اقلیم : معتدل
نام قدیم : گرگان ،استر آباد
مساحت : 1777014
جمعیت : 220367
استان
گلستان در قسمت شمالی کشور، بین عرض جغرافیایی 36 درجه و30 دقیقه تا 38 درجه و8 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 53 درجه و 57 دقیقه تا 56 درجه و 22 دقیقه شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است .
این استان از شمال به جمهوری ترکمنستان، از غرب به استان
مازندران و دریای خزر، از جنوب به استان
سمنان و از
...مشاهده کامل متن شرق به استان خراسان شمالی محدود می‌شود .
مساحت استان 22022 کیلومتر مربع بوده و حدود 33/1 درصد از کل مساحت کشور را به خود اختصاص داده است. از این محدوده 1126000 هکتار را مرتع و 430000 هکتار را جنگل و در مجموع حدود 70 درصد از سطح استان را منابع طبیعی تشکیل میدهند .
این استان بدلیل برخورداری از شرایط ویژه و متنوع آب و هوایی همچون آب و هوای معتدل کوهستانی، بیابانی و نیمه بیابانی قدمت تاریخی هفت هزار ساله و وجود بیش از هزار اثر تاریخی و فرهنگی ارزشمند اعم از ابنیه تاریخی، اماکن مذهبی، تپه‌ها و محوطه‌های باستانی و تاریخی، آرامگاه ها، برج ها، پل‌های تاریخی، مساجد و امامزاده‌ها و بافت‌های قدیم شهری، کاروانسراها، قلعه ها، غارها و مدارس علوم دینی، دارا بودن مناظر بدیع و چشم اندازهای طبیعی نظیر کوه، جنگل، جلگه، دشت، صحرا، دریاچه، خلیج، جزیره، آبشار، تالاب، دهکدة ییلاقی، جایگاه ویژه ای در عرصة میراث فرهنگی و وضعیت گردشگری کشور ایجاد نموده است.
مسافت این استان تا تهران حدود 380 کیلومتر و تا مشهد 550 کیلومتر است .
استان گلستان یکی از مناطق سرسبز و دیدنی در شمال ایران با مساحتی بالغ بر22 هزارکیلومتر مربع که در جنوب شرقی دریای خزر واقع شده است و از شمال به جمهوری ترکمنستان، از جنوب به استان سمنان، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به استان مازندران محدود می‌شود.
جمعیت استان بالغ بر1637000نفر که ساکن در 14 شهرستان، 28 شهر، 25 بخش و 56 دهستان می‌باشند. جغرافیای طبیعی استان به نحوی است که به سه بخش کوهستانی، دامنه‌ای و جلگه‌ای تقسیم شده و از نظر آب و هوایی دارای اقلیم مدیترانه‌ای و نیمه‌بیابانی است.
قره‌سو، اترک و گرگانرود از رودهای پرآب استان محسوب می‌شوند و پیگردکوه بلندترین کوه استان بوده و کوههای شاهکوه، گلدین، زریوان و خواجه‌قنبر از دیگر کوههای استان به شمار می‌روند.
در کنار کشاورزی که محور اصلی فعالیتهای اقتصادی مردم این استان است، دامداری، شیلات و صنایع تبدیلی و صنایع دستی نیز از رونق خاصی برخوردار است. از محصولات عمده کشاورزی منطقه می‌توان گندم، پنبه، دانه‌های روغنی، غلات، توتون، برنج و... را نام برد.
استان گلستان به علت دارابودن مناظر بدیع و چشم‌اندازهای طبیعی و خیره‌کننده از جایگاه ویژه‌ای در صنعت گردشگری برخوردار است و سرشار از عنایات و نعمت خداوندی است به نحوی که در هر فصل از سال چهار فصل را می‌توان مشاهده کرد.
بدلیل شرایط مساعد اقلیمی و زیست محیطی آن از دوران پیش از تاریخ، و دوران اسلامی به عنوان یکی از استقرارگاه‌های بشری مورد توجه بوده و سابقه تمدن و فرهنگ استان گلستان با توجه به کاوشهای باستان‌شناسی به 7000 سال قبل بر‌می‌گردد.
