آدرس : قلعه شاداب دزفول در فاصله 42 کیلومتری شمال دزفول در مسیر دزفول شهیون و مشرف بر دریاچه سد دز قرار دارد.
این قلعه با دارا بودن حدود 10 کیلومتر طول و 4 کیلومتر عرض یکى از بزرگترین قلعه هاى طبیعى ایران میباشد.
دیواره هاى آن در دوره چهارم زمین شناسى و به سبب ریزش یکپارچه و عمودى دیواره هاى بنا و همچنین فرسایش ناشى از طغیان رودخانه پدید آمده اند.
که ارتفاع این دیوارها در بلندترین نقطه به 700 متر و در کوتاهترین نقطه به 30 متر میرسد.
این قلعه با بسیاری دیگر از بناهای قدیمی که نام قلعه برخود دارند متفاوت است اول اینکه که کاملا در داخل کوه کنده شده است و دوم اینکه بناهای ساخته شده با خشت و سنگ و گل کم و محدود به یک بنای ذخیره آب است .
گفته می‌شود اینجا محلی بوده است که اهالی منطقه برای فرار از دست راهزنان به اینجا پناه می‌آورده اند ولی مطمئنا در دوره هایی نیز خود مقر جنگجویان بوده است.
قلعه از موقعیت بسیار عالی استراتژیکی برخوردار است و دسترسی به آن تقریبا غیر ممکن و تنها محدود به یک مسیر باریک و صعب العبور از دیواره شمالی میباشد.
این قلعه در دوره ساسانیان و قبل از آن به نامهاى "دژ انوشبرد" یا "گیلى گردا " و یا " دژ فراموشى " معروف بوده و در آن آثارى شامل آسیاب بادى ، حوض آب انبار و غارهایى که جهت زندگى و یا انبار غلات و مواد غذایى منطقه بوده وجود دارد.
از لحاظ زمین شناسی قلعه در داخل سازند بختیاری حفاری شده است که جنس آن کنگلومرایی سخت و مقاوم است.
دیواره‌های بسیار مرتفع و قائم دورادور قلعه که ناشی از مشخصه پرتگاه سازی سازند بختیاری میباشد حفاظ طبیعی ، غیر قابل نفوذ و بسیار مستحکم در مقابل مهاجمان بوده است.
بر بالای کوه مجموعه قلعه شامل اتاقک‌های متعددی میباشد که در جای جای کوه با امکانات آن روز حفر شده اند و عمقی از نیم متر تا 20 متر دارند و گاهی از یک سمت تپه‌ها به سمت مقابل وصل می‌باشند و در واقع بصورت تونلی در زیر کوه هستند .
اتاقک‌ها عمدتا در داخل کنگلومرا و در قسمتی نیز در داخل یک لایه از جنس رس به ضخامت حدود 2 متر ساخته شده اند.
اتاقک هایی که در داخل لایه رسی ساخته شده است اتاقک‌ها شکیل‌تر و زیباتر هستند ودارای تاقچه‌های چند ضلعی منظم می‌باشند.
از آنجا که اتاقک‌های داخل لایه رسی نزدیک چشمه آب هم قرار دارد به نظر میرسد اعیان نشین بوده و خان‌ها و روسای افراد مستقر در قلعه در اینجا مستقر بوده اند.
در مواردی اتاقک‌ها دارای یک محوطه مرکزی هستند که اتاقک‌ها در اطراف آن حفاری شده اند. در داخل هر کدام از اتاقک‌ها تاقچه هایی در نظر گرفته شده است که وسایل ساکنان در آن قرار می‌گرفته است .
از جمله نقاط دیدنى این دژ راه ورودى آن است که دروازه نام دارد و شامل پل متحرک چوبى، پلکانى با عرض حدود دومتر و ارتفاع حدود 20 سانتیمتر و دروازه میباشد.
در بالاى دروازه آثارى از سنگرهایى که محافظان دژ براى جلوگیرى از ورود دشمنان و احیاناً غارتگران درست کرده بودند هنوز برجاى مانده است .
اهمیت استراتژیکی این قلعه وجود دیواره ای قائم وانحصار مسیر ورودی قلعه میباشد ، با وجود این دیواره‌ها و این مسیر تنگ حضور تنها چند نفر نگهبان برای حفاظت از کل قلعه کافی بوده است و با کمترین امکانات امکان دفاع وجود داشته است .
سالانه گردشگرانى جهت بازدید از این قلعه فراموش شده به این مکان پامىگذارند. نزدیک بودن این قلعه به مسیر اصلى و آسفالته دیدن از این مکان تاریخی را آسان نموده است.
یکی از ویژگیهای قلعه مشرف بودن آن بر دریاچه سد دز است که باعث می‌شود به هنگام دسترسی به قلعه از مناظر زیبای دریاچه لذت برد.
قلعه شاداب منطقه ای حفاظت شده نیز میباشد که زیستگاه گوزن زرد ایرانی و بز و گرگ و ... و انواع قابل توجهی از پرندگان است.
مسیر دسترسی :
بعد از گذر از روستای اسلام آباد (پاقلعه) و قبل از کوهی که قلعه بر بالای آن قرار دارد قبرستانی با سنگ‌های قدیمی وجود دارد که بر روی سنگ قبر‌های ماسه سنگی که از سازند آغاجاری برداشت شده است انواع شکل‌ها از اسب و بز گرفته تا شانه ، فرش و دیگر وسایل کنده کاری شده است.
در ابتدای ورودی دروازه ای قرار دارد و دری بر آن تعبیه شده است در این قسمتی باید از مسیری دالان مانند عبور کنید.
در قسمتی از مسیر نیز پلی چوبی ساخته شده است . مسیر دسترسی که در سنگ و در دیواره کوه بصورت دستکند ساخته شده است در بخش هایی بسیار باریک و صعب العبور است بطوریکه تنها امکان عبور یک نفر وجود دارد.
مسیر ورودی قلعه از دیواره شمالی مسیری سخت و تنگ و باریک است که توسط بشر حفر شده است و از آنجا که کنگلومرای بختیاری شامل سنگ‌های گرد و صاف میباشد در هنگام عبور باید بسیار دقت نمود تا مشکلی پیش نیاید.
منبع :http://geoblog.persianblog.ir/post/9/
http://isna.ir/fa/imageReport/91051509330
http://dezful-village.mihanblog.com/post
http://www.dt24.blogfa.com/cat-1.aspx
