روستای خان آباد

روستای نمونه گردشگری خان آباد یا محمدیه روستایست کوهستانی ،که در بخش جنوبی استان مرکزی قرار گرفته است .
«خان» علاوه بر معانی متداول مانند ، لقب پادشاهان ترکستان وختا ، کندو و لانه رنبور ،خانه و سرا و کاروانسرا و همچنین به معنای زمین دار و فئودال ممکن است.
خان به معنای زر خالص و چشمه بوده باشد.
با توجه به تحقیقات باستان شناسی که در زمینه سکونت انجام گرفته قدمت سکونت در این منطقه به حدود ۳۰۰۰ سال پیش برمی گردد ، که در آن زمان قبیله ایی از زرتشتی‌ها در منطقه ایی که هم اکنون به نام قلعه گبری معروف است سکونت داشته اند.
همچنان آثار این قلعه قدیمی که در بالای کوه قرار گرفته و آثار خانه هایی که در دامنه همان کوه قرار داشته اند و زیر خاک مدفون شده اند با قدمت ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰سال موجود می‌باشد .
روستای خان آباد نیز از دیر باز به علت وجود آب و زمین‌های مناسب جهت کشاورزی و امرار معاش و همچنین وضعیت خوب شکار وعبور کاروان‌های متعدد از این منطقه به صورت‌های مختلف وجود داشته است .
معماری و بافت روستا به علت اینکه اهالی از هجوم دزدان و حیوانات وحشی در امان باشند خانه‌ها را به صورت متمرکز و یا صورت قلعه می‌ساختند ...مشاهده کامل متن و گروهی که شامل چند خانوار بودند داخل قلعه زندگی می‌کردند که آثار آنها کم وبیش موجود است .
با گذشت زمان و افزایش جمعیت و تامین امنیت در روستا‌ها کم کم از حالت تمرکز درآمده و خانه‌ها به صورت پراکنده ساخته شده اند .
خان آباد در ۳۵ کیلومتری غرب شهرستان خمین و در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان شازند واقع شده است.
جاذبه‌های گردشگری روستای خان آباد:
1-قلعه گبری : وجود سه قلعه گبری در منطقه که قلعه گبری شماره یک در انتهای ضلع شرقی کوه الوند قرار دارد و با توجه به سازه‌های داخلی آن نسبت به دو قلعه دیگر بزرگ‌تر و کاملتر بوده و در محوطه آن انواع و اقسام سفالهای شکسته یافت می‌شود .قلعه گبری دوم در ضلع جنوب شرقی کوه نسار قرار دارد که نسبتا کوچکتر است و قلعه گبری سوم که روی کوه مشرف به روستای لکان( قلاقروسی ) واقع شده است .
این سه قلعه از جمله آثار به جای مانده از هزاره‌های قبل از میلاد می‌باشند .
2-چشمه ایی در پایین دست قلعه وجود دارد که با توجه به ارتفاعی که قرار گرفته سرتاسر سال آب در آن جریان دارد و اطراف چشمه سازه هایی سنگی وجود داشته که آثار آن به چشم می‌خورد.
3- وجود ۶ قطعه سنگ نگاره حاکی از قدمت کهن منطقه دارد که متاسفانه این سنگها به طرُق مختلف به غارت رفته یا شکسته شده اند اما خوشبختانه دو قطعه از آنها به جایی مانده است .
4- چهار غار در کوه‌های منطقه وجود دارد که هر کدام به نحوی آثار آنها توسط برخی افراد بیگانه به غارت رفته اند . دو عدد از این غارها در کوه الوند و در ارتفاع حدودا ۲۰۰۰ متری و یکی در کوه گًرٍه در ارتفاع ۵۰۰ متری قرار دارد و دیگری در کوه نسار در ارتفاع ۶۰۰ متری کوه واقع شده.
با توجه به آثار به جای مانده در غارهای الوند احتمالا در زمان‌های کذشته سکونت در این غارها وجود داشته است که در سالهای اخیر به علت حفاریهای غیر مجاز قسمتهای مختلف این دو غار تخریب شده است .
5-غار کوه گٌرٍه (نام ثبت شده این غار در کتاب غار و غارنوردی نوشته علی جوان شاد غار خان آباد) بنا بر تحقیقاتی که در زمینه این غار انجام شده و اظهارات چندین گروه غار نورد این غار به دریاچه ایی که در زیر این کوه قرار دارد منتهی می‌شود و همچنین بنا بر حکایاتی که سینه به سینه رسیده گویا در گذشته در قسمت دامنه‌های کوه ورودی یا کانالی وجود داشته که راه دسترسی مردم منطقه به آب بوده و این ورودی با گذشت زمان تخریب شده که همکنون می‌توان آثار آن را در دامنه کوه مشاهد کرد.