در دوران هخامنشی و اشکانیان به نام هیرکانیا از معروف‌ترین و آبادترین ایالات در شمال ایران بوده و در دوران اسلامی نقش مهمی در شکوفایی و تمدن ایران اسلامی داشته، به طوری که دانشمندان و شاعران بزرگی را پروریده است.
استان گلستان به دلیل تنوع جغرافیایی و قدمت تاریخی دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی مانند برج‌های تاریخی، مدارس و تکایای باستانی، مقبره مشاهیر، تپه‌های باستانی عمارت‌ها و کاخ‌های قدیمی و غارها و کاروانسراها و حمام‌های کهن و پارک‌های زیبای جنگلی از جمله پارک بین‌المللی گلستان، آبشارها، چشمه‌سارها، ذخیره‌گاههای جنگلی و تالابهای بین‌المللی، گل‌فشان‌ها، دهکده‌های ییلاقی و شبه‌جزیره آشوراده می‌باشد.
همچنین وجود آئین‌ها و مراسم گوناگون و آداب و موسیقی فرهنگ قومیت‌های ساکن و صنایع دستی و سوغات محلی و بازارهای هفتگی و مرزی از عوامل جذب مسافران در این استان است.
استان گلستان به لحاظ دارا بودن تنوع آب وهوا یکی از حاصلخیز‌ترین و با استعداد‌ترین مناطق کشور از حیث منابع طبیعی می‌باشد. آب و هوای استان تحت تأثیر عرض جغرافیایی، ارتفاعات، امتداد رشته کوههای البرز، نزدیکی به دریا و بیابان ترکمنستان، توده‌های هوایی و پوشش جنگلی از تنوع زیادی برخوردار است.
رودهای جاری استان که تعداد آن بالغ بر 40 رود است و عموما“ ار جنوب به شمال و از شرق به غرب جریان دارند از شریانهای اصلی و ارزشمند حیات اقتصادی بویژه در عرصة کشت انواع محصولات کشاورزی استان به شمار می‌آیند.
در این میان سه رود مهم اترک، گرگان و قره سو که از جمله رودهای دائمی استان می‌باشند. همواره بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان را تحت شعاع خود قرار داده اند.
با توجه به موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و جنس خاک، استان گلستان از پوشش گیاهی متنوعی از قبیل جنگل انبوه، چمنزا ر و استپ بر خوردار است. مجاورت دریای خزر و رشته کوههای البرز سبب شده است که به تبعیت از آب وهوا در دامنة شمالی البرز از خط ساحلی دریای خزر تا قلل مرتفع بر حسب افزایش ارتفاع، پوشش گیاهی متنوعی به صورت نوارهای مشخصی بوجود آید.با توجه به موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و جنس خاک، استان گلستان از پوشش گیاهی متنوعی از قبیل جنگل انبوه، چمنزار و استپ بر خوردار است.
مجاورت دریای خزر و رشته کوههای البرز سبب شده است که به تبعیت از آب وهوا در دامنة شمالی البرز از خط ساحلی دریای خزر تا قلل مرتفع بر حسب افزایش ارتفاع، پوشش گیاهی متنوعی به صورت نوارهای مشخصی بوجود آید .
ارتفاعات بالا ( بیش از 1000 متر ) پوشیده از چمنزارها و مراتع کوهستان است، ارتفاعات متوسط ( کمتر از 1000 متر) به کوهپایه‌ها و پوشیده از جنگلهای انبوه بزرگ است که بیشترین گونه‌های درختی آن را راش و توسکا و افرا و ممرز تشکیل می‌دهد و از کوهپایه‌ها به طرف شمال (جلگه)، کشاورزی و سپس از حدود شمال گرگان رود تا مرز ترکمنستان بیشتر از گیاهان مراتع استپی پوشیده شده است.
در ناحیة مرتفع جنوبی، جنگلهای سوزنی برگ ارس به زیبایی‌های منطقه افزوده است .
