ثلاث باباجانی

اقلیم : گرم
مساحت : 1920
جمعیت : 47120
شهرستان ثلاث باباجانی با طبیعتی بکر و پوشیده از درختان جنگلی، در غرب و شمال غرب استان کرمانشاه منطقه‌ای جذاب و دیدنی است که همواره پذیرای گردشگران بی‌شماری ، بویژه در تعطیلات نوروز است.
شهرستان ثلاث باباجانی شهرستان ثلاث بابا جانی در خرداد سال 1381 به عنوان شهرستان موجودیت یافت .
ثلاث مرکز شهرستان شهر تازه آباداست که جمعیتی حدود 10 هزار نفر دارد. شهرستان دارای دو بخش مرکزی و از گله ، شش دهستان به نامهای زمکان، دشت حر ، خانه شور ، ازگله ، سرقلعه و جگیران است و دارای 252 روستا می‌باشد .
این شهرستان از طرف غرب با کشور عراق هم مرز است و 75 کیلو متر مرزمشترک با آن کشور دارد ووسعت آن حدود 1920 کیلو متر مربع است. جمعیت کل شهرستان 42 هزار نفرمی باشد .
از مهمترین کوه‌های شهرستان بمو است که به عنوان مرز محسوب می‌گردد.
ثَلاث باباجانی ، شهرستانی در استان کرمانشاه . این شهرستان از شمال به شهرستان پاوه ، از مشرق به شهرستان جوانرود، از جنوب به شهرستانهای اسلام آبادغرب و سرپل ذهاب و از مغرب به خاک عراق محدود و شامل دو بخش مرکزی و اَزْگَله است و شش دهستان به نامهای خانه شور، دشتِ حُر (هور)، زِمکان / زیمَکان ، ازگله ، جیگِران و سرقلعه دارد.
مرکز آن شهر تازه آباد است .
شمال و مشرق شهرستان ثلاث باباجانی کوهستانی است و رشته کوه هَسیر/ حَصیر/ هسیرو و سرابند/ صحرابند در آن امتداد دارد. کوههای مهم آن عبارت اند از: شَفیله (بلندترین قله : 135 ، 2 متر) در 38 کیلومتری جنوب غربی پاوه ؛ بَندِگاز (بلندترین قله : 242 ، 2 متر) در 48 کیلومتری جنوب پاوه ؛ کانی کَن (بلندترین قله : 086 ، 2 متر) در شانزده کیلومتری جنوب غربی جوانرود، و گاورا/ گَوُورا (بلندترین قله : 120 ، 2 متر) در سی کیلومتری جنوب غربی پاوه .
در مغرب شهرستان ، دشت گرمسیری واقع است . رودهای دائمی زِمکان ، دشتِ حر، آب زِرِشک / زریشکه با جهت جنوب شرقی ـ شمال غربی و آب لیما با جهت شرقی ـ غربی اراضی شهرستان را آبیاری می‌کنند.
آب آشامیدنی این شهرستان از چشمه‌ها و چاهها تأمین می‌شود.
پوشش گیاهی این منطقه دارای درختان بلوط ، ون ، گلابی وحشی ، انجیر کوهی و گیاهانِ دارویی مانند آویشن ، شیرین بیان و گل گاوزبان میباشد.و نیز مراتعی برای چرای دام است
گرگ ، گراز،روباه ، شغال ، خرگوش ، کبک و تیهو از جمله تنوع جانوری این منطقه می‌باشد.
محصولات مهم زراعی و باغی شهرستان گندم ، جو، بنشن ، ذرت ، برنج ، گردو، انگور و زردآلو است . پرورش گاو، گوسفند و بز در آن رونق دارد و دام و فرآورده‌های دامی از صادرات آنجا به شمار می‌رود .
راههای اصلی آبادی شیخ سله (شیخ صالح ) ـ قُلقُله ـ جوانرود، و جادة پاوه ـ تازه آباد ـ سرپل ذهاب ، این شهرستان را با شهرهای اطراف پیوند می‌دهد.
از آثار باستانی ثلاث باباجانی ، ویرانه‌های قلعه ای قدیمی نزدیک آبادی سرقلعه (در حدود سی کیلومتری شمال غربی شهر سرپل ذهاب ) است
در تقسیمات کشوری 1311 ش ، نام «باباجانی کردستان » به عنوان بلوک ذکر شده است.
در 1331 ش ، «بخش ثلاث » مشتمل بر دهستانهای باباجانی ، قبادی و ولدبیگی / سرقلعة ولدبیگی و 108 آبادی ، یکی از بخشهای شهرستان کرمانشاهان در استان پنجم بود .
در 1355 ش ، بخش باباجانی به مرکزیت آبادیِ اَزْگَله در شهرستان پاوه تشکیل شد و مشتمل بر دهستانهای خانه شور، ازگله ، جیگران و سرقلعه بود. در خرداد 1381، به موجب تصویبنامة هیئت وزیران ، این بخش از شهرستان جوانرود جدا و شهرستان شد.
به سبب سکونت سه طایفة مهم باباجانی (باباجائی / باوه جانی )، قبادی و ولدبیگی ، نام ثلاث به این شهرستان اطلاق شده و ظاهراً به علت اهمیت بیشتر طایفة باباجانی و نیز حکومت رئیس این طایفه بر منطقه به ثلاث باباجانی معروف شده است .
ربیع بدیعی این سه طایفه را جزء ایلات ثلاث و مشتمل بر 870 ، 7 خانوار ذکر کرده و گفته است که به زراعت و تولید صنایع دستی مشغول اند و به مناطق ییلاقی و قشلاقی آنها نیز اشاره کرده است.
