«سرو چهار هزار و پانصد ساله»، «مسن‌ترین موجود زنده
ایران»، «دومین درخت کهنسال و ارگانیسم زنده جهان»، «دومین اثر طبیعی
ایران ثبت شده در فهرست میراث ملی» تنها چند عنوان مهم از سرو کهنسال
ابرکوه که می‌تواند به عنوان یک اثر طبیعی،
ایران،
یزد و شهرستان
ابرکوه و فرهنگ
ایران زمین را به جهان معرفی کند.
درباره درخت «
سرو ابرکوه»
«
سرو ابرکوه»(سرو ابرقو) که با نام «پارسیک» شناخته می‌شود و در قسمت جنوب غربی شهر
ابرکوه واقع شده و شهرت و اهمیت تاریخی به شهر
ابرکوه داده است.
این درخت دارای تنه ای با قطری در حدود 5/4 متر، محیط تنه آن در روی زمین به یازده و نیم متر می‌رسد، شاخه هایی با قطر 85/1 متر ، ارتفاع 35 متر و محیط آن 18 متر است.
سرو کهنسال ابر کوه با نام فارسی «زربین» و نام علمی «Cupresus Sempervirens Var.horizontalis» در حوزه استحفاظی استان
یزد و در شهر ابر کوه واقع شده است
سرو ...مشاهده کامل متن ابرکوه برابر مصوبه مورخ 27/12/1382 شورایعالی حفاظت محیط زیست بعنوان اثر طبیعی ملی اعلام وصیانت از این گنجینه ژنی در حوزه اختیارات محیط زیست قرار گرفت و بعد از قله سرفراز «
دماوند» در
تهران، «
سرو ابرکوه» دومین اثر طبیعی
ایران است که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
شهرستان ابر کوه با وسعت 6 هزار کیلومتر مربع و در فاصله 140 کیلومتری غرب
یزد و در مسیر اصلی
یزد،
شیراز قرار دارد. فاصله این شهر تا
شیراز 300 کیلومتر و تا
اصفهان 280 کیلومتر است.
ابرکوه روزگاری از جمله مراکز پرآوازه و مشهور بوده‌است. آثار باستانی و تاریخی زیادی از روزگاران گذشته در این مکان بجای مانده‌است که نشان از تاریخ کهن منطقه دارد.
تخمین عمر «
سرو ابرکوه»
عمر
سرو ابرکوه معادل چها رهزار سال تاهشت هزار سال عنوان شده است اما به طور یقیین همگان، بر حداقل سن 4500 سال برای
سرو ابرکوه اتفاق نظر دارند و آن را عنوان دومین درخت کهنسال جهان می‌شناسند.
در اوایل سال 2010 میلادی چاینادیلی درگزارشی ویژه، نام ده درخت کهنسال دنیا را اعلام کرد که در میان آنها، «
سرو ابرکوه» با 4هزار سال قدمت در استان
یزد در رده دوم این لیست به چشم می‌خورد و به عنوان دومین اورگانیسم زنده روی زمین است .
«مسوسلاه» در کوهستان‌های «کالیفرنیا- آمریکا» با سنی معادل 4هزار و 800 ساله کهنسال‌ترین میراث طبیعی دنیا قرار گرفته است. درختی به نام « آلرک» در «
پارک ملی شیلی» با 3600 سال عمر در ردیف سوم و درخت سروی به نام «سناتور» با 3400 سال عمر در «
پارک ملی فلوریدا» در رده چهارم قرار دارند.
چند سال پیش هم دانشمندان کشور ژاپن و
روسیه پس از بازدید از «
سرو ابرکوه» عمر آن را تا 8 هزار سال تخمین زدند اما «الکساندر روف»، دانشمند روسی عمر این درخت را بین چهار هزار تا چهار هزار و پانصد سال برآورد کرده است.
«
سرو ابرکوه» در سفرنامه‌ها سرو ابرقو و دیگر سروهای کهن
ایران، در کتب و سفرنامه‌ها مختلف عنوان شده است و جالب این است که در مجموع مطالب و اطلاعات در مورد این سرو کهنسال در منافع غیرفارسی بیشتر از منابع فارسی وجود دارد.
«مارکوپولو» در خاطرات سفرش به
ایران می‌نویسد: «یکی از چند سروی که در
ایران دیده ام سرو خوش بالای
ابرکوه است که همچون آبشاری سبز از آسمان بر روی زمین تنیده
ابرکوه فرو می‌آید و از هر طرف که وارد
ابرکوه شوی سرو کهنسال و پرطراوت مانند چراغ دریایی سبزی ما را به بندر دریای کویر و خورشید تابان فرا می‌خواند».
