها تیز بایستی گرایش به سوی استفاده از گیاهان معطر وجوشانده‌های آنها باشدوقدرت تفکر و انتقال تجربیات موجب گردیده که در یک فرآیند ، تجربه خطا بهترین مسیر انتخاب و روش‌های مطلو بی ازدرمان سنتی بسیاری از بیماریها وزخمها وشکستگیها طی ادوار کهن تا به امروز (بیشتر پیش از رواج طب علمی) عرضه گردیدند .
امروزه باردیگر توجه بسیاری از پژوهشگران به سوی داروهای گیاهی و ارزش و اهمیت آنها در زمینه‌ی درمان بیماریها و خاصیت وفواید فراوان آنها در برابر عوارض داروهای شیمیایی ، معطوف شده است.
به راستی ارزش آنرا دارد که در یک تحقیق جامع طب سنتی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته و بسیاری از تجربات مفید در این راستا که در آستانه فراموشی دایم قرار دارند مورد بازنگری قرار گیرند.
تاپیش از رایج شدن طب علمی در قلمرو استان
ایلام ، اگر چه اکثر مردم آگاهیهای فراوانی در زمینه‌ی خواص برخی نباتات ومواد معدنی داشتند ، لیکن عمده ای از مردان مسن در جای جای استان وجود داشتند که آگاهی وسیعی از تهیه داروهای گیاهی و درمان بسیاری از بیمارها و زخمها و شکستگیها
...مشاهده کامل متن داشتند ومردم بیماران خویش را به نزد آنها برده و با دادن هدایای دلبخواه مریض خویش را به دست طبابت آنها می‌سپردند و حتی برخی از این افراد با همان وسایل ابتدای اقدام به برخی جراحیهای محدود نیز می‌نمودند که نمونه‌های فراوانی از افرادی که مورد جراحی اینگونه اطباء سنتی قرار گرفته اند در حال حاضر زنده اند و در جامعه حضور دارند .
طبیبان سنتی به خواص ضد عفونی کردن به خوبی آگاه بودند و از آب جوش ، روغن داغ ، خاکستر داغ و امثالهم استفاده می‌نمودند وروش درمان آنها نیز بسته به نوع مریضی و امکانات موجود متفاوت بود :
-دم کرده‌ی کنجد سیاه ، پونه ، پونه کوهی ، ازبوه (Azbowah ) ، کُلـکِ پَر (Kolkepar ) به صورت جداگانه و برخی با همدیگر برای درمان سرما خوردگی ، سینه درد ، گلو درد مفیدند .
-بوته ای کوتاه به ارتفاع حدود 40 سانتیمتر وشاخع‌های باریک و برگهای کوچک وبیضی شکل و انبوه که در منطقه‌ی سردسیر می‌رود و به «تَشنـــَه داری» (Tašnadāry ) معروف است ، خاصیت ضد عفونی کننده‌ی قوی داشته وپس از جوشانیدن از آب آن برای ضد عفونی زخم وغیره استفاده می‌کنند.
- برای درمان محلهای کوفته شده وآماسیده (تروما ) از پخته ای به نام «نِیمَه نِمَک» (Nimanemak ) استفاده می‌نمایند بدینصورت که مقداری آرد گندم را خیمر کرده و خمیر را به شکل لازم (دایره ، بیضی و...) با ضخامت حدود 4 تا 8 سانتیمتر در آورده وروی ورقه ای فلزی گذاشته تا یک لایه‌ی آن خشک گردد ولایه‌ی دیگر را با مقداری روغن یا نمک یا خرما و روغن آغشته کرده و با پارچه‌ای با همان گرمای زیاد برروی محل کوفته شده می‌گذارند و تا 24 ساعت باز نمی‌کنند.
- گاهی غده‌های (دُمل یا زگیلهای بزرگ وخطرناک پوست ) زیر پوست را با روغن داغ ، در حالیکه اطراف آنرا خمیر پوشاننده اند، می‌سوزانند تا خشک گردد .
- گل گاوزبان ودم کرده‌ی آن برای سرگیجه و اعصاب وتشنج مفید است .
- قیر طبیعی (که در برخی غارها یافت میشود ) گرما زا بوده و برای دردهای مفصلی خوب است وگاهی نفت را هم برروی قطعه نمدی ریخته وبرروی مفصل می‌بستند.
- أزبوهَ (Azbowah ) که نوعی گیاه کوهی وفقط در نقاط مرتفع کوهستانی ودر صخره‌ها می‌روید و تا حدودی شبیه به پونه کوهی است ، گیاهی بسیار موثر بوده و برگهای باریک و بیضی شکل دارد .
دم کرده‌ی این گیاه علاوه بر سرماخوراگی برای دردهای بدن وسردرد بسیار مفید می‌باشد.
- پخته‌ی میوه بلوط یا آرد آن برای اسهال مفید است .
-چند قطر از شیر مادر رافع دردگوش نوزاد است .
- آب پیاز برای درد گوش مفید است .
- بخار جوشانده برگهای درخت کالیپتوس برای سرماخوردگی وگرفتگی بینی مفید است .
- زگیل روی دست‌ها را با چکانیدن شیر درخت انجیر کوهی (انجیر دیم ) در چند مرحله درمان می‌کنند .
- زخمها را با خاکستر سوخته‌ی توتون ویا خاکستر پارچه ای پنبه‌ای بسته وخون را به این وسیله بند می‌آورند.
-شکستگیها را با بافتن مقداری ترک چوب یا نی یا اندازه لازم و گذاشتن مقدار زیادی پشم در زیر آن محکم می‌بندند وهر جا که در رفتگی وجود داشته باشد یا استخوان کامل شکسته باشد طبیب سنتی با شیوه‌ی خاص وپس از گذاشتن در آب متمایل به داغ و بستن سر عضو به بدن خود وکشش تدریجی آن را سرجا آورده وسپس آنرا می‌بندد .
-آب پیاز برای رفع دندان درد مفید است.
-نیش زنبور عسل (چند تا ) برای رفع دردهای عضلانی ومفاصل بانیش زدن محل درد بسیار مفید است.
منبع :http://ilam-miras.ir/index.aspx?siteid=71&pageid=603
