گوردخمه روانسر

گور دخمه روانسر معروف به تاق فرها,در دیواره کوه قله در شمال شرقی روانسر واقع شده است، قدمت این اثر به دوره هخامنشی باز می‌گردد
این گوردخمه در داخل شهر روانسر و در جوار گورستان محل ، به طرف شرق و ارتفاع 35 متری از سطح قبرستان در سینه کوه کنده شده است.
نخستین بار مسعود گلزاری در کتاب کرمانشاهان باستان این گوردخمه را معرفی کرد.
سالها بعد پیتر کالمایر باستان‌شناس آلمانی در سال 1355 از این گوردخمه بازدید کرد و نتایج بررسی خود را به شکل مقاله ای در آلمان منتشر ساخت.
این باستان‌شناس در مقاله خود قدمت این گوردخمه را به دوره هخامنشی نسبت داد اما پس از آنکه این اثر در سال 1386 و با شماره 20493 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید یکی از باستان‌شناسان ایرانی در پایان نامه خود با عنوان دخمه‌های دوران اشکانی و ساسانی در حاشیهء کوههای زاگرس چنین مطرح کرده که این گور دخمه توسط یکی از حکام محلی در دوره سلوکی و به تقلید از گور دخمه‌های هخامنشی ساخته شده است.
از نظر وی چون گور دخمه روانسر دارای ایوانی ساده و فاقد ستون بوده ...مشاهده کامل متن و فضای داخلی آن کاملا ساده و فاقد عنصر معماری خاص (چون گور وانی شکل، بستر سکو مانند، تاقچه جهت گذرادن جسد و استخوان) است.
بنابراین مربوط به پس از سقوط هخامنشیان و همزمان با نفوذ فرهنگ هلنیستی است که طبق آن ایجاد عناصر معماری خاص جهت گذاردن جسد و استخوان در گور دخمه‌ها الزامی نبوده است.

ورودی این گوردخمه به شکل مستطیل و ابعاد آن حدود 92*75 سانتیمتر را نشان می‌دهد.
شیاری از سنگ تراشیده شده به عرض 12 سانتیمتر در جلوی مدخل دخمه قرار دارد که احتمالاً این شیار محل قرار گرفتن در سنگی مقبره در زمان ایجاد آن بوده است چون در قسمت فوقانی اضلاع مدخل دخمه دو سوراخ که هر یک 5 سانتی متر عمق دارند در سنگ کنده شده که احتمالاً محل نصب میخ هایی جهت محکم کردن در بوده اند.
این گوردخمه از یک اتاق کوچک تشکیل شده که طول آن 2.43 متر . عرض آن 2 متر و ارتفاع آن 1.64 متر می‌باشد.
طاق گنبدی شکل ناقص که بی شباهت به طاقهای گنبدی شکل ساسانی نیست در سقف این مقبره تراشیده شده است.
در سمت راست مدخل دخمه بر سر سنگ کوه بقایای نقشی دیده می‌شود که آنچه فعلاً از آن قابل تشخیص است بال پرنده ای است که 12 شیار دارد. شکل ظاهری تصویر شباهتی به انسان بالدار کاخ‌های شوش و تخت جمشید که یادگار عصر هخامنشیان است ، دارد.
در بخش پایینی مدخل این گور دخمه صفه ای از سنگ تراشیده شده که ابعاد آن حدود 2 متر در طول و 84 سانتی متر در عرض می‌باشد.
قسمت تسطیح شده شامل یک دیوار عمودی به عرض 3 متر و ارتفاعی در حدود 30/2 متر است
بخش فوقانی این فضای ایوان مانند به عمق 10 سانتی متر و در قسمت تحتانی در حدود 81 سانتی متر می‌باشد .
در دیوار انتهایی این ایوان ، قابی مستطیل شکل به عمق 20 سانتی متر ایجاد شده که در حقیقت قاب ورودی گوردخمه محسوب می‌شود. این ورودی به ابعاد 70*92 سانتی‌متر است که به اتاقکی تقریباً مربع شکل منتهی می‌شود.
با توجه به سوراخ هایی که در دو طرف ورودی ایجاد شده به نظر می‌رسد که این گوردخمه دارای درگاهی بوده است. اتاق این گوردخمه به طول 43/2 متر و عرض 2 متر و ارتفاع 64/1 متر می‌باشد .
کف این اتاق فاقد هرگونه پستی و بلندی بوده و سقف آن مسطح است و در چهار جهت که به دیوار ختم می‌شود با دیوار به شکل قوس هایی نا منظم ارتباط پیدا کرده ، بطوریکه به سقف حالتی قوسی شکل داده است .
در سمت راست مدخل ورودی دخمه ، نقوشی حجاری شده است . وضعیت نامناسب نقش برجسته امکان هر گونه توصیف قابل ذکری را نمی‌دهد اما با دقت زیاد می‌تون چهار تصویر در روی سطح تسطیح شده تشخیص داد :
روشن‌تر از همه شکل تقریبی یک متوازی الاضلاع است که ردیف‌های موازی آن را به ۱۳ قسمت تقسم می‌کند و از وسط تصویر به شکل مورب تا قسمت راست پائین نقش ادامه می‌یابد .
در حد فاصل تصویر متوازی الاضلاع و در ورودی بخش از نیم رخ یک شخص که شیء را به صورت عمودی در دست نگه داشته به چشم می‌خورد .
سومین نقش در بالای متوازی الاضلاع و درست در وسط کادر قرار گرفته است . که تصویر انسان بالداری می‌باشد که پشت به در ورودی مقبره ایستاده است .
دو صفحه مدور سمت راست نقش بالدار را می‌توان به عنوان چهارمین تصویر به شمار آورد
منبع:
http://www.ostan-ks.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=GENERALTEXT&CategoryID=a41aa132-8a10-4bd7-bb6c-e280d3484034&WebPartID=7cb76415-85d5-4acf-b56b-9869c3f4de83
http://www.aftabir.com/lifestyle/view/126126
http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=112450&Serv=0&SGr=0
http://khabarfarsi.com/n/7344979
http://sarabravansar.ir/shownews.php?idnews=82337
http://vista.ir/article/126126
http://www.yjc.ir/fa/news/4104736
http://www.negahmedia.ir/media/show_podcast/58870