مسجد اسماعیل بیگ در استان آذر بایجان شرقی در
بناب خیابان باهند واقع شده است.
این بنا از لحاظ معماری به
دوره صفوی تعلق دارد، اما در این اثر نوشته یا لوحی که نام بانی و تاریخ ساخت آن بوده باشد، به چشم نمی‌خورد.
حدس زده می‌شود که این نوشته‌ها در جریان تعمیرات و نقاشی‌های بنا مخدوش شده و از بین رفته است.
از نام مسجد مشخص است که بانی آن شخصی جز اسماعیل بیگ نبوده است، با اینکه از شخصیت وی اطلاعی در دست نیست، اما می‌توان گفت او خویش آوندی نزدیگی با ( منصور بیگ ) که ظاهرا حاکم
بناب و یا بیگلربیگی آذربایجان بوده و در کتیبه مسجد مهرآباد، نامی از او رفته، داشته است.
شاید هم بعد از فوت وی به حکومت
بناب رسیده و این بنا در عهد وی ساخته شده است.
مصالح اصلی مسجد را آجر، سنگ، خشت، چوب، آهک و گچ تشکیل می‌دهدنمای عمومی مسجد آجری است .
شبستان مسجد نیز دارای 8 ستون چوبی با سرستون‌های مقرنس زیبا و پایه ستونهای سنگی است که سقف چوبی بر روی آنها استوار شده است.
پیکره درون بنا چوبی است و از بهترین نوع چوب شکل بسته است،و گذشت سالها نتوانسته از مقاومت و زیبایی آن بکاهد.
مسجد ایوانی دیدنی و دل باز دارد که چهار ستون چوبی
...مشاهده کامل متن با سر ستونهای تزئین شده با مقرنس با جلوه ای از رنگهای طلایی، نقره ای و سفید و لاجوردی دارد که جذابیت ویژه ای به این ستونها می‌بخشد.
دیوارهای ایوان این مسجد، با آجرچینی ساده تزیین شده و در بالای در ورودی و طرفین آن، مجموعا پنج پنجره ارسی با شیشه‌های رنگین وجود دارد.
بعد از گذشتن از در چوبی ضلع شمالی که از طریق فضای ایوان صورت می‌گیرد، محوطه چهارگوشی که به کفش کن تعلق دارد به وسیله نرده چوبی از شبستان جدا می‌شود.
راه پله ای در سمت غربی این قسمت وجود دارد که ادامه آن به محل بالکن زنانه که در امتداد جبهه غربی صحن ساخته شده است، منتهی می‌شود. در سمت راست پله بالکن و ابتدای ورودی دهلیز، فضایی برای آبدارخانه و پذیرایی وجود دارد.
تعداد زیادی پنجره با شیشه رنگارنگ در روز صحن بنا را نورانی نموده و نور شب توسط چراغهای شیشه ای بالای سر تامین می‌شود.
نیاز روشنایی صحن از طریق روزنه‌ها و پنجره‌های متعدد که در جهت‌های مختلف جای دارند، با دقت و مطالعه خاصی تأمین شده است.
مسجد صفوی اسماعیل بیگ بناب در اسفند 1356 با شماره 1612 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://vazeh.com
http://marznews.com
http://www.jarchi.ir
http://www.shasa.ir/newsdetai
http://bonabcity.org.ir/ShowPage
