روستای گیلوان از توابع بخش
شاهرود شهرستان
خلخال است و در 65 کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان قرار دارد.
روستای گیلوان از شرق به استان
گیلان از جنوب به روستای علی آباد و ماد جولان، از باختر به روستای شال و از شمال به جنگل‌های
تالش متصل می‌شود.
این روستا از طریق شهر
خلخال ,
ماسال ,ماسوله ,درام ,
زنجان با جاده‌ای مناسب و زیبا قابل دسترسی است.
این روستای کوهپایه‌ای از سطح دریا ۱۰۸۰ متر ارتفاع داردآب و هوای آن در زمستان‌ها سرد و در تابستان‌ها معتدل است.متوسط بارندگی سالیانه روستا ۷۳۲ میلی‌متر گزارش شده‌است.
براساس سرشماری سال ۱۳۷۵،
روستای گیلوان ۲۰۴ نفر جمعیت ساکن داشته است که در سال ۱۳۸۵ به ۱۲۰ نفر کاهش یافته است.
اما در فصل تابستان جمعیت روستا به 2000 نفر نیز افزایش می‌یابد.
گورستان باستانی در منطقه خانقاه گیلوان این روستا کشف شده که نشان دهنده بومی بودن قوم گیلوان در این روستااست.
در حین خاکبرداری از جاده
ماسال ...مشاهده کامل متن به خانقاه در سال ۱۳۸۵ بقایای مربوط به اسکلت کشف شد و همبن موضوع باعث شد کاوش‌ها در این منطقه شدت بگیرد فصل اول این مرحله کاوش‌ها در منطقه‌ای حدود ۱۰ در ۱۵ متر با کشف ۱۵ اسکلت آغاز شد
گورستان خانقاه مربوط به عصر مفرغ میانی - عصر آهن I و II - دوره اشکانیان است این گورستان در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه خشتی که متعلق به دوران هخامنشیان در وسعتی حدود 6 هکتار ساخته شده است,از دیگر آثار تاریخی این روستا است
میرزا کوچک خان جنگلی و یارانش بعد از شکست نهضت به طرف کوه‌های گیلوان حرکت کردند ولی دچار بوران و طوفان شدند و سرانجام زیر ضربات خرد کننده سرما و برف در ۱۱ آذر ۱۳۰۰، هنگامی که میرزا هوشنگ را به کول گرفته بود،مردند
به مدت 44 سال قبر میرزا کوچک خان در قبرستان پایین روستای گیلوان بوده و طبق درخواست نوه میرزا در سال 1344 نبش قبر صورت گرفت.
در دل باغات سیب و گردو و گیلاس و در بالای تپه‌ای در خانقاه گیلوان مزار مقدس امامزاده عین علی (ع) قرار گرفته و برای رسیدن به این امامزاده باید از باغ‌هایی که کوه‌های بلندی آن را در بر گرفته، عبور کرد
مردم روستای گیلوان به گویش‌های تاتی و تالشی حرف می‌زنند.
اقتصاد روستای گیلوان بر فعالیت‌های زراعی، باغ‌داری، دام‌داری و صنایع دستی است.
زراعت عمده روستا، کشت دیم است و گندم مهم‌ترین محصول دیمی آن است.
توتون،یونجه, ذرت، سیب‌زمینی و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستاست.
محصولات باغی روستا زردآلو، سیب، به و گلابی است.
گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مثل مرغ و بوقلمون محصولات مهم دامی روستا هستند.
مردم روستا به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا می‌کنند.
معماری روستای گیلوان به خاطر قرار داشتن در ناحیه کوهستانی، از روستاهای دیگر اردبیل متفاوت است سقف خانه‌ها گلی است و درهای ورودی و پنجره‌ها، برای جلوگیری از سرما کوچک انتخاب شده‌اند.
در ساخت خانه‌های قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده است.
ارتفاعات اطراف روستاچشمانداز رودخانه پر آب گیلوان،جنگل‌های انبوه و سرسبز و هوای مه‌آلود، تصویری رویایی را برای هر بیننده بوجود آورده است.
اطراف روستای گیلوان را مراتع سرسبز و مزارع طلایی گندم، در برگرفته‌اند.
باغهای انبوه و پربار میوه از دیگر جاذبه‌های طبیعی این روستاست.
مراسم عید نوروز، جشن سده و روز آبانگان، مثل بقیه نقاط ایران در این روستا نیز برگزار می‌شود.
دروزه ,روز سلطان،۴۵ نوروز و بنجک ازمراسم ویژه فصل بهار است و مراسم شب یلدا با رسوم یوله چله، قصه چله و سیومو در این روستا برگزار می‌شود.
اجرای ترانههای عاشیقی به زبان آذری، مخصوصا در مراسم عروسی روستا متداول است.
سازهای محلی این روستا سرنا و دهل است و در اجرای برخی آوازها و رقص‌های محلی نواخته می‌شوند.
صنایع دستی روستای گیلوان، شامل بافت انواع گلیم، جاجیم، جوراب و شال است.
لباس غالب مردم روستای گیلوان، لباس‌های محلی مشابه لباس‌های تالشی است. مردان کلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستکش (در فصل‌های سرد سال) استفاده می‌کنند.
زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می‌پوشند که شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرح‌دار و روسری‌های رنگی و منقش است .
استفاده از پارچه‌های رنگی و روشن، ویژگی پوشاک زنان روستا است. کودکان روستای گیلوان نیز از پوشاک محلی و معمولی استفاده می‌کنند.
آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و واویشکا انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی از انواع غذاهای محلی روستا هستند
منابع:
http://gilavani.blogfa.com
http://fa.wikipedia.org
http://hamshahrionline.ir/details/154305