این غار در ارتفاع ۵۰۰ متری کوهی در ضلع جنوب شرقی روستای خان آباد معروف به کوه گَرٍه قرار دارد و ورودی آن به طول ۲۰ متر به حالت افقی بوده و بعد از آن به طول ۴۰ متر با شیب ۶۰ درجه ادامه پیدا کرده و در نهایت به صورت حفره ایی کاملا عمود در آمده و تا سطح آب ادامه می‌یابد که محوطه ایی بسیار وسیع در زیر کوه خالی است .
ارتفاع قسمت عمودی آن حدودا ۲۰۰ متر می‌باشد و جهت ورود به آن نیاز به تجهیزات کامل می‌باشد .
آب موجود زیر این کوه جریان داشته و در سالهایی که وضعیت بارندگی زیاد است از دامنه‌های کوه چشمه هایی به صورت موقت جریان می‌گیرد همچنین سوراخی در نوک کوه وجود دارد که به سطح آب راه دارد و صدای جریان آب از آن به گوش می‌رسد و اطراف آن خزه‌های زیادی وجود دارد و در فصل سرما از آن بخار بیرون می‌زند ..
6-حفره ایی به نام سوراخ بند باز - در بلندترین نقطه کو گره حفره ایی وجود دارد که مردم منطقه آن را به نام سوراخ بند باز می‌شناسند و بنا بر بر روایات سینه به سینه این حفره محل کمین و پناه گاه شخصی به نام بند باز بوده البته قسمت هایی از آن تخریب شده است .محل دفن این شخص نیز در دامنه‌های همین کوه قرار داشته که در گذشته مورد حفاری قرار گرفته است .
7-سنگ گِنه - در گذشته مردم روستا جهت تعیین زمان نقل و انتقال آب قنات از یک کشاورز به کشاورز دیگر جهت آبیاری زمینها و باغ‌ها از این سنگ به عنوان ساعت استفاده می‌کردند این سنگ در ضلع جنوب شرقی کوه گره و در دره ایی به نام دره گِنه قرار دارد تعیین زمان به این صورت بوده که در هنگام غروب زمانی که سایه کوه به این سنگ می‌رسیده زمان نقل و انتقال آب فرا می‌رسیده .
این سنگ همچنان ثابت و استوار با هزاران راز و رمزی که در سینه خود دارد پابرجاست .
8- کمین گاه شکارچیان (کُلِه)- در ارتفاع ۲۷۰۰ متری کوه الوند آثار پناه گاهی وجود دارد که در گذشته پناه گاه و کمین گاه شکارچیان بوده و آثار آن به جای مانده است .
9- رشته کوه الوند : منطقه ایی بکر و حفاظت شده با تنوع زیست محیطی جذاب و غار‌های دیدنی و آثار تاریخی به جایی مانده از هزاره‌های قبل از میلاد .
10- رشته کوه پیر محمود ( نسار) : منطقه ایی بکر و حفاظت شده با تنوع زیست محیطی جذاب و دیدنی و آثار تاریخی به جایی مانده از هزاره‌های قبل از میلاد.
11- کوه گٌرٍه خان آباد : رشته کوهی با ارتفاع کم و لی با اسرار و رموزی که در دل خود جایی داده است . وجود سنگ نگاره هایی با قدمت حداقل ۶۰۰۰ سال - وجود غاری که با دریاچه ایی ذر زیر کوه ختم می‌شود از مشخصات این کوه می‌باشد .
12- تفریحگاه طبیعی دیری ِزنو : محوطه ایی کاملا سرسبز و پوشیده از درختان مختلف همراه با چشمه ایی پر آب
اما جا دارد که اینجا به برخی از آداب رسوم این خطه اشاره ای شود که شاید یکی دیگر از جلوه‌های جذاب روستا باشد.
1- شیروره :از رسومی که در حال حاضر هیچ رد پایی از آن بر جایی نمانده و شاید کمتر کسی هم به یاد آن باشد همین شیر وره است .
