یکی از زیباترین، پرجمعیت و بزرگترین روستاهای
آذربایجان شرقی که در دره ای با صفا و دامنه کوه‌های سهند واقع شده است روستای تاریخی لیقوان میباشد.
طبق نوشته محققان و مورخان تاریخی سابقه تاریخی
روستای لیقوان به قبل از اسلام بر می‌گردد،این روستا که یکی از روستاهای
آذربایجان شرقی است، در 36 کیلومتری شرق
تبریز و 24کیلومتری جنوب شهرستان باسمنج در دامنه کوه سهند قرار گرفته است که پس از گذر از روستاهای هروی و بیرق
روستای لیقوان که منطقه تاریخی و خوش آب و هوا است واقع شده است.
روستای تاریخی لیقوان که درزبان محلّی "لوان" یا "لیوان" ( به معنای آب‌های گرم که از دامنه سهند و از آثار آتشفشانی جاری میشود) می‌گویند،به استناد شواهد تاریخی،سکونت در لیقوان قدمتی دیرینه دارد و این روستا ازمجموعه دره‌های سهند که همیشه آب‌های گرم آن جاری بوده شکل گرفته است.
این روستا در مکانی
بن بست قرار گرفته که بعد روستا در قسمت جنوبی این منطقه بزرگترین مراتع برای چرای گوسفندان و دره ای بزرگ که به اصطلاح محلی به آن ممد دره می‌گویند برای زندگی ایلات و عشایر است که در واقع این دره مرز
...مشاهده کامل متن روستا با ایلات و عشایر این منطقه است.
دره سبز لیقوان با آب و هوای کوهستانی و خنک و آب گرم معروفی که دارد، مهمترین بهانه ای است که باعث شده به این منطقه لقب دره بهشت را بدهند.
آب گرم لیقوان که از تغییرات زیرزمینی و بقایای آتشفشان خاموش کوه‌های سهند به وجود آمده است،در مجموع چند رودخانه را تشکیل می‌دهد و در کنار همین رودخانه آب‌های گوارایی از دل زمین می‌جوشد که به دلیل شرایط اقلیمی یکی از بهترین و غنی‌ترین آب‌های معدنی این سرزمین است.
در پای همین رودخانه چند کوه استوار و باصلابت نیز وجود دارد که همان رشته کوه‌های سهند است که نامش میان کوه‌های ایران‌زمین نگین سبزی است.
لیقوان در کنار رودخانه مهران رود و کوه‌های سر به فلک کشیده سهند جا خوش کرده است، پوشش گیاهی بی نظیر این منطقه و وجود گیاهان دارویی با خواص زیاد از جمله پونه، بابونه، قارچ و... منجر شده علاوه بر استفاده مردم محلی از این گیاهان دارویی از شیر گوسفندان این منطقه به دلیل استفاده از همین پوشش گیاهی پنیر سفید ، تمیز و خوشمزه ای به عمل بیاید که به صراحت می‌توان گفت در خاورمیانه بی نظیر است و شهرت پنیر لیقوان به دلیل همین خاصیت بی نظیر است.
به دلیل این که دامداری در لیقوان رونق خوبی دارد محصولات لبنی باکیفیتی نیز تولید میشود که پنیر آن سرآمد همه محصولات است، در این منطقه حدود 10 کارخانه پنیرسازی فعال است و در سال صدها تن پنیر از شیر خالص گوسفندان محلی تولید میشود که به سراسر استان آذربایجان شرقی و تهران صادر می‌گردد، همچنین طی چند سال اخیر جشنواره‌ای به نام «پنیر لیقوان» در روستای لیقوان برگزار میشود.
از جمله مکان‌های دیدنی روستای لیقوان آب گرم( ایسّی سو)،در جنوب شرقی روستا و در کنار رودخانه لیقوان چندین آبگرم کوچک و بزرگ به نامهای طوله سر، بارالی و باغچه قره وجود دارد که با پیوستن این سه رود کوچک رودخانه لیقوان شکل می‌گیرد که بنا به تجارب مردم در رفع نارسایی‌های گوارشی مؤثراند.
با توجه به این که تا نزدیکی آبگرم، راه آسفالت شده است، در فصل تابستان گروه کثیری از روستاییان و ایلات و عشایر منطقه، همچنین گردشگران غیربومی برای مداوا و استفاده از چشمه‌های معدنی ، اطراف آبگرم خیمه و خرگاه برپا می‌کنند.
یکی از عجایب این منطقه در این است که در دو طرف رودخانه، آب گرم وجود دارد در حالی که از وسط آنها رودخانه‌ی بسیارخنک و گوارای لیقوان می‌گذرد.