«حمدالله مستوفی» هم در کتاب «نزهت القلوب» که در سال 740هجری قمری تالیف شده است ، درباره این سرو آورده است :« آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد.
چنانچه سرو
کشمیر و بلخ شهرتی داشته و اکنون این از آنها بلندتر و بزرگتر است.»
باورها و اعتقادات مردم
درباره تاریخ و قدمت «
سرو ابرکوه» افسانه‌ها و داستان‌هایی نقل می‌شود که اغلب سند و مرجع علمی مقبولی ندارند ولی برخی از شواهد تاریخی را می‌توان در نوشته‌های پراکنده جستجو کرد.
برخی از تخمین‌ها علمی بوده اما اکثر افسانه‌ها به واقعیت نزدیک نیست.
کاشت توسط پسر نوح
برخی مورخان معتقدند نهال این درخت را «یافث» ، «پسر نوح نبی» پس از طوفان معروف، در محل فعلی غرس نموده است. یافِث در عهد عتیق به عنوان یکی از پسران نوح نامیده شده است.
در میان مردم او به عنوان جوان‌ترین پسر نوح معروف گشته ولی برخی متون او را پسر ارشد نوح می‌دانند. او و همسرش از جمله کسانی بودند که سوار کشتی نوح شده و نجات یافتند.
کاشت توسط اصحاب رس
مردم
ابرکوه می‌گویند «
سرو ابرکوه» یکی از آن دوازده درختی است که «اصحاب رس» می‌پرستیدند. «اصحاب رس» قومی درخت‌پرست بودند و به دعوت پیامبرشان اعتنایی نکردند تا عذاب الهی شامل بادهای سرخ و شعله‌ورشدن زمین زیر پایشان دامنشان را گرفت.
کاشت توسط زرتشت
در اسطوره‌های ایرانی «
سرو ابرکوه» را با عنوان «درخت زرتشت» یاد کرده اند و کاشت این سرو را به «زرتشت» نسبت می‌دهند و معتقدند که زرتشت، وقتی در اسفندماه به
ابرکوه رسید، بذر سرو را در این دشت کاشت و به مردم این شهر نوید داد که درختی ماندگار در شهرشان خواهند داشت که تاریخ پادشاهان را از سر می‌گذراند در کتب چنبن آمده است.«زرتشت ، چون موسم اسپند به ابرکو رسید، با دست خود بذر سرو بر این دشت فشاند و بر مردمان نوید داد که درختی در آن میان بماند تا ببیند درفش فرزندش بهرام، پادشاه صبح دم رستاخیز را.»
سرو ابرکوه، نماد ایرانیان
نماد سرو به عنوان یکی از نمادهای مهم در
ایران باستان شناخته می‌شود در نگاره‌ها و آثار باستانی مانند حجاری‌های
دوره هخامنشی در
تخت جمشید، نماد درخت و به طور خاص، سرو آورده شده است.
در فرهنگ ایرانیان قدیم آمده است :«سرو به دلیل آن که درختی همیشه سبز است ، همواره در
ایران اهمیت خاصی داشته است و سرو 5هزار ساله ابرقو نیز که آن را سرو زرتشت می‌نامند، نمادی از همین امر به شمار می‌رود»
در پارچه بافی‌ها هم به گونه ای گیاه ، درخت و همان سرو خمیده که بعدها در فرهنگ ایرانی ترمه نامیده شده ، دیده می‌شود.
سرو ابرقو در دیگر هنرهای ایرانی نیز به چشم می‌خورد.
مینیاتور بهترین مجال برای شناسایی این درخت کهنسال است که به شکلی منحصر به فرد در آثار هنرمندان این مرز و بوم جلوه کرده است. سرو ابرقو، این نگین سبز کویر ایرانیان در تمامی جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است.
پایان قصه «
سرو ابرکوه»
«
سرو ابرکوه» در یک محوطه باز شهری قرار گرفته است. هرچند روزگاری این درخت در یک باغ واقع شده بود، اما به ابتکار شهرداری
ابرکوه و به دلیل این‌که سرو را بیشتر معرفی کند، آن را وارد فضای محصور شهری کرد.
فراموش نکنیم فراتر از پتاسیل عظیم جذب گردشگر داخلی و توریست خارجی و معرفی بیشتر میراث فرهنگی شهر
ابرکوه، استان
یزد و حتی
ایران که حاصل حضور این درخت کهن در
ابرکوه است؛ به نظر می‌رسد وظیفه ملی و حتی بین اللمللی ماست که از این اثر و میراث ملی پاسداشت کنیم.
منابع :
http://www.yazdtelecom.ir/
http://fa.wikipedia.org/
http://www.yazdfarda.com/a
http://contest.parsacity.com/
