جوقه: نوعی کت که به علت دوام و هزینه بسیار بالا آن را تا چند نسل به تن می‌کردند.این کت امروزه مشابه ژاکت هایی است که مردان مورد استفاده قرار می‌دهند و از پشم رنگ خورده بافته می‌شد.
ستوه: کتی شبیه کت‌های نظامی با رنگ کرم شتری و پشمی بود،یقه انگلیسی داشت که افراد مرفه بر روی این کت کمربندی از تار طلا می‌بستند که به کمر تار طلا شهرت داشت و از کمر آن خنجری آویزان می‌کردند یا از کمربند شونه کش که به شکل مایل است بر روی کت می‌بستند.
مردان سیستان از ستره پشمی که از پشم شتر بافته می‌شد،در هنگام سرما استفاده می‌کردند.
قبا: تن پوش مردانه بلندی که در زمستان می‌پوشیدند،یقه آن گرد و بدون برگردان بود و معمولا لبه بلندی داشت و با سنجاق تزئینی باز و بسته می‌شد و جلو سینه و سرآستین را برای زیبایی بیشتر یراق دوزی می‌کردند.قسمت جلو باز بود و با دکمه باز و بسته می‌شد، آستین‌های ساده و گشادی داشت و در طرفین آن در پهلوها جیبی تعبیه شده بود،معمولا دو چاک در پهلوها و یک چاک در وسط پشت قبا گذاشته می‌شد و رنگ آن معمولا بور و سیاه بود و قد قبا تا زانو می‌رسید.این لباس مخصوص افراد بسیار مرفه سیستان بود.
کلاه: در سیستان از همان دوران کودکی کلاه بر سر می‌گذاشتند و آن را در زمستان و تابستان مورد استفاده قرار می‌دادند.به طور کلی مردان هرگز سر برهنه ظاهر نمی‌شدند و کلاهی از پشم یا کورک بر سر می‌نهادند کلاهی که مردان
...مشاهده کامل متن در خانه به هنگام استراحت می‌پوشیدند عرقچین نام داشت که از جنس پارچه نخی بود و کناره‌های آن با نخ ابریشمی دست دوزی می‌شد.
مردان سیستان از چند نوع کلاه استفاده می‌کردند:
۱-کلاه پشمی: این کلاه را در صحرا بر سر می‌کنند و جنس آن از پشم گوسفند است.
۲-کلاه قوس: این کلاه را مردان مسن در جشن‌ها و مراسم در زیر لنگ بر سر می‌کردند.
۳-کلاه سیمی: این کلاه از افغانستان وارد شده است و از نخ‌های طلائی و نقره ای بافته می‌شود.
۴-کلاه پوستی: از اسم آن پیداست که پوستی بوده و از کشور پاکستان وارد می‌شود.افراد مرفه مخصوصا دامادها آن را بر سر می‌گذارند.
۵-کلاه نمدی: این کلاه میان چوپانان متداول است،جنس آن از نمد و مخصوص مناطق سردسیر است.
۶-لنگته: مردان سیستان برای پوشش سر خود از سربندی به نام لنگته استفاده می‌کنند.این سربند مشابه عمامه است اما به شکل عمامه روحانیون آن را به سر نمی‌پیجند بلکه یک سر آن را لای سربند و سر دیگر آن را رها می‌کنند.طول آن از ۱۰ تا ۵/۱۱ متر می‌رسد و عرض آن بین ۵/۱ متر است.جنس آن از ململ یا پارچه‌های نازک خارجی است.سربند آنها بیشتر سفید یا خاکستری است،سادات مشکی بر سر می‌کنند.سیستانی‌ها از رنگ قرمز استفاده نمی‌کنند.
۷-عرق چین:کلاه دست بافی است که معمولا سفید بوده و آنرا زیر لنگته بر سر می‌کنند.
پیراهن چل تریز:پیراهن گشاد و پرچینی که قد آن تا میان ساق پا می‌رسد،آستین آن از دو تکه و یک مرغک تشکیل می‌شود و مچ دار است و برای گشادی دامن آن از ترکهای راسته و گود استفاده می‌کنند.برای دوخت این لباس ۸ تا ۱۰ متر پارچه نیاز است و اغلب به رنگ سفید می‌باشد.این پیراهن از ۴۰ تکه تشکیل می‌شود،دور سجاف و سرمچ آن را با نخ سیاه،سیاه دوزی می‌کنند و روی آن کمربند شانه کش می‌بندند.
پیراهن برچاک:پیراهنی بلند و گشاد تا پائین زانو که در قسمت پائین دامن گشادتر است با آستین بلند و گشاد و بدون سردست که دو طرف دامن،پیراهن چاکدار است و به آن برچاک می‌گویند.یقه گرد دارد که چاک گریبان آن بر روی شانه چپ به وسیله دکمه بسته می‌شود.
شلوار:شلوار پرچینی که لیفه ای برگردان دارد،از دو ساق و یک میان ساق فراخ تشکیل شده است،شلوار به وسیله بندهای بومی که توسط خود مردم منطقه بافته می‌شود بر روی بدن استوار می‌گردد.برای دوخت آن ۶تا ۸ متر پارچه نیازمند است.
پیراهن معمول:این پیراهن از گذشته تا کنون دستخش تغییر و تحول گشته و از گشادی شلوار آن کاسته شده است.پیراهن مردان سیستانی در گذشته راسته و گشاد و جادار دوخته می‌شد،در جلو فاقد سجاف و از سرشانه شکافی مورب تا زیر سینه داشت که به وسیله دکمه ای روی شانه بسته می‌شد.روی آن با ابریشم سفید خامه دوزی می‌شد،آستین گشاد و پرچین و مچ دار داشت و قد آن تا زیر زانو می‌رسید.جیب چهارگوش در پهلوها داشت.به مرور زمان از گشادی آستین آن کاسته شد و به شکل راسته با مچ درآمد.در جلو سجاف با یقه یا بدون یقه و قد آن تا زانو در در دو طرف پهلو دارای چاک و جیب چهارگوش می‌باشد.
جلیقه یا باسکَت:نیم تنه ای که در اصطلاح محلی به آن باسکت می‌گویند.سابقا جلیقه را از نمد و گاه ابریشم تهیه می‌کردند،مردم سیستان به پوشیدن باسکت علاقمند هستند.در گذشته جلیقه جلو بسته متداول بود که از سمت سرشانه جلو بسته توسط کمربند یا تسمه باز و بسته می‌شد و در حال حاضر جلو باز یقه هفت گلابی و دارای دو جیب مغزی دار در بالا پائین است.رنگ آن اغلب مشکی بود.
پوشاک مردان: عمدتاً شامل دستار، سرپوش، پیراهن و شلوار است.
به دستار در محل لنگوته (Longote) می‌گویند و بیشتر به رنگ سفید است. پیراهن مردان بلند و تا سر زانو است. به سه صورت چین‌دار، ساره (عربی) ترک‌دار استفاده می‌شود.
نوع چین‌دار آن از کمر چین می‌خورد. معمولاً پیراهن به هر صورت که باشد، شلوارش نیز به همان صورت ساده یا چین‌دار خواهد بود. روی لباس مجالس و یا افراد مرفه ابریشم‌دوزی می‌شده است.در گویش محلی سیستان به شلوار، تمو یا تومون و به پیراهن پنر می‌گویند و نوع ترک‌دار آن را چل تریز می‌نامند که از قسمت زیر حلقة آستین به پایین حداقل از 34 ترک تشکیل شده است.
همچنین مردان سیستانی جلیقه‌ای روی پیراهن می‌پوشند که به آن باسکت یا جلزقه می‌گویند. پوشاک مردان سیستانی تا حدودی به پوشاک مردم خراسان کنونی شباهت دارد.
پاپوش مردان دو نوع است: چپلی یا چپت که رویه و تخت آن را لاستیک‌های فرسوده اتومبیل تشکیل می‌دهند.
و مردم فرودست از آن استفاده می‌کنند. نوع دوم آن را تارقی گویند که کفشی است تهیه شده از پوست گاو. تخت تارقی از لاستیک فرسوده و رویه آن بندهایی است که به صورت ضربدر، روی هم قرار گیرد و از چرم دوخته می‌شود.
این کفش به اقشار متوسط تعلق دارد. سرداران، اقشار مرفه از کفش‌های خارجی مد روز استفاده می‌کرده‌اند.
پوشاک زنان: سیستانی نیز ساده و با طرح‌هایی زیبا است.
لباس زنان همچون مردان بلند و گشاد است. زنان سیستانی علاوه بر لباس سنتی و روزانة خود، نوعی لباس نیز جهت اعیاد و جشن‌ها تدارک می‌بینند که در نوع خود هنرمندانه و زیباست.
از مشخصات لباس روزمره زن سیستانی، نوعی سوزن‌دوزی است که در حاشیة یقه و سرآستین لباس به کار می‌رود و در محل به آن “سیاه دوزی” گویند.این لباس از پیراهن و شلوار گشاد تشکیل می‌شود.
بلندی پیراهن تا پایین زانو و دور کمر آن چین‌دار است. دستاری مستطیل شکلی نیز بر سر می‌بندند. پوشاک جشن‌ها و مراسم شاد – که امروزه کمتر از آن استفاده می‌شود- متشکل از شلواری پرچین، پیراهنی تا بالای زانو با دو چاک از دو طرف است.
همچنین دامنی پرچین که به آن تمو می‌گویند و تا سر زانو است، می‌پوشند. گشادی دور دامن به 9 متر می‌رسد. دستاری که در این لباس مورد استفاده قرار می‌گیرد، سه گوش است.
پاپوش زنان نیز همانند مردان از کفش‌های تمام پلاستیکی است.
منابع :
http://www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=634
http://www.tarikhchelebas.blogfa.com/post-8.aspx
