سوغات موجان

عمده‌ترین سوغات شیره انگور - کشمش- باسلوغ - گردو- بادام است. روش تهیه شیره انگور موجان : در اواخر تابستان واوایل پاییز که انگورها تماماًشیرین شده اند موقع شیره جوشاندن است (تهیه شیره را دراصطلاح شیره جوشاندن می‌گویند) 1-چیدن : ابتدا انگور را می‌چینندوبوسیله پشکه‌های چوبی یا جعبه آنرا از باغ جمع کرده وبه شیره پزخانه می‌آورند 2-له کردن: سپس انگورها را داخل حوضچه هایی بنام چلوس می‌ریزند وآنهارا له می‌کنند تا آبه آنها خارج ودر تعدادی دیگ (قازقان )جمع می‌کنند.
3-گرم کردن: حالا وقتی است که این آب خارج شده از چلوس را گرم کنیم ؛یعنی آب انگورهارا داخل یک ظرف مسی که روی یک اجاق آتش قرار دارد (گاهی از فر هم برای گرم کردن استفاده می‌کنند)می ریزند وبلافاصله مقداری خاک مخصوص که حاوی املاح زیادی هست را در ته ظرف مسی می‌ریزند وبوسیله یک کفگیر آنرا مدام به هم می‌زنند تا هم ته نگیرد هم خاک کاملاً با آب مخلوط شده تا آب گرم شده کاملاً گل آلود شود این آب را تا زمانی حرارت می‌دهند ؛که وقتی دست را داخل ظرف مسی حاوی آب آنگور فروبردیم نه آنقدر داغ باشد که نشود دست را داخل آن کرد ونه آنقدر سرد که احساس گرمی نکنیم یا به عبارتی این آب فقط داغ می‌شود ونمی جوشد یعنی قبل از جوشیدن حتماً باید آنرا استراحت داد ؛ به شکل زیر 4-خوابانیدن در خاک مخصوص:(این خاک در در دامنه کوه کِلَمَ قزلّار از سمت جاده زیزگان یا جاده‌ی قناعت نو یافت می‌شود که بسیار سخت کنده می‌شود وتقریباً در عمق زمین هست ) در ضمن ممکن است اگر خاک سفید را به آ‌ن اضافه نکنند، در موقع جوشاندن، آب انگور ترش شود و به اصطلاح نجس شود.
در تعدادی ظرف مسی یا روحی مقداری (تقریباً به اندازه ظرفیت ظرف ؛مثلاً برای یک دیگ ده منی یک کیلو خاک می‌ریزیم) و آب گرم شده را داخل این ظرفها می‌خوابانیم این آب باید تا صبح بماند تا کاملاً صاف شود ؛ اصطلاحاً واعتقاداً هرگاه این آب صاف نشود در حین عملیات چیدن ؛له کردن, وگرم کردن یک شخص ناپاک (ناپاک از نظر شرع اسلام ؛مثلا مردی جُنُب وغیره)در محل تردد کند این آب صاف نمی‌شود ؛ گاهاًنیز وقتی تمام انگورها از نوع عسگری باشد این آب دیرتر صاف می‌شود ولی آب انگور چیرکینک ؛صاحبی؛ بیدانه ویاغیره زود‌تر صاف می‌شود.
