روستای افین

روستای افین از توابع شهرستان قاینات در خراسان جنوبی است و جزو شش روستای برتر استان به لحاظ قابلیت گردشگری است، فاصله روستا با مرکز شهرستان (قاین ) 80 کیلومتر و با مرکز استان (بیرجند) 115 کیلومتر است.
آب و هوای افین خشک سرد می‌باشد که آب و هوایی مناسب برای کشت و پرورش یاقوت سرخ قاینات (زرشک) می‌باشد. بر خلاف سایر مناطق خشک و نیمه خشک بسیار باطراوت و تازه است بخشی از این طراوت مربوط به وجود کوهستان‌های بلند اطراف روستا و بخش دیگری مربوط به وجود 2 رود دائمی در این خطه سرسبز استان است.
روستای افین بدون شک یکی از مناطق زیبا و دلنشین طبیعی از نظر تعدد درختان و سرسبزی است.
نوع روستا از نظر پایکوهی و بافت قدیمی آن فشرده و متمرکز بوده است. پس از زلزله سال 1373 شهرکی جدید در سمت شمال شرق بافت قدیم افین احداث شده است.
بر اساس آخرین آمار مرکز دهستان، افین دارای 372 خانوار است که جمعیتی معادل یک هزار و 635 نفر ساکن در روستا می‌باشد. از این تعداد بیش از 75 درصد جمعیت روستا باسواد هستند..
بنابه اعتقاد برخی از محققین افین در گذشته دور شهری بزرگ ، مرفه و با فرهنگ بوده است. آلفوس گابریل که در سال 1933 از این محل گذشته و در خصوص این روستا می‌گوید :" افین در گذشته شهری بزرگ بوده که ویرانه‌های شهر قدیم که در برابر دروازه‌های دهکده‌ی فعلی قرار دارد و بر اساس نقل قولهای محلی قرماسین نام داشته است.
در اینجا بنای زیبای یک مسجد که خشتهایی از آن هنوز پا بر جا بود جلب نظر می‌کرد. نهری که سه آسیاب را به کار می‌انداخت با آبشارهای متعدد از روی صخره‌های سفید و صورتی رنگ سرازیر شده است.
اسکندر کبیر نیز هنگام بردن قوای خود به هرات از افین گذشته و از طریق شاخن به طبس خانه و فراه راه خود را ادامه داده بود." وی جمعیت افین را در این سال (1933 میلادی) 100 نفر ذکر می‌نماید.
همانطور که در گفته‌های آلفونس گابریل مشهود است. وجود مسجدی قدیمی در این شهر که متعلق به دوره‌ی سلجوقی است و حتی عده ای معتقدند که این بنا مربوط به سده سوم تا چهارم هجری می‌باشد از قدمت زیاد این شهر سخن می‌گوید.
انواع قالی و قالیچه ، توبافی ، پارچه بافی و نیز انواع پارچه‌های کرباسی که از آن لباس و پوشیدنی تهیه می‌کنند از صنایع دستی این روستا هستند .
اقتصاد روستای افین از سالیان دور بر مبنای کشاورزی و محصول شاخص زرشک بوده است. بیشترین زرشک تولیدی کشور در روستای افین به ثمر رسیده و جزو نعمت‌های الهی نازل شده بر مردم دیندار این سرزمین بوده است.
حمدالله مستوفی حدود 700 سال پیش از افین دیدن کرده و زیبایی مسجد جامع این شهر را در کتاب نهضت القلوب ستایش کرده است .
وجود چندین اثر تاریخی از جمله مسجد جامع، قلعه، بافت تاریخی، کاروانسرا، آسیاب‌های آبی، برج ها، حوض‌ها و... مجموعه ای از جاذبه‌های تاریخی را درخود گنجانده است که به دلیل قرار گرفتن در حاشیه ارتفاعات و همجواری با درختچه‌های زرشک مجموعه بی نظیری از جاذبه‌های مختلف را با خود به همراه دارد.
یکی از جنبه‌های دیدنی و سرسبز روستا، باغستان روستا به طول تقریبی 15 کیلومتر است. نمای درختان بیشمار زرشک در 4 فصل سال، بسیار زیبا و دلنشین است .
در کنار بخش جنگلی و درختی افین، بخش وسیعی نیز به کشت یونجه و چغندر برای تأمین خوراک دام‌ها اختصاص دارد که در کنار باغ‌ها و چسبیده به آن‌ها وجود دارد .
