بندر سیراف

یکی از قدیمیترین بنادر ایران بندر سیراف است که زمانی دارای رونق فراوانی بوده‌است. بندر سیراف تا سال ۸۷ بندر طاهری نامیده می‌شد.
این بندر بین بندر کنگان و بندر عسلویه واقع شده‌است و دارای معماری خاصی است.
این بندر بین دریا و کوه قرار گرفته و دارای تنها یک خیابان است. در بعضی جاها فاصله کوه تا دریا به ۳۰ متر هم نمی‌رسد به همین دلیل برخی خانه‌های مردم روی کوه بنا شده‌است.
مورخان میگویند سیراف بین قرن دوم تا پنجم هجری مرکز تجارت خلیج فارس بود و با کشورها و قاره‌های هند، آفریقا و چین ارتباط مستقیم و مستمر داشته است.
مورخین بسیاری درباره سیراف و مهارت دریانوردی مطالب فراوانی در کتاب ((البلدان الخلافه الشرقیه)) که در قرن سوم هجری نوشته شده آمده (( ناخدایان و بازرگانان سیرافی دائما در دریاها در حرکت بوده اند و بطوریکه به دریا انس و الفت داشته اند که بعضی از آنها تمام عمر خویش را در دریا می‌گذرانده اند.)) یا در کتاب اصطخری آمده(( به من گفتند که مردی از سیرافیان چنان به دریا انس داشت که او چهل سال پا از کشتی به زمین نگذاشته است و اگر تغییر یا تعمیر کشتی لازم شده در همان دریا عمل میکرده است.)).
میتوان گفت که او همان سندباد بحری داستان‌های هزارو یکشب یا همان بابشاد سیرافی دریانوردی که نامش در بعضی از کتابهای موثق تاریخی آمده است.
صیادی در سیراف رونق فروان داشته و آوازه صید مروارید در این بندر به اکثر نقاط دنیا رسیده بود و مرواریدهای معروف سیرافی در جهان مشتریان فراوانی داشتند.
عنبر، نارگیل، موز، عود، صندل، عاج، کاغذ، طلا، نقره، عطر و ادویه وظرف از چین، هند و آفریقا به سیراف وارد می‌شده واز سیراف به شهرهای پر رونق زمان خود منتقل می‌شدند.
صادرات بندر سیراف را پارچه‌های با ارزش کتانی، سفره، مروارید وانواع صنایع دستی شامل می‌شد.
انواع عرقیات و داروهای گیاهی فارس نیز از طریق سیراف به نقاط مختلف جهان می‌رفت.
سیراف در قرن سیزدهم میلادی به عنوان شهر تعامل اندیشه‌ها و فرهنگ به شمار می‌رفته طوری که متفکران سیرافی دانشمندان خارجی زیادی را به این شهر دعوت می‌کردند.
شهر سیراف نخستین شهر ساسانی- اسلامی در ایران بوده که همزیستی مسالمت آمیز اقوام وملل مختلف درآن نهادینه شده بود.
مردم سیراف به آئین‌های زرتشتی، مسیحی و اسلام گرایش داشتند.
در اواخر قرن دوم هجری «هشتم میلادی» مسلمانان جمعیت غالب این شهر را تشکیل می‌دادند.
بندر سیراف عالمان فقیه و دانشمندان زیادی داشته که تألیفات مختلفی در علم، طب، نجوم، ادب و تاریخ داشته‌اند .
براساس اسناد تاریخی موجود 10 قرن پیش در سیراف ، بیمارستانی وجود داشته که شاگردان ابن‌سینا دوره‌های جراحی را در این بیمارستان آموزش می‌دیدند.
در تاریخ سیراف شهری بزرگ و آباد و مکان تجمع و رای زنی گروه زیادی از علماء و محققان و مفاخر محسوب می‌شد و همین موضوع منجر به پرورش و تربیت بزرگانی که نام آن‌ها در زیر آمده شده است.