نزدیک ۱۸ درصد از سطح این استان را جنگل‌ها پوشانده‌اند، اما چرای بی رویهٔ دام‌ها، گسترش زمین‌های کشاورزی، برداشت بی‌رویه از جنگل، آتش‌سوزی و سیلاب‌هایی که در این چند ساله در استان رخ داد، آسیب زیادی به جنگل‌ها استان وارد کرده‌است.
بلوط، ممرز، راش، توسکا، لرگ و انجیلی از گونه‌های درختی جنگل‌ها استان هستند که از بلندی ۳۰۰ متری تا ۲۵۰۰ متری رویش دارند. در بلندی‌های بیش از ۲۵۰۰ متر نیز درختان سرو کوهی (اورس) به صورت پراکنده دیده می‌شوند.
در بخش‌هایی بازسازی شدهٔ زمین‌های جنگلی، گونه‌هایی از کاج و درختان میوه دار، مانند گردو و زیتون، نیز کاشته شده‌است. نزدیک ۵۰ درصد از سطح استان را مرتع‌ها پوشانده‌اند که دامداران کوچنده، روستاییان گله‌دار و دامداران کوهستانی از آنها بهره‌برداری می‌کنند.
بیش از ۷۳ درصد مرتع‌های استان از نوع فقیر، نزدیک ۱۵ درصد متوسط و کمتر از ۱۲ درصد از نوع خوب است. سالانه بیش از ۵/۲ میلیون واحد دامی در مرتع‌های استان چرا می‌کنند.
چرای بی‌رویه آسیب‌زیادی به مرتع‌های استان زده و میزان مرتع فقیر را افزایش داده‌است. این در حالی است که مرتع‌ها این استان گونه‌های گیاهی باارزشی را در خود دارند.
پوشش جانوری :
تعدد و تنوع فراوان جوامع و گونه‌های گیاهی در استان گلستان موجب ایجاد زیستگاههای مناسب برای زندگی انواع پستانداران شده است. در مناطق جنگلی، گونه هایی مانند مرال (گاوکوهی ) وشوکا، در نواحی استپی قوچ و میش، در زیستگاههای صخره ای کل و بز و در نواحی دشتی آهو زندگی می‌کنند.
همچنین پلنگ، گراز، خرس قهوه ای ، گرگ ، شغال ، گربه و پالاس از گونه هایی هستند که در اکثر مناطق به ویژه در حوزه پارک ملی گلستان یافت می‌شوند .
جوندگان کوچک اندامی نظیر روباه، گربه‌های وحشی، خرگوش، خارپشت، گراز، شغال و موشهای صحرایی در اطراف تالابهای شمالی گنبد کاووس زیست می‌نمایند .
همچنین مناطق مختلف استان ، زیست انواع پرندگان می‌باشد . در دشتهای ترکمن صحرا یک نوع کوکر بنام کوکر شکم سفید از جمعیت بالایی برخوردار است و دیگر پرندگان همچون چکاوکها ، دراج ، هوبره ، پرندگان مهم شکاری از قبیل عقابها، سارگپها ، بالابان ، قرقی ، دلیجه وغیره موجود می‌باشند .
در حواشی مناطق جنگلی و کوهستانی ، پرندگانی از قبیل قرقاول ، هما ، دالها ، کبک دری ، کبک معمولی ، تیهوو پرندگان پا سری فرم و دیگر گونه‌های خشک زی زیست می‌کنند .
لاک پشتها ، مارها و سوسمارها از جمله دوزیستان و خزندگان هستند که در مناطق گوناگون بویژه در اطراف تالابها انتشار گسترده ای پیدا کرده اند .
مهمترین منابع شیلاتی در محدودة جنوب شرقی دریای خزر (استان گلستان ) به سه گروه عمده ماهیان خاویاری ،ماهیان استخوانی وکیلکا ماهیان تقسیم می‌شوند . دریای خزر زیست بوم حدود 90 درصد از ذخایر ماهیان خاویاری ( تاسماهیان ) جهان می‌باشد .
در این منطقه استحصال خاویار از انواع گونه‌های با ارزش دریای خزر شامل فیل ماهی ، تاس ماهی ( قره بورن ) ، چالپاش ، شیب و دراکول ( ازون برون ) انجام می‌گیرد .
