غار‌های منحصر به فرد دستکند محور هراز، کافرکلی نامیده می‌شوند. این فضاهای تراشیده شده در دل کوه که در محور هراز و نقاط مختلف منطقه بالا لاریجان ، در میان بندها و پرتگاهها قرار دارد.
در هیچ یک از نقاط
ایران این غار‌های دستکند تا این حد متمرکز نیستند.
غارها از پایین کوه و کنار جاده به صورت حفره هایی به نظر می‌رسد که غیر قابل دسترسی است. با توجه به بقایای سفالهایی که در این خانه‌ها یافت شده و نتیجه گیری کاوشهای باستان شناسی ، قدمت آنها را به هزار سال پیش نسبت داد و از آنجایی که در این دوران
ایران مورد هجوم اعراب قرار گرفته است؛ به نظر می‌رسد این خانه‌ها در دل کوه با امکان زندگی در بلندمدت، همراه با محل هایی برای نگهبانی بخاطر عدم پذیرش
کیش و آیین جدید و یا بخاطر ترس از هجوم اعراب بنا شده است و به همین دلیل نام این غارها کافرکلی یعنی محل زندگی غیرمسلمانان است.
این حفره‌ها پنجره‌ها و راههای ورودی خانه‌های چند طبقه ای است که با مهارت و مشقت بسیار در دل صخره‌ها کنده شده اند.
وجود اتاق خواب۲*۳ و ۳*۳، آشپزخانه، سرویس بهداشتی و مخازن و کانال هدایت آب نشان می‌دهد که افرادی این مکان را برای زندگی دراز مدت ساخته اند.
تردد بین طبقات از طریق پلکانهایی صورت می‌گرفته که در درون صخره‌ها کنده
...مشاهده کامل متن شده است و موقعیت خوب مقرهای نگهبانی و دیده بانیها امنیت این خانه‌ها را تأمین می‌کرده است.
به دلیل صعب العبور بودن کافرکلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و در حال حاضر این خانه‌ها محل زندگی پرندگانی چون خفاش شده و فضولات این پرندگان به بستر طبیعی این خانه‌ها آسیب رسانده است.
این دخمه‌ها در شمال جاده هراز و در مجاورت رودخانه هراز و در شرق روستای آب اسک ، به فاصله 90 کیلومتری آمل در دل کوهی بلند کنده شده است. رودخانه هراز در پای کوه قرار دارد ، با توجه به توپوگرافی منطقه به احتمال فراوان در زمان زیست مردمان دخمه، آب رودخانه بالاتر از سطحی بوده که در حال حاضر در جریان است.
دخمه‌های سنگی به فاصله چند متری از دامنه کوه کنده شد. در بعضی از قسمتها نیم متر تا پرتگاه بیشتر فاصله ندارد. غار‌های دستکند (کافرکلی) اسک از نظر تعداد کمتر از غار‌های دستکند پلمون می‌باشد فقط یکی از این دخمه‌ها دو طبقه می‌باشد و راه ورودی آن از دیواره شرقی طبقه اول با کندن چند جای پا به درون آن می‌توانستند نفوذ کنند این در حالی می‌باشد که را ه ورود به طبقات بالا در دیگر دخمه‌های مسیر هراز اکثرا از طریق سوراخی در سقف میسر می‌باشد .
بعضی از آنها دارای سکوهایی به ارتفاع 60 سانتیمتر و به طولهای متفاوت هستند. ورودیها به اشکال قوسی و طاق مانند همچنین برخی از آنها دارای نورگیر می‌باشند می‌توان اینگونه تصور نمود که کافرکلی‌های اسک قدیمی‌تر از کافرکلی پلمون می‌باشد چون این دخمه‌ها بسیار ساده و ابتدایی درست شده اند و کمتر ساختار دخمه‌های پلمون در آن مشاهده میشود.
بار بررسی غار دستکتد آب اسک تنها غار دو طبقه بسیار زیبا ساخته شده است و شامل یک اتاق روباز با یک طاقچه در جهت شرقی، طبقه دوم با یک سکو ، ورودی قوسی شکل ، اتاقی به ابعاد یک متر در دو متر، در جهت شرق این اتاق دالانی به طول یک با ارتفاع یک که یک شخص بصورت خمیده می‌تواند وارد فضایی وارد گردد که در واقع شامل یک سرویس بهداشتی به همراه یک (احتمالا) حمام با سکویی به ارتفاع نیم متر و به طول یک مترو نیم ایجاد شده است.
لازم به ذکر است در حال حاضر بخشهایی از غار‌های دستکند روستای آب اسک توسط روستاییان بومی دامدار تبدیل به آخور و محل نگهداری علوفه و دام شده است و یا اینکه این دخمه‌ها در ابتدا با همین نوع کاربری ایجاد شده باشند.
لازم به توضیح اینکه تنها ما فقط در دخمه‌های روستای فوق الذکر کاربرد دوگانه آن را به این صورت وسیع مشاهد می‌کنیم .
در بررسی و تحقیق از غار‌های دستکند دارسون در فاصله 3 کیلومتری شهر رینه و دخمه سنگی روستای پنجاب تقریبا ساختار و المانهای مشابه ای با دخمه‌های پلمون و روستای آب اسک را در خود دارا می‌باشند.
در این راستا دخمه دره آینه ممنون در مسیر جاده هراز و روبروی روستای نیاک، تنها در دو طبقه و در نوع خود منحصر بفرد نیز مورد بررسی قار گرفته است ، تنها دخمه سنگی تخته پل مابین دخمه پلمون و دره آینه ممنون ، با ساختار خطی و افقی (بدون قرار گرفتن طبقات روی یکدیگر)به علت صعب العبور بودن هیچگونه بررسی روی آن صورت نپذیرفته است و در هیچ منابع کتبی دال بر حضور در آن و کنکاش علمی ثبت و ضبط نگردیده است .
منابع:
دمورگان، ژاک، 1338، هیئت علمی فرانسه در ایران(مطالعات جغرافیایی)، ترجمه کاظم ودیعی، انتشارات چهر تبریز، جلد اول.
ستوده، منوچهر، 1366، از آستارا تا استرآباد، شامل بناها و آثار تاریخی مازندران شرقی، جلد چهارم، بخش اول، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
جوانشاد، علی، 1378، غار و غار نورد، چاپ صاحب کوثر، چاپ دوم، تهران.