شاید برخی بپرسند شیر وره چیست ؟در گذشته به علت اینکه کلیه لبنیات مصرفی به صورت محلی تهیه می‌شد و همچنین با توجه به نژاد گاو‌های محلی مقدار شیر هر خانوار کم بود هر چند خانوار که معمولا همسایه‌ها بودند اقدام به جمع آوری شیر یکدیگر می‌کردند و این کار ۳ روز تا یک هفته تکرار می‌شد یعنی در این مدت کلیه شیر‌ها را یک خانوار جمع آوری می‌کرد و همه اعضا موظف بودند به موقع یعنی صبح زود و غروب شیر‌ها را تحویل دهند و بعد از اتمام مدت تعین شده نوبت به خانوار بعدی می‌رسید و این سیکل تکرار می‌شد .
البته مقدار شیری که هر فرد از اعضا در این مدت به فرد جمع کننده شیر می‌داد توسط پیمانه ایی به نام اوگردان یاد داشت می‌شد و این فرد موظف بود در دوره‌های بعدی آن را به اعضا برگرداند .
2- شب الفه : شب الفه آخرین شب سال است. اهالی روستای خان آباد رسم دارند که در این شب خوراکی به نام خاگینه که مخلوطی از تخم مرغ - آرد – سبزیجات است طبخ کرده و بدین سان آن شب را جشن می‌گیرند .
3- مراسم تٌخ تخی: از مراسمی که در شب عید برگزار می‌شده و هنوز هم کم وبیش به قوت خود باقی است تخ تخی است . جوانان روستا در شب عید بر پشت بام‌ها رفته و پارچه ایی که معمولا چادر خانم هاست را از پشت بام خانه اهالی به صورتی آویزان می‌کنند که جلو درب ورودی خانه باشد و از اهل خانه طلب عیدی که معمولا سکه یا تخم مرغ رنگی است می‌کنند سپس اهل خانه عیدی را به چادر گره زده و چادر را به علامت بستن عیدی کمی تکان می‌دهند و چادر بالا کشیده می‌شود .
البته در گذشته چادر از سوراخی که روی پشت بام قرار داشت ( دریجه ) و جهت تهویه خانه از آن استفاده می‌شده آویزان می‌شد. این مراسم در اصطلاح تخ تخی نام دارد .
4-باز کردن سفره صبحانه روز عید نوروز : در روستای خان آباد اعتقاد بر این است که سفره صبحانه روز نوروز را یکی از افراد فامیل که معمولا پسر بزرگ فامیل است باز کند تا سفره همیشه پر برکت باشد لذا در روز عید کسی حق باز کردن آن را ندارد تا فرد مورد نظر آن را باز کند و داخل سفره نیز کادویی قرار می‌دهند و شخصی که سفره را باز می‌کند کادو متعلق به اوست .
قبل از آغاز سال نو اعضای خانواده دور سفره هفت سین نشسته و پدر خانواده مشغول تلاوت قرآن می‌شود. همزمان با شروع سال نو افراد خانواده با روبوسی و عیدی دادن به کوچکترها عموما ابتدا به زیارت اهل قبور و شهدا می‌روند و با حضور بر سر مزار، کسانی را که طی سال گذشته عزیزی را از دست داده اند را مورد لطف و دلداری خویش قرار می‌دهند.
پس از آن کوچکترها به دیدار بزرگترها می‌روند و طی این دید و بازدیدها فرزندان خانواده معمولا از طرف بزرگترها با گرفتن عیدی مواجه می‌شوند.
5-قرار دادن سنگ بین شاخه‌های درختان :
یکی دیگر از رسومی که از دیر باز در روستای خان آباد وجود داردقرار دادن سنگ بین شاخه‌های درختان میوه است.
اهالی خان آباد اعتقاد دارند که اگر در فصل زمستان بین شاخه‌های پایینی درختان سنگ قرار دهند موجب سنگینی درخت شده و این امر موجب بارور شدن آن در فصل بهار می‌شود.
با توجه به دیرینه بودن این اعتقاد ولی همچنان در بین اهالی رواج دارد .
6- صدای زاغچه به هنگام صبح در حیاط خانه :
اگر زاغچه که نوعی کلاغ است با دم بلند و رنگ بالهای سیاه و سفید و ظریف به هنگام صبح در حیاط منزل غار غار کند نشان از آمدن مهمانی عزیز دارد که در این هنگام اصطلاحا می‌گویند غلاغ غار غارش میا ... داشیش دار از را میا .

منبع:
oldkhomein.mihanblog.com
vaghayeostan.com/news.asp?1520
www.irancaves.com/fa/cavedetail.aspx
http://www.iranvillage.ir/
http://khanabadd.com/