ارگ کریم خانی در ابتدای خیابان کریم خان زند(
شیراز ) نبش میدان شهرداری قرار گرفته است؛ کریم خان به هنگام پایه گذاری حکومت در
شیراز تحت تاثیر معماری صفوی قرار گرفت.
به این صورت که بعد از بازدید از میدان نقش جهان
اصفهان تصمیم به ایجاد میدان وسیعی در شمال
شیراز قدیم گرفت.
ساخت ارگ بین سالهای ۱۷۶۶ و ۱۷۶۷ میلادی انجام شد و کریمخان بهترین معماران زمان خود را جهت ساخت آن بکار گرفت. او همچنین بهترین مصالح را از داخل و خارج کشور تهیه و ساخت بنا را به‌سرعت تمام کرد.
این بنا در
دوره زندیه به‌عنوان محل استقرار حکومت و در
دوره قاجاریه به‌عنوان محل زندگی فرمانداران محلی استفاده می‌شد. عبدالحسین میرزا فرمانفرما حکم‌ران
فارس، دستور به بازسازی مینیاتورهای نقاشی شده در این بنا داد.( کریم خان زند در سال 1163 ه.ق حکومت غرب
ایران را قبضه کرد و ازآن سال شروع به گسترش سیطره خویش بر مناطق مختلف کشور می‌کند و در نهایت با سرکوب مخالفان و مدعیان حکومت در 1379 ه.ق رسماً حکومت خویش را به سراسر کشور آغاز و
شیراز ...مشاهده کامل متن را مقر حکومت خویش قرار داد.
کریم خان زند به جهت ایجاد بناهای عام المنفعه به وکیل الرعایا شهرت می‌یابد، تمام بناهای عصر کریم خان در طی 14 سال حکومت کریم خان در شیراز ساخته شده است.)
بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است. بخش درونی ارگ با ایوان‌ها و اتاق‌های نقاشی شده، آبنماها و باغچه‌ها از ظرافت خاصی برخوردار است. سه ضلع شمال، جنوب و غرب هر یک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است.
ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی است.
برج و باروی چهارگانه به انضمام خندقی که سابقاً دور آن حفر شده بود نیز نقش دفاعی بنا را بر عهده داشته‌اند. ضخامت دیوارها در پایه ۳ متر و در بالا ۸/۲ متر است.
ارتفاع برجها نیز ۱۵ متر می‌باشد و از آجر ساخته شده‌اند.
یکی از برج‌های چهارگانه این ارگ مانند برج پیزا کج شده بوده و به این خاطریکی از جاذبه‌های گردشگری شیراز به حساب می‌آمد. روند توقف کج‌شدگی این برج به لحاظ فنی و مهندسی مورد اهمیت قرار دارد.
ارگ اندرونی ، کاخ سلطنتی کریم خان و خانواده اش بوده است در چهار گوشه ارگ، چهار برج مدور سه طبقه قرار گرفته است که ارتفاع آنها حدود 14 متر می‌باشد و ارتفاع دیوارهای ارگ نیز به 12 متر می‌رسد.
به هنگام تماشای ارگ ظاهری خشونت آمیز و بدور از هرگونه تزیین پیش چشم تماشاگر جلوه می‌نماید. معماری ارگ به شیوه اصفهانی و ازنوع معماری درونگرا است که وجود تزیینات ظریف و زیبای داخل ساختمان در مقابل تزیینات خشن و ساده دیوارهای بیرونی گواه این مطلب است.
عمده مصالح در بنای ارگ سنگ و آجر است.
در بالای ورودی اصلی، کاشکاری از نوع هفت رنگ مشتمل بر صحنه نبرد رستم و دیو سفید مربوط به دوره قاجاریه است.بعد از ورودی در بخش داخلی هشتی قرار گرفته است.
در بخش شمالی حیاط خلوتی به اضافه چند اطاق کوچک مجزا از سایر مجموعه اطاق‌های ارگ قرار دارد. در گوشه جنوب شرقی هشتی نیز حمام اختصاصی کریم خان ساخته شده است.
در چهار گوشه بنا در کنار برجها چهار حیاط خلوت با حوضی در مرکز آن قرار گرفته است که احتمالا کاربردهایی از قبیل ایجاد سرویس دهی و آشپزخانه داشته اند.
بخش‌های مسکونی بنا در سه جبهه شمالی، جنوبی و غربی واقع شده اند. در مرکز هر جبهه یک ایوان ستوندار با دو ستون سنگی قرار دارد که در زمان قاجاریه ستونهای اصلی ایوانهای جنوبی و غربی برداشته شده و ستونهای چوبی با تزیینات مارپیچی شکل جایگزین شده است.
در دو طرف هر ایوان ستوندار و تالار و میان تالارها دو راهرو دو طبقه بکار رفته است.
نمای تالارها با پنجره‌های چوبی مشبک کاری شده همراه با شیشه‌های رنگی پوشیده شده است. تالارها به وسیله دو سقف پوشیده شده اند که یکی سقف طاقدار با مقرنس‌های گچی در بخش داخلی آن تزیین شده و دیگری سقف کاذب که با فاصله ای نسبت به سقف اصلی ایجاد گردیده، بخش داخلی سقف اصلی تالارها با نقاشیها و تذهیب‌های بسیار زیبایی که از نقاشیهای عصر صفوی الگو گرفته اند تزیین شده است.
در ترسیم این نقاشیها از موادی مانند طلا، جیوه، شنگرف، گل اخرا و سایر مواد معدنی استفاده شده است.
منبع :http://www.khabaronline.ir/detail/224041/
http://fa.wikipedia.org/