زرشک یاقوت سرخ قاینات
در منابع تاریخی آمده است اولین کشت و تولید زرشک بی دانه در روستای افین از بخش زیرکوه قاین بنیان گذاشته شده و قدمت تاریخی دارد.
درختچه زرشک دارای 2 تا 7 متر ارتفاع آن قهوه ای، قرمز یا زرد است.
مسجد جامع
مسجد جامع افین بنایی ماندگار با طراحی و معماری بسیار زیبا یادگار دوران سلجوقی می‌باشد.
بنای فعلی مسجد به صورت خرابه ای درآمده که دیواره‌ها به همراه گلدسته‌های اطراف ایوان باقی مانده است و هرآن چه مانده گویای معماری دوره سلجوقی می‌باشد که در دوره‌های بعدی الحاقاتی به آن افزوده یا بخش هایی از آن مرمت و بازسازی شده است.
عده ای هم معتقدند اصل بنا مربوط به سده سوم تا چهارم هجری قمری می‌باشد. این مسجد به سبک آذری ساخته شده است.
قلعه
قلعه افین در داخل بافت تاریخی روستا قرار دارد و دارای پلان دایره ای شکل و یک ورودی بزرگ با در سنگی می‌باشد. سنگ در قلعه دارای ضخامتی 10 سانتی متری است و قطر آن نیز بیش از یک و متر و نیم است .
قلعه دو خروجی دارد که در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می‌گرفته است.قلعه خود دارای مسجد و مدرسه می‌باشد که به شیوه سنتی و با استفاده از مصالح موجود و بیشتر از سنگ و گل ساخته شده است.
از جمله زیبایی‌های این منازل قدیمی وجود دالان‌های پوشیده و چند طبقه ای بودن خانه‌ها است .
قلعه کوه
قلعه بر فراز کوهی واقع شده و از جنوب غرب به شمال شرق کشیده شده است. از اجزاء و عناصر معماری قلعه که قابل تشخیص است می‌توان به برج، حصار و آب انبار اشاره کرد.
آسیاب آبی
در گذشته افین 5 آسیاب آبی داشته که امروزه فقط یکی از بناها سالم مانده و از سایر آسیاب‌ها خرابه هایی باقی مانده است .
آسیاب اصلی افین که در ورودی روستا قرار گرفته در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده و معماری بنا به این شکل است که دو فضای گنبدی شکل دارد و توسط یک راهرو به هم متصل می‌شوند .
سنگ آسیاب در قسمت انتهایی اتاق قرار دارد که سنگ بالایی چند سانتی متر از سنگ زیرین کوچک‌تر است که قطر سنگ یک متر و 25 سانتی متر ضخامت دارد . وسط سنگ سوراخی به قطر 10 سانتی متر وجود دارد که محل ریختن غلات بوده است .سنگ پایین ثابت بوده و سنگ بالایی از طریق اهرمی به پره‌های آسیاب متصل بوده است.
طریقه به حرکت درآوردن پره‌های آسیاب نیز بدین شکل بوده که در بیرون از آسیاب تنوره ای به عمق 9 متر و قطر 160 سانتی متر وجود داشته که گنجایش آن 18 متر مکعب (18 هزار لیتر) آب بوده و در پایین این تنوره سوراخ ریزی وجود داشته که نیروی لازم برای حرکت چرخ آسیاب را تأمین می‌کرده است.
مزار چهارگنبد
وجه تسمیه این مزار به دلیل داشتن 4 گنبد کوچک بر بالای مزار است. این مزار که آرامگاه امام زاده، عمروبن داوود(ع) از احفاد حضرت ابوالفضل العباس(ع) است که احتمالا با چند واسطه نسبش به عباس بن امیرالمؤمنین(ع) می‌رسد .
این آرامگاه همه ساله پذیرای زائران و مجاوران است و گردشگری مذهبی افین به شمار می‌رود. آرامگاه با فاصله کمی از مسجد جامع در بافت قدیمی روستا وجود دارد.

منبع:
http://khavarestan.ir/news/31707
http://afin.blogfa.com/
http://birjand.irib.ir/web/1391-02-20-04-50-56/31141
http://saffron.blogfa.com/post-12.aspx