دشت لاله‌های واژگون فریدونشهر

دشت لاله‌های واژگون یکی از جاذبه‌های دیدنی و گردشگری ایران و یکی از 20 اثر طبیعی ملی ایران و مورد حمایت سازمان محیط زیست است.
لاله واژگون گیاهی چند ساله با گلهای بسیار زیبا از خانواده سوسن است و برخلاف سایر گونه‌های لاله و سایر گل‌ها از ساقه به سوی زمین برگشته است و بدین سبب نامش را واژگون نامیده اند و برخی نیز به سبب آنکه درمیان گلبرگهایش همواره قطره آبی جاری است، به آن اشک مریم نیز می‌گویند.
لاله واژگون، گیاهی چندساله با گل‌های بسیار زیبا از خانواده سوسن است که گل‌دهی آن از اواسط فروردین شروع و تا اواخر اردیبهشت ادامه دارد و عمر این گیاه زیبا 3 هفته بیشتر نیست.
افسانه‌هایی هم در مورد این لاله وجود دارد، نقل است هنگامیکه سیاوش به دست گرسیوز کشته می‌شد گل لاله صحرایی شاهد ماجرا بوده از همین روست که پس ازکشته شدن پهلوان، سرش را برای ابد خم کرد و هر صبح برای مرگ سیاوش اشک می‌ریزد.
لاله واژگون در برخی از سنگ نگاره‌های ساسانی مثل سرستون‎های طاق بستان نیز دیده می‎شود.
عمده‌ترین دشت‌های لاله‌های واژگون کشور در نواحی شمالی زاگرس و نزدیک کوهرنگ و فریدونشهر ...مشاهده کامل متن اصفهان از لاله پوشیده می‌شوند؛ در حالیکه در نواحی جنوبی‌تر در اوایل تابستان شاهد رویش لاله‌های واژگون هستیم.
این گل تحت تاثیر دمای هوا از اوایل بهار در نواحی شمالی زاگرس و در نزدیکی فریدونشهر شروع به شکوفایی می‌کند و در مناطق جنوبی در اواسط تابستان به گل می‌نشیند.
دشت لاله‌های واژگون فریدونشهر با وسعتی بالغ بر 30 هزار هکتار منحصر به فردترین دشت لاله واژگون در سطح استان و کشور است. اکنون دشت لاله‌های واژگون در وسعتی بالغ بر 20 هزار هکتار از اراضی این شهرستان به صورت انبوه و در 10 هزار هکتار نیز به صورت نیمه‌متراکم و پراکنده رشد و نمو دارد.
این دشت‌ها در مجاورت کوه‌های زاگرس و در دامنه‌های شاهان‌کوه و اطراف چشمه لنگان، گردنه گلونی، دره شادی، چالقو و اکثر مناطق دهستان‌های پشتکوه و پیشکوه فریدونشهر در 180 کیلومتری غرب اصفهان قابل مشاهده است.
این لاله واژگون از گیاهان علفی پیازدار و چندساله‌است که تاکنون از میان ۶۰ گونه شناخته‌شده، ۱۵ گونه آن در ایران شناسایی شده‌است و جالب توجه که این گیاه در اسطوره‌ها و تاریخ ایران نیز از جایگاه خاصی برخوردار بوده که از آن جمله می‌توان به داستان سیاوش در شاهنامه اشاره کرد.
در استان اصفهان تمرکز این دشت‌ها در فریدونشهر، دهستان‌های پشتکوه و پیشکوه ،که به بام ایران، معروف است و در فاصله 180 کیلومتری شهر اصفهان قرار دارد.
با شروع فصل بهار بیشتر نقاط شهرستان فریدونشهر اصفهان (بام ایران) تابلوی زیبایی از طبیعت خدادادی را به نمایش می‌گذارد که در این میان دشت لاله‌های واژگون در رنگ‌های زرد و قرمز همچون نگینی می‌درخشد.
در این میان لاله‌های واژگون زیبایی خاصی دارد که در اکثر نقاط دهستانها مخصوصاً گلونی ،دره شادی، چالقو)پشتکوه موگویی و پیشکوه موگویی ،چشمه لنگان) به وفور و به دو رنگ زرد و قرمز یافت می‌شود.
این گل سازگاری زیادی با دامنه‌های سنگلاخی و صخره‌ای دارد و در صورت عدم تخریب به واسطه دام و انسان، حتی 100 هزار شاخه از آن را در یک دشت می‌توان مشاهده کرد.