1) ابو سعید سیرافی از عالمان علم نحو و نخستین واسط گفتگو میان دستور زبان فارسی و عربی در قرون سوم و چهارم هجری.
2) ابو محمد یوسف سیرافی از عالمان علم نحو و استاد سید رضی گرد آورنده نهج البلاغه.
3) قطب الدین محمد سیرافی از عرفا و علمای بزرگ سده هفتم هجری.،سیبویه عالم بزرگ علم نحو جهان اسلام که کتاب الکتاب وی معروف می‌باشد.
4) سلیمان سیرافی اولین جهانگرد که چهارصد سال قبل از مارکوپولو مبادرت به سفر به چین کرد.
5) محمد ابن بابشاد سیرافی از دریانوردان بزرگ و شجاع سیرافی است.
6) ابو زید حسن سیرافی،نگارنده خاطرات سلیمان سیرافی است.
ملیت‌های مختلفی مثل عمان, اعراب مصر،مسقط و جمعیتی از چین، آفریقا و هند در سیراف اقامت داشتند.
سیرافی‌ها نیز در هند و چین، سریلانکا و زنگبار محله‌های خاص سکونت خود را داشته اند.
مرحله اول کاوش‌های باستان شناسی در بندر سیراف قبل از انقلاب انجام شد و باستان شناسان خارجی روی آن کار کردند و مسجد و خانه‌های تاریخی این بندر را بیرون آوردند.
بندر باستانی سیراف از دوره ساسانی تا اواخر سلجوقی مهم‌ترین بندر ایران در آب‌های جنوبی کشور محسوب می‌شده است اما زلزله یا سونامی مرگباری در نیمه دوم قرن چهارم هجری به زندگی این بندر باستانی پایان داد و بعدها کیش جایگزین بندر سیراف شد و اما از آن زمان تاکنون گذر تاریخ هرگز این شهر را به فراموشی نسپرده و همچنان باستان شناسان و گروه‌های کاوشگر در تلاش برای کشف بقایای بیشتر از آثار گذشته این شهر بودند وچندین کتاب نیز در وصف شکوه و عظمت آن زمان سیراف به رشته تحریر درآورده اند.
سیراف آثار دیدنی و تاریخی و متنوعی می‌باشد این اثار به جامانده در زمینه‌های گوناگون همچون مذهب ، تجارت ، شهر نشینی هستند که عبارتند از :
1- قبور سنگی سیراف : جالب‌ترین آثار تاریخی سیرا ف قبور سنگی قدیمی ای است که در دره‌ی لیرودی شیلو در صخره‌های کوه کنده شده و در دنیا بی نظیر می‌باشد.
البته عده ای آنرا به مسلمانان و عده ای آنرا به زرتشت و یهودیان نسبت می‌دهند و در واقع می‌توان گفت که با توجه به وجود ادیان مختلف در سیراف،آن قبرستان را گور تمدن‌ها نیز می‌نامند.
2- چاه‌های آب (استودانها) : یکی از شگفتی‌های بندرسیراف چاه‌های آب سنگی است که در صخرهای کوه به تعداد بیش از صد حلقه و به ارتفاع 25 تا 135 متر ساخته شده اند و در دره لیر واقع می‌باشد.
3-گور دخمه ها: دخمه‌ها واقع در دره‌ی لیر که در زبان محلی به آنها خانه گوری «گبری» می‌گویند و پیران فاقد قدرت و بیمار را درون این دخمه‌ها می‌گذاشتند و هنوز هم استخوان‌های آنها در آن دخمه‌ها وجود دارد .
4- مسجد امام حسن بصری : واقع بر تپه ای کوچک مشرف به گلزار شهدای شهر و دارای چشم انداز زیبایی است . این مسجد از بناهای عهد ایلخانان محسوب شده و دارای زیرزمین آب انبار، اصطبل و حتی مدرسه علوم دینی می‌باشد.
« به سال دومﻫ.ق»
5- گورسیبویه:آرامگاه فاضل و عالم علم نحو، سیبویه و برادرش نور اوین از علمای اهل تسنن «وفات سال ٣٦٨ ﻫ .ق» واقع در دره لیر.