5-جوشاندن: در این مرحله که صبح روز بعد شروع می‌شود به این شکل می‌باشد که روی کوره شیره پزی یه دیگ که تقریباً شعاع داخل آن 100سانت وارتفاع لبه‌های آن 35 سانت است ودارای یک لوله مورب می‌باشد( برای تخلیه شیره )؛را گذارده و مقدار حدوداً بیست لیتر آب انگوری که شب گرم کرده بودیم ودر ظروفی که حاوی خاک شیره بود تا صبح خوابیده بوده آنرا صاف می‌کنیم که هیچ ناخالصی مثل تخمه انگور؛ تفله‌ی انگور؛ خاک؛ یا دیگر ناخالصی‌ها را ناداشته باشد درون این دیگ بزرگ که اصطلاحاً به آن تخته قزقن می‌گویند می‌ریزند وزیرآنرا با یک دستگاه فَر که شامل یک منبع می‌باشد که مواد سوختی مثل نفت یا گازائیل را تا حدوداً نیمه بیشتر آن پر می‌کنند وبقیه آنرا از طریق یک تلمبه پر از باد می‌کنند این سوخت از طریق یک شیلنگ به شاخه که حاوی یک سوزن هست می‌رسد و باگرم شدن شاخه این محلول به صورت فشار هوا(حالت انژکتور) از سوزن خارج شده وضمن سوختن صدای جالبی هم دارد که تقریباً در اوایل پائیز یعنی زمان شیره پزی زیباترین صدا برای اهالی همین صدای فِرهای شیره پزی است؛ وقتی فِر روشن شد آب انگوری که داخل تخته قزقان ریخته شده (که اصطلاحاً قاینَم می‌نامند)کم کم به جوش می‌آید وآب آن تبخیر می‌شود ؛ در این وقت معمولا اگر ناخالصیهایی در آب بوده باشد به صورت کف به سطح آب می‌آید که آنرا بوسیله کفگیر می‌گیرند ؛این حالت در مایعات وجود دارد که وقتی به در جه جوش رسیدند فضای بیشتری می‌خواهند یعنی از ظرفی که داخل آن می‌جوشند به بیرون می‌ریزند ودر اصطلاح سر می‌روند؛در شیره جوشاندن هم این حالت اتفاق می‌افتد یعنی آب انگوری که درحال جوشیدن است مدام کف کرده ومیخواهد از داخل تخته قزقان به بیرون بریزد که باید فرد یا افرادی باشند تا بوسیله ملاقه وکفکیرها آب داخل تخته قزقان را هم زده یا به صورت کشیدن به سمت بالا انجام می‌دهیم تا سر نرود ؛گاهاً بعضی از جوانان که کمتر حوصله هم زدن دارند در حین جوشیند یک تکه به اندازه یک ناخن پیه داخل آن می‌اندازند و دیگر سر نمی‌رود در اینجا هم یک اعتقاد محلی وجود دارد که اگر در این وقت یعنی هنگام جوشیدن فرد ناپاکی به جمع افراد اضافه شود این شیره سر می‌رود و نمی‌توان حریف آن شد.
و اما رسیدن شیره : بعد از حدود نیم ساعت یا چهل دقیقه جوشیدن شیره می‌رسد یعنی دیگر سر نمی‌رود وحبابها به صورت منظم از کف دیگ بلند شده و شیره را به حالت قُل زدن در می‌آورند ویا مثل پختن کاچی که محلول ما به حالت قُل زدن می‌جوشد ومی پزد؛ در ضمن اینکه یک بوی خوشی که معمولاً اکثریت مردم بوی آنرا که موقع رسیدن به مشام می‌رسد را می‌شناسند در فضا می‌پیچد ؛حالا باید شیره را پیاده کرد.
6-سرد کردن: وقتی شیره پائین آمد یک نفر که معمولاًاین مسئولیت برعهده مادران یا مادر بزرگهاست که حوصله‌ی بیشتری دارند )این فرد با استفاده از یک ملاقه سعی می‌کند با به هم زدن این شیره‌ی داغ را سرد کند که معمولا تا پیاده شدن قاینم بعدی ادامه دارد 7-خوابانیدن: وقتی شیره‌ها در هر سری (قاینام) سرد شد در ظروفی خاص مثل پنج کیلویی ؛ظروف یک بار مصرف ؛کوزه؛ وغیره ریخته و یک هم زن داخل آن قرار می‌دهند و در روزهای اول هر روز سه بار ودر روزهای بعد دو بار ودر روزهای چهارم وبعد روزی یک بار این شیره را به هم می‌زنند تا شیره بخوابد این شیره وقتی خوابید دیگر به راحتی بیدار نمی‌شود مگر حرارت مستقیم ببیند.
نکته 1: شیره انگور ملایر، سفت و رنگ آن قهوه‌ای خیلی روشن است. شیره انگور همدان شل‌تر، شیرین‌تر و پررنگ‌تر از شیره ملایر است. شیره اردبیل شل‌تر و پررنگ‌تر از شیره همدان است.
شیره خرما هم، که به رنگ قهوه‌ای سوخته است و معمولا از شیره انگور اردبیل شل‌تر است. نکته 2: شیره‌ای که در بازار به نام شیره کشمش عرضه می‌شود، درواقع همان شیره انگور است، ولی چون آذری زبان‌ها به انگور عسگری (کشمش) می‌گویند، روی قوطی این نوع شیره به جای شیره انگور، شیره کشمش نوشته شده است.