دره لیقوان( لوان دره سی) یکی دیگر از جاذبه‌های این روستاست که به دلیل داشتن رودخانه و انواع چشمه‌ها و جنگل‌ها و درختان و طبیعت بکر، یکی از معروف‌ترین تقرّجگاه‌های اطراف تبریز و از مهمّ‌ترین قطب گردشگری استان به شمار می‌رود.
این درّه در شرق روستای سفیده‌خوان قرار دارد.
رودخانه‌ی لیقوان‌چایی با عبور از میان این دره باعث به وجود آمدن تفرجگاهی بسیار زیبا و نیز عمل‌آوری مرغوب‌ترین پنیر خاورمیانه شده است.
حواشی لیقوان چای که از دامنه‌های شمالی رشته کوه سهند سرچشمه می‌گیرد،چشمه سارهای متعددی از دره‌های شرقی و غربی لیقوان به آن می‌پیوندد و رودخانه پرآبی را تشکیل می‌دهند، جریان رودخانه از جنوب به شمال است و اراضی روستاهای سفیده‌خوان،لیقوان،بیرق و هروی و... را آبیاری میکند.
حواشی سرسبز این رودخانه تفرجگاه بهاری و تابستانی مردم تبریز و دیگر گردشگران است. کشتزارهای سرسبز و باغ‌های میوه هر ساله به خصوص در تابستان هزاران نفر از دوست داران طبیعت را به این دره باصفا جذب میکند.
گورستان قدیمی لیقوان و خانه اربابی (حاج احتشام الدوله) ازمهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی این روستا هستند، که مربوط به قرن هفتم هجری میباشد. سنگ نوشته هایی قدیمی فراوانی روی قبرها قرارگرفته است وجملات متعددی، به شکل ماهرانه روی سنگ‌ها حکّاکی شده است.
البته این قبرستان هم مثل سایر قبرستان‌ها از دست سارقان و سودجویان در امان نمانده وبعضی از آثار باستانی آن را غارت کرده اند. این قبرستان یکی ازآثار ملی ثبت شده‌ی ایران است.
که طی سالهای اخیر سازمان میراث فرهنگی استان جهت بازسازی آن اقدامات خوبی انجام داده است.
طبیعت بکر، کوه‌ها و صخره‌های هرمی و مخروطی شکل و تونل‌های سنگی دست ساز بی شمار زیر زمینی( همچون کندوان اسکو) در این روستا وجود دارد، حفره‌ها ،غارها،آغل ها،اتاقک ها، تونل‌ها و دالانهایی در دل کوه‌ها و در زیر خانه‌های مسکونی که از جنس سنگ کران است توسط مردان قدیمی و قوی پنجه‌ی لیقوان کنده شده است که کاربرد فراوان دارند.
در زمان قدیم مردم از دست یاغیان و چپاول گران در آنها مخفی می‌شدند ولی امروزه بعضی از آنها بعنوان انباری خصوصا نگهداری پنیر و بعضی هم محل نگهداری گوسفندان است.
این غارها و دالان‌های سنگی در تابستان خنک و در زمستان گرم هستند.
گذشته از گورستان قدیمی لیقوان،می توان از سایر آثار تاریخی روستا به بنای کاخ داش عمارت، پل حاج سالار،شیرهای سنگی اشاره کرد، همچنین مجسمه دو شیر سنگی هم اکنون در داخل حیاط مدرسه دخترانه موجود است.
این روستا حالت پلکانی دارد و جز روستاهای منحصر به فرد است است،از لحاظ معماری به دلیل اینکه بهترین زمینها به زمینهلای کشاورزی اختصاص داده شده است در قسمتهای صخره ای خانه‌های روستایی ساخته شده است که این امر منجر شده است تا این روستا جز روستاهای متمرکز استان محسوب شود که حالت پلکانی دارد.
طبق گفته‌های تاریخ نویسان این روستا در گذشته‌ها متعلق به حاج احتشام الدوله لیقوانی بود که در سال 1924 افراد فرقه دمکرات به این مطقه حمله کردند و ارباب و پسرانش را کشتند، ساختمان اربابی نوع معماری قاجاری بود که اوایل انقلابتوسط برخی افراد تاحدی تخریب شده بود ولی طی سالهای اخیر توسط میراث فرهنگی استان بازسازی شده است.
روستای لیقوان از جمله پر جمعیت‌ترین روستاهای استان آذربایجان شرقی است که حدود 8 هزار نفر جمعیت دارد.
روستای لیقوان یکی از مناطق مهم استان آذربایجان شرقی است ودارای بهترین آب و هوای و مناطