دره شمخال

دره شمخال نامی است از روستایی کوهپایه ای به همین نام که از شمال شرقی به کوه آسلمه و از جنوب شرقی به رودخانه دائمی کال شمخال محدود است، گرفته شده است
این روستا بنای تاریخی کهنی ندارد اما اقلیم مساعد، خاک مرغوب و منابع غنی آب، تاثیر فراوانی در شکل گیری روستا داشته است
دره شمخال به طول ۱۸کیلومتر، از روستای شمخال در کیلومتر ۷۰ جاده قوچان به باجگیران آغاز می‌شود و به اراضی درونگر در جاده قوچان به درگز ختم می‌شود.
شمخال نام یک نوع تفنگ قدیمی و دست ساز و قوی به زبان کردی کرمانجی بوده است.
مردم روستا کرد کرمانج و پیرو مذهب شیعه اند و عموما از طریق کشاورزی به ویژه باغداری و دامداری و عده ای هم از راه صنایع دستی معیشت می‌گذرانند.
دره شمخال شیب ملایمی دارد,در مدخل ورودی زو (دره) رودخانه ای فصلی جاری است که هنوز آب چندانی در آن دیده نمی‌شود اما هر چه به داخل دره نزدیک‌تر می‌شوید بیشتر زیبایی‌ها و آب جاری و زلال آن چشمگیر می‌شود.
دره از درون پارک ملی تندوره به پیش می‌رود و بعد از حدود 12 کیلومتر 2 آب سرد شمخال و کمی گرمتر دره دیگری با نام دره دُربادام به هم می‌رسند.
از اینجا به بعد دره کمی باز می‌شود و رود دورنگر شکل می‌گیرد.
رود درونگر با حجم آب زیاد به سمت روستای محمدتقی بیگ و شهرستان درگز سرازیر می‌شود.
شروع حرکت از روستای شمخال در نزدیکی باجگیران است. طول دره شمخال از نقطه شروع در روستای شمخال تا انتهای دره در روستای درونگر 42 کیلومتر می‌باشد. ارتفاع دیواره دو طرف دره در بلندترین نقاط تا 200 متر هم برآورد شده است.
دره شمخال دارای پیچ و خم‌های بسیار و جذابیت‌های زیاد است و در پس هر خم آن چشم اندازهای ویژه ای را به نمایش می‌گذارد، دره شبیه ماری است که باید تمام آن را گشت تا تمام زیبایی هایش را حس کرد.
رود فصلی جاری در مسیر آغاز راه چندان عمق و آب زیادی ندارد اما هر چه جلوتر بروید به خاطر چشمه سارهای زیبای مسیر و آبشارهای جاری از اطراف صخره پر آب‌تر و جذاب‌تر می‌شود و بر شفافیت آن هم افزوده می‌شود.
در فاصله 10 کیلومتری از ابتدای دره، فضایی به نام «حمام آب» وجود دارد که فضای بسیار زیبایی است و در تابستان گردشگران زیادی به این منطقه می‌آیند
دره شمخال دیواره‌های عظیم و پر صلابت صخره ای دارد اطرافش مانند دژی رودخانه را در خود گرفته اند و با سبزی سبزه و روشنی آب آمیخته شده و جلوه ای زیبا و رنگی از آثار گذر زمان را بر دیوارها می‌توان دید.
عطر درختان گردو در آغاز مسیر با بوی خوش نم و رطوبت دیواره‌های سنگی عطر دل انگیزی را همه جا پراکنده میکند,جلوتر تعداد بوته‌های تمشک وحشی کمای، موسیر، آنوخ، چریش (نوعی سبزی که در نان محلی استفاده می‌شود)، گون، درختچه‌های زرک وحشی و هزار و یک گیاه دارویی که برای مردم منطقه آشنایی دیرینه هستند، بیشتر می‌شود.
چشمه سارهای متعدد، آبشارهای زیبا، درختان سر به فلک کشیده، جریان آب زلال، دیواره‌های عظیم و پر صلابت صخره ای تنها بخشی از جذابیتهای دره است.
دالانها، حمامها و غارگونه‌ها ی بسیاری در این دره مشاهده می‌شود, خنکای دره، نوای گوشنواز آب و نسیم دل انگیز، روح را می‌نوازد؛ درون را آرام و چشم‌ها را خیره می‌کند.
پوشش گیاهی منطقه عبارت است از: گردو، انجیر، زردآلو، چنار، بید، سپیدار، تمشک، موسیر، آنوخ (کاکوتی)، چریش، هفشان، گون، ریخوک، زرشک، گژی (زالزالک) و سدها گیاه وحشی و دارویی دیگر.
زیارت امامزاده باء در نزدیکی روستای دربادام از رسم‌های ویژه مردم دره شمخال است که هر هفته به زیارت این امامزاده می‌روند و همچنین دختران دم بخت و زنان نازا نیز برای رسیدن به آرزوهای خود ضمن نیایش و دعا از زیر صخره ای در کنار امامزاده عبور می‌کنند.
مردم روستا در عروسی‌ها رقص محلی کرمانجی همراه با انواع سازهای محلی کردی و نوای سازهای محلی دوتار، دهل و سرنا زیبایی خاص به مراسم می‌بخشد که برای هر فردی بسیار جذاب و دوست داشتنی است.
مردان شمخال به ندرت پوشاک محلی می‌پوشند, اما زنان همچنان لباس محلی کرمانجی شامل پیراهنی بلند، نیم تنه و شلوار کردی با رنگ‌های سفید و سرخ و گل بوته‌های زیبا می‌پوشند روسری بلندی با طرح‌ها و نقش‌های رنگی مزین به زیورآلات سر می‌کنند.
از جمله صنایع دستی روستای شمخال گلیم، جاجیم، قالی کردی و پالاس با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع و زیبا است
فطیرمسکه (نوعی نان محلی با کره تازه گوسفندی) انوان اشکنه و آش از غذاهای محلی خاص منطقه هستند.
روستا جاده ای آسفالته دارد که از طریق شهر قوچان قابل دسترس است و مردم و گردشگران از این طریق به منطقه دسترسی می‌یابند.

منبع:
http://shamkhal.blogsky.com/
http://www.meisamroudaki.ir/shamkhal.html/
http://www.gardeshgari-iran.ir/post/34
http://www.mizbanezaer.com/in