6- آرامگاه قطب الدین سیرافی و پسرش که از علمای اهل تشیع هستند که در گلزار شهدا ی شهر واقع می‌باشد.
7-سنـگ قبر‌های دوره اسلامی : این سنگ قبرها با خط کوفی نوشته شده اند و قدیمی‌ترین سنگ قبر به تاریخ ٣٦٤ ﻫ .ق می‌باشد.
8- آتشکده : اتاقی تقریباً مربعی شکل و دارای گچبری‌های زیبا و منحصر به فرد که بر روی تپه ای مشرف به دری لیر واقع است . 9- امامزاده سید ابراهیم : از نوادگان امام هفتم حضرت موسی کاظم(ع) واقع در آبادی چاه مجنون می‌باشد.
10- بنو : منطقه ای زیبا با درختان بسیار، چشمه و رودخانه ای پر اب که واقع در پشت پمپ بنزین بندر سیراف است.
11- ساحل : با توجه به بیش از چهار کیلومتر ساحل ماسه ای ،سنگی و صخره ای،به منطقه و اماکن چهمین،باغ شیخ،بنگسار و چاه مجنون زیبایی خاصی بخشیده است.
12-قلعه شیخ : این قلعه متعلق به خاندان نصوری و بر روی تپه ای مشرف به دریا بنا شده و دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی ،یک شاه نشین و بادگیر است که توسط شیخ جبار دوم پدر بزرگ شیخ ناصر نصوری در سال 1224 ﻫ .ق ساخته شد.
گچبری‌های زیبا با قدمت حدود ٢٠٠ سال که غالباً نقش درختان، شاخ و برگ و گلدان‌های زیبا و فرشتگان را نشان می‌دهد. همچنین هیجده تابلو بسیار زیبا از مجالس شاهنامه فردوسی در ایوان غربی قلعه نقش وجود دارد .
این قلعه را می‌توان سلطان قلعه‌های ساحلی ایران نامید که پس فوت شیخ ناصر نصوری در سال 1356 شمسی خالی از سکنه گردید و در سال 1378 توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری و به ثبت ملی رسید .
13- موزه مردم شناسی : واقع در خانه دکتر وایت هوس که با همکاری موسسه غیر دولتی سیراف پارس و سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر احداث شده است.
14- پارک‌های ساحلی بنگسار ، غدیر و نگارستان از دیگر آثار کشف شده توسط هیأت مشترک ایران و انگلیس به سرپرستی دکتر وایت هوس بین سالهای ١٩٦٦ تا ١٩٧٣ میلادیاست که شامل:
1- مسجد جامع سیراف: مهمترین بنای عمومی سیراف مسجد جامع شهر می‌باشد که بر روی ویرانه‌های یک دژ ساسانی بنا شده که از اولین مساجد ساخته شده دوره اسلامی است و اغلب مورخین از زیبایی آن تعریف می‌کنند.
2- حمام:قدیمی‌ترین حمام‌های دوره‌ی اسلامی را می‌توان در سیراف مشاهده کرد .
3-بازار و نمونه شهر:بازار سیراف که شامل مغازه هایی کوچک و بزرگ می‌باشد که ردیفی و دنبال هم و در کنار یکدیگر ساخته شده اند . اندازه بزرگترین آنها به ٢×٣ متر می‌رسید که این نشان دهنده تجمع جمعیت،شکوفایی و رونق اقتصادی این بندر است همچنین ساختمان‌های زیبا ، کوچه‌های باریک و خیابان‌های سنگفرش از ویژگیهای اماکن مسکونی سیراف است.
4- گمرک(بنگسار) شهرداری شهر سیراف در سال 1384 هجری شمسی تاسیس گردید .

منابع:
http://abushahri.blogfa.com/post/52
http://siraf2008.blogfa.com/post-85.aspx
http://fa.wikipedia.org