شرحی بر آرامستان بهشت شهدا (جهان آباد) بروجرد

شرحی بر آرامستان بهشت شهدا (جهان آباد) بروجرد

به قلم مهندس محمود قبادی
شرحی بر آرامستان بهشت شهدا (جهان آباد) بروجرد
یکی از نکات مهمی که در رابطه با هویت مردمان هر شهر و دیاری اهمیت دارد توجه به پیشینه اماکن و ابنیه و خدمات پیشینیان آن دیار است به همین منظور ارائه شرحی بر سابقه و چگونگی تهیه و نصب سنگ غسالخانه بهشت شهدای (جهان آباد) بروجرد که برگرفته از فرهنگ اعتقادی و سنتهای مردم این شهر است از اهمیت برخوردار است.
شهر بروجرد دارای چندین آرامستان کوچک بود که در اطراف شهر و از جمله در مجاورت امام زاده جعفر پراکنده بودند. یکی از این آرامستانها جهان آباد نام داشت که در بخشی از زمینهای شمال شهر بروجرد ایجاد شده بود. در مورد سابقه این آرامستان میشود به تاریخهای روی سنگ قبرهای موجود در آن استناد کرد، بنابراین به نظر میرسد که آرامستان جهان آباد بروجرد در اوایل قرن سیزدهم هجری شمسی و در دوره قاجاریه ایجاد شده است. در اواسط دهه 1360 شمسی نام این گورستان به بهشت شهدا تغییر یافت و از سال 1380 شمسی دفن میت در این مکان ممنوع شده و متاسفانه در اواسط دهه 1390 غسالخانه این آرامستان تخریب گردید.
در این آرامستان غسالخانه ای ساخته شده بود که امکانات مناسبی نداشت. لذا برای بهبود وضعیت غسالخانه آرامستان جهان آباد بروجرد در اوایل قرن سیزدهم شمسی اقدام به تهیه سنگ سفید رنگی (به ابعاد حدود دو و نیم متر در یک متر) از شهر همدان میشود بطوریکه علی رغم شرایط سخت حمل و نقل آن زمان، این سنگ به بروجرد منتقل میشود و سپس اقدامات لازم جهت نصب آن در غسالخانه این آرامستان صورت میپذیرد. این غسالخانه اخیرا تخریب و زمین آن به گلزار شهدا اضافه شده است ولی این سنگ سفید رنگ تا قبل از تخریب غسالخانه در سالهای اخیر، در همان مکان وجود داشت و بر روی آن غسل دادن اموات صورت میپذیرفت. نکته جالب اینست که علی رغم عدم اطلاعات کافی در حدود دو قرن پیش در مورد خصوصیات و مشخصات فنی سنگهای مختلف، این سنگ از جنس و کیفیت و رنگی انتخاب شده است که قابلیت جذب آب و لکه پذیری ناچیزی داشته و همین سبب میشد که از جذب آب و یا جمع شدن آب در سطح آن و ایجاد آلودگی پیشگیری شود و همچنین از خوردگی سنگ در اثر رطوبت و ایجاد خلل و فرج و یا لکه بر روی سنگ ممانعت شود. در واقع انتخاب این سنگ با دقتی انجام شده است که برای سالهای زیادی امکان انجام فرایند مورد نظر را به شکل مناسب و بهداشتی داشته باشد.
یکی از افراد متدین و خیرخواه شهر بروجرد مرد محترم و متدینی به نام حاج نجف بوده که فرزند مرحوم حاج فتحعلی ( ایشان از تجار بروجردی بود و در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری شمسی بانی احداث پل حاج فتحعلی در این شهر بوده و اکنون این پل در زمره آثار تاریخی بروجرد ثبت شده است) بوده است. مرحوم حاج نجف در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری شمسی متولد شد و برای مردم این شهر خدمات ارزنده ای ارائه کرده که از جمله اهتمام و پیگیری جهت تهیه و نصب سنگ مذکور در غسالخانه این آرامستان میباشد. ایشان در اوایل دهه سوم قرن سیزدهم جان به جان آفرین تسلیم کرد.
مرحوم حاج نجف از فرزندان متدین و فرهیخته ای بهره مند میشود که فرزندانش مرحوم میرزا محمد (از افراد مؤمن و روشنفکر و با سواد شهر بروجرد در اوایل قرن دوازدهم شمسی بوده و به همین جهت از عنوان میرزا برخوردار گردید او در سال 1296 هجری قمری مصادف با 1258 شمسی به دیار باقی شتافت و مزار او و فرزندانش در همین آرامستان میباشد) و همچنین مرحومه جهان خانم نام داشتند. دو مطلب مؤید این موضوع میباشد که آرامستان جهان آباد در اوایل قرن سیزدهم و در دوران قاجاریه وجود داشته و مورد بهره برداری قرار میگرفته است که اولا توجه به دوران تولد و زندگی مرحوم حاج نجف است که از نیمه دوم قرن دوازدهم شروع شده و ثانیا زمان نصب این سنگ در غسالخانه که در اوایل قرن سیزدهم بوده و ثالثا تاریخ فوت مرحوم میرزا محمد که بر روی سنگ مزارش ذکر گردیده و هم اکنون در آرامستان قابل بازدید است.
فرزندان میرزا محمد عبارت از مرحوم حاج عبدالاحد قبادی و مرحوم حاج ابوالحسن نقره کوب و مرحومه جواهر میباشند. مرحوم حاج عبدالاحد قبادی از بزرگان صنعت ورشوسازی و نقره کاری بروجرد در اواسط قرن سیزدهم بوده که به عبدالاحد ورشو ساز شهرت داشته و در سال 1297 شمسی وفات یافته است او همراه با برخی از فرزندانش از جمله مرحوم حاج عبدالوهاب قبادی (رئیس صنف ورشو سازان) و مرحوم حاج اسداله قبادی (از بزرگان صنف زرگرها و جواهر سازان) از روشنفکران و فعالان مشروطه خواه بروجرد بودند. بنابراین آشکار میشود که پیشینیان این خاندان محترم از افراد متدین و روشنفکر و عامل به خدمات عام المنفعه بوده اند که در همین آرامستان آرمیده اند.
شاید ذکر این مطلب مفید باشد که بزرگان برخی از فامیلهای اصیل و محترم بروجردی به نامهای قبادی، قبادیان، نقره کوب، سعادتجو، بریده پز، صباحی، رضوانی زاده، ادیب( استاد جان) و صباحی (از نوادگان مرحوم میرزا محمد)، نتیجه‌های مرحوم حاج نجف بانی تهیه و نصب سنگ سفید رنگ غسالخانه جهان آباد در اوایل قرن سیزدهم هستند.

مطالب بیشتر
[username]

[username] [shamsidatetime]

[postbody]