برج خلعت پوشان، تبریز

برج خلعت پوشان، تبریز

در ده کیلومتری شرق تبریز در روستای کرگج از دهستان باسْمَنج برج آجری بلندی وجود دارد که به برج خلعت پوشان معروف شده است. این ساختمان از آثار دوران صفوی می‌باشد و در دوره قاجار نیز در این بنا خلعت اعطائی پادشاهان ایران بر دوش فرمانداران و خدمتگزاران محل انداخته می‌شد. این برج دارای شانزده پهلو و سه طبقه است.
برج خلعت پوشان برج آجری منشور شکل بلندی است که دارای یک قاعده کثیر الاضلاع ۱۶ ضلعی می‌باشد که قطر قاعده آن ۹٫۵ متر می‌باشد. برج دارای دو طبقه است، سقف طبقه اول گنبدی و سقف طبقه دوم ریخته و بعدا با تیر آهن پوشش شده است. طاق نماهای جهات اصلی، به شکل طاق جناغی هستند اما جوانب دوازده گانه دیگر به شکل اسپر و دارای طاق نما و تزئیناتی از آجر و کاشی به رنگهای سیاه و آبی است. راه پله طبقه همکف به طبقه اول و پشت بام در گوشه شمال شرقی بنا قرار گرفته است. مالکیت بنا متعلق به دانشگاه تبریز بوده و از نظر تاریخی و معماری بنایی است منحصر به فرد که تا کنون باقیمانده است. بر اساس متون و سفرنامه‌های دوره قاجاریه برج در داخل استخری قرار داشت که با گذشتن از روی پلی ورود به ساختمان میسر می‌شده است. اکنون کانال اطراف برج پر شده و بصورت پیاده رو فرش شده ای در آمده است.
طبقه سوم برج فاقد سقف بوده و بالای دیوار آن کنگره دندانه ای ساخته شده است که در آیینهای ویژه از آنها استفاده میشده است. سر جان مالکُلم در کتاب خود بنام تاریخ ایران مینویسد: «چون وضع حکومت چیره بر ایران چنان است که میبایست در هر امری ملاحظه شئونات سلطنت بشود بسیاری از آیینها در ایران از این سبب رواج یافته است. هر چیز که نام پادشاهی بر آنست یا از آن شاه است باید با احترام و آزرم با آن عمل نمایند و به گونه ویژه ای ادای لوازم آداب کنند، برای نمونه اگر خلعتی از سوی پادشاه به حکام بلد یا کسی دیگر حتی شاهزادگان خانواده پادشاهی فرستاده شود باید به مسافت چند میل به پیشواز آن رفته با سپاسگذاری بسیار خلعت را بپوشد آن گونه که هر استان حاکم نشینی جای ویژه ای در بیرون شهر دارد که آن را خلعت پوشان گویند. خلعت پوشان معمولاً چهار میل از شهر بیرون است.»
محوطه این برج برای تحقیقات علمی به دانشکدهٔ کشاورزی دانشگاه تبریز واگذار شده است.
برج خلعت پوشان، تبریز
برج خلعت پوشان، تبریز
برج خلعت پوشان، تبریز
برج خلعت پوشان، تبریز

مطالب بیشتر
[username]

[username] [shamsidatetime]

[postbody]