این گل‌ها که در میان بوته‌های گز انگبین و حتی روی صخره‌ها می‌روید، خاصیت دارویی دارد و با زیبایی خود هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند.
از مجموع 12 گونه گل تزیینی لاله، لاله واژگون گل بومی سرزمین ایران است. ارتفاع این گل‌ها به 100 تا 120 سانتی‌‌متر می‌رسد و به شکل زنگوله‌ای درشت و قرمزرنگ و گاهی نارنجی مایل به زرد دیده می‌شود.
این گل پس از چیده‌شدن 24 ساعت دوام دارد و زمان گل‌دهی لاله‌های واژگون فرصتی مناسب برای اکوتوریست‌ها و طبیعت‌گردانان است که به تماشای زیستگاه آن روی بیاورند.
آب و هوای کوهستانی، چشمه سارها و کوهساران، طبیعت بکر و دشت لاله‌های واژگون بسیار دیدنی است که هر هفته به ویژه در روزهای تعطیل هزاران گردشگر از شهر‌های مختلف برای تماشای این جلوه‌های زیبای طبیعت به این شهرستان عزیمت می‌کنند.
طبیعت بکر و دشت لاله‌های واژگون از اواخر فروردین تا اوایل خرداد بسیار دیدنی است و هر هفته هزاران خانوار از شهر‌های مختلف برای تماشای این جلوه‌های زیبا به فریدونشهر سفر می‌کنند.
طبق آمار هر سال بیش از یکصد هزار نفر در کمتر از 3 هفته به منظور دیدن لاله‌های واژگون و اشک‌های سیاوش و مریم وارد منطقه فریدونشهر می‌شوند. این گل زیبا از طریق پیاز و بذر تکثیر می‌شود و چرای احشام، تخریب زیستگاه برای ایجاد اراضی کشاورزی، برداشت مستقیم این گیاه و عرضه به بازار مهم‌ترین عوامل تهدید لاله‌های واژگون است.
متاسفانه برخی افراد سودجو آن را از ریشه کنده و در بازار می‌فروشند و باعث از بین‌رفتن آن می‌شوند.
بوته‌کنی لاله‌های واژگون و گونه‌های نادر گیاهی توسط گردشگران آن هم در فصل رویش و قبل از تکثیر و همچنین چرای بیش از ظرفیت دام، این طبیعت زیبا و کم‌نظیر را به سوی تخریب و نابودی کشانده است.
اگر به این دشت‌های زیبا سفر می‌کنید بخاطر داشته باشید که بعنوان یک گردشگر در قبال محیطی که بازدید می‌کنید وظیفه دارید آن را با جدیت مراقبت کنید، بنابراین هرگز، هرگز، هرگز این گل را از ریشه نکنید.
همچنین به یاد داشته باشید که این گل سمی است پس مراقب باشید که آن را به دهان تان نزدیک نکنید و ضمن اینکه این نکته را به همراهان تان گوشزد می‌کنید، مراقب کودکان نیز همراه تان باشید.
این گونه گیاهی برگ‌هایی کشیده و مجتمع دارد و گیاهی سمی است و گوسفندان آن را تا زمانی که نخشکیده باشد، نمی‌خورند.
در انتها به یاد داشته باشیم گردشگران یکی از عوامل مهم تخریب لاله‌های واژگون هستند . در زمان‌های نه چندان دور در تمامی مراتع و دشت‌های اطراف فریدونشهر لاله‌های واژگون به صورت انبوه در فصل بهار می‌رویید که هم اکنون دیگر خبری از آن لاله‌ها نیست.
بارگذاری اکوتوریسمی، سرازیر شدن سیل ویرانگر گردشگران ناآگاه، انفعال دستگاه‌های متولی و آماده نکردن زیرساختهای لازم برای این بارگذاری و تبدیل شدن به یک جاذبه طبیعی گردشگری سبب شده که هر ساله از شادابی و تجدید حیات طبیعی لاله‌ها کاسته شده و روند کاهش تراکم لاله‌ها و وسعت این اثر طبیعی کم همتا شدت یابد.
چیده شدن گلها و خارج کردن غده و پیاز لاله‌ها از داخل خاک توسط برخی از بازدید کنندگان ناآگاه، بیشترین نقش تخریبی را در مجموعه عوامل انسانی مؤثر در تشدید روند تخریب و رخوت دشت لاله‌ها داشته است.

منابع:
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=133024
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2478365
http://qudsonline.ir/NSite/FullStory/News/?Id=133306
http://imnatest1.isfahan.ir/vdcd590n.yt05k6a22y.html
http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=104296&Serv=2&SGr=68
http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100809029829