اهالی آن به فارسی و کردی سخن می‌گویند. بیشتر آنها سنّی شافعی و عده ای نیز شیعة دوازده امامی اند.
ساخت توپوگرافی این شهرستان مبتنی بر ارتفاعات شاهو - دالاهو است. بخش وسیعی از اراضی شهرستان ثلاث باباجانی منطبق بر کوهها و تپه ماهورها است که از مهمترین کوههای آن «بمو» را می‌توان نام برد که به عنوان مرز محسوب می‌شود.
این شهرستان دارای رودخانه‌های فصلی و دایمی زیادی است که مهمترین آنها لیله ، آب سفید ، برگ ، آب هواسان ، آب زرشک ، آب کوته ، رود دشت حر و رود زمکان است.
شهرستان ثلاث باباجانی به دلیل برخورداری از توپوگرافی متنوع شاهد انواع رویشگاههای جنگلی مرتعی است.
این جنگلها عموما از بلوط ایرانی تشکیل شده که شامل گونه‌های مختلف پسته وحشی (بنه)، بادام کوهی (ارژن) ، آلبالوی وحشی، گلابی وحشی، بلوط ، مازو ، زالزالک ، ارغوان ، انار و گردو است.
در کنار مسیر رودخانه‌های این شهرستان انواع درخت بید ، صنوبر ، چنار، توت ، گردو و درختان میوه دیده می‌شود.
سقز چینی از درختان جنگلی ون (پسته وحشی) که مصرف دارویی و صنعتی دارد، در نواحی غربی این شهرستان صورت می‌گیرد.
این شهرستان با برخورداری از منابع غنی‌آب، پوشش گیاهی متنوع، چمنزارها- ی سرسبز دارای سرابهای زیبا و دیدنی است که توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند.
از جمله مهمترین این سرابها می‌توان به سراب مامیشان اشاره کرد که در دهستان مرزی سه قلعه و در فاصله سه کیلومتری مرز واقع شده و در جوار آن قبرستانی قدیمی وجود دارد.
سراب کانی سفر نیز در دامنه ارتفاعات سرسبز دالاهو و دارای آب و هوای سرد و گوارایی است.
سراب هوله خانه شور از دیگر سرابهای این شهرستان است که مناظر زیبای طبیعی، آب و هوای دلپذیر خصوصا در موسم بهار فضای این سراب را دلنشین کرده است.
یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی ثلاث باباجانی بخصوص برای گردشگران آب شفا بخش ریزه است، چشمه شفابخشی که در درمان بیماریهای کلیوی بسیار مفید است و روزانه بویژه در ایام نوروز پذیرای گردشگران زیادی از نقاط مختلف است.
سراب هلول در نزدیکی روستای هلول هم از دیگر جاذبه‌ها است.
آبشار زیبای شیخ صله در کنار رودخانه قالیچه و باغ دیدنی سیدخان در منطقه ازگله شهرستان ثلاث را در زمره نقاط دیدنی استان کرمانشاه قرار داده است.
جاذبه‌های فرهنگی شهرستان ثلاث هم برای گردشگران دیدنی و جذاب است.
مردم این شهرستان بیشتر کرد هستند که به زبان کردی و گویش جافی سخن می- گویند.
از انواع غذاهای این منطقه می‌توان خورش قسوان (پسته کوهی)، پلاو قسوان، پلاو کشمش ، پلاو شوید ، بورانی کنگر، بورانی گل گاو زبان و خورش هه لو را نام برد.
پوشاک سنتی مردان این شهرستان کراس، شوال، کلاو دسمال است و زنان کراس، ژیر کراس، سخمه ، پاپوش ، کلاو فس می‌پوشند و لچک روی دوش می‌اندازند.
این شهرستان دارای جاذبه‌های زیارتی هم هست که مهمترین آنها زیارتگاه شیخ رسول در منطقه خانه شور است که همواره زائران بسیاری از داخل استان و استانهای همجوار را پذیرا می‌باشد.
شهرستان ثلاث باباجانی مملو از مناطقی با چشم‌اندازهای زیبای روستایی است که طبیعت بکر آن چشم هر بیننده را خیره می‌کند.
از جمله منطقه دولی دره که در عمق دره زیبایی با 28 روستا واقع شده است این روستاها در عمق دره و مابین ارتفاعات قرار گرفته‌اند و دارای مناظر زیبای طبیعی‌اند.
اکثر این روستاها در جوار رودخانه زمکان استقرار یافته‌اند و دارای پوشش جنگلی مناسب از نوع درختان ون و بلوط می‌باشد.
از جمله جاذبه‌های تاریخی این شهرستان هم می‌توان به شهر تاریخی درنه که بقایای شهر تاریخی است که به زمان پیش از اسلام بر می‌گردد و قلعه تاریخی میرآباد در روستای میرآباد که اکنون به صورت تپه‌ای بزرگ در آمده است اشاره کرد.
شهرستان ثلاث باباجانی علاوه بر چشم‌اندازهای بکر طبیعی و آثار تاریخی ، از نظر صنایع دستی و هنرهای بومی هم از تنوع زیادی برخوردار است و هنرمندان چیره‌دستی در این خطه پرورش یافته‌اند و اغلب روستاییان در خلق آنها سهیم‌اند.
صنایع دستی آنها شامل قالی، گلیم ، گیوه، موج (چادر شب) ، سیاه چادر ، نمد ، دستکش ، جانماز و جوراب است که نزد مسافران و گردشگران زبانزد است.
منبع :http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100934199026
http://zagros-db.blogfa.com/post-87.aspx
http://golshn12.blogfa.com/post/804
http://khabaronlinesalas.mihanblog.com/post/121
http://anthropology.ir/node/5107