خاویار یکی از منابع مهم در آمد دولت در بخش صادرات غیر نفتی را تشکیل می‌دهد .
استان گلستان به سبب برخورداری از اقلیم‌های متنوع در سالهای اخیر قدمهای موثری در بخش تولید و تکثیر ماهیان گرم آبی و سرد آبی وپرورش میگو بر داشته است .
«آمارد‌ها » یا به قولی « مرد‌ها » از اقوام بومی این منطقه قبل از ورود آریائیها به شمار می‌آیند .
آنها در شرق « کادوسی‌ها » و « تپوری‌ها » می‌زیستند . منطقه تحت تصرف آنها از شرق به خراسان و از غرب به مناطق قفقاز محدود میشد . شیوه زندگی آنها بر پایه کوچ نشینی و دامداری استوار بود .
بنا بر نوشته‌ها و منابع تاریخی « داهه‌ها » ( قبیله ای از اقوام پرنی ) از اجداد اشکانیان به شمار می‌آیند که در شمال گرگان می‌زیستند و مدت زیادی حوزه گرگان را تحت تصرف خود داشتند .
در دوره اسلامی با افزایش مهاجرت اقوام مختلف به علل سیاسی و اجتماعی به این منطقه شاهد انواع گوناگون از نژادها و اقوام هستیم . مازندرانی‌ها با منشاء تپوری در شهرهای گرگان، کردکوی، بندرگز و ترکمن‌ها از نژاد زرد و شاخه ای از ترکان اوغوز در شهرهای گنبد کاووس، کلاله، آق قلا، بندرترکمن و سیستانی ها، بلوچ‌ها از اقوام سکاها در شهرهای علی آبادکتول، گنبدکاووس، کلاله، مینودشت، آزادشهر، رامیان و گرگان و همچنین اقوام هیرکانی یا گرگانی که عمدتا“ در شهر گرگان زندگی می‌نمایند .
موسیقی سنتی کتولی و ترکمن از عمده‌ترین و شاخص‌ترین موسیقی‌های سنتی استان گلستان به شمار می‌آید همچنین در این استان موسیقی سنتی مازندرانی ، سیستانی نیز مرسوم و متداول می‌باشد.
یکی از عناصر مهم فرهنگ مادی ترکمن‌ها که پویایی، اصالت و ارزش ذاتی و زیبایی ظاهری خود را در تمامی شرایط زمانی و مکانی حفظ و زنده نگه داشته است، پوشاک می‌باشد.این پوشاک با زیور آلات سنتی مربوطه که از رنگ‌های ویژه وزیبایی برخوردار است دارای تنوع و تعدد مطلوبی می‌باشد که نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می‌نماید.
پوشش آن بر حسب مقتضیات جغرافیایی، شرایط اجتماعی، اقشار اجتماعی، سن افراد و وضعیت تاهل متفاوت است.
با توجه به تنوع قومیتی موجود در این استان زبان و گو یش‌های متفاوت رایج و متداول می‌باشد .
از مهمترین آنها می‌توان به مازندرانی، ترکمنی، قاجاری، کتولی، سیستانی، بلوچی، شاهرودی، قزاقی، ترکی آذری و قزلباش اشاره کرد .
بر اساس نتایج سر شماری سال 1375 حدود 8/99 درصد از ساکنین استان مسلمان و بقیه را سایر اقلیت‌های مذهبی تشکیل میدهند . ترکمن ها، قزاق ها، بلوچ ها، داری مذهب تسنن می‌باشند .
جاجیم، صنایع دستی، ابریشم بافی رامیان، ماهی، خاویار، پنبه، حلوا اماج(مخصوص گرگان)، نان شیرینی، زنجبیلی، نون عیدی(کلمبو)، قُطاب، پشت زیک (کنجدی)بابتو (مخصوص گرگان)، مارمرده(مخصوص گرگان)، پادرازی)، قالی، قالیچه، پشتی ترکمنی، عرق کشمش ، حلوا گردویی (مخصوص کردکوی و بندر گز)
منبع :http://www.ichto.ir/
http://fa.wikipedia.org/
http://golestan.selection.behdasht.gov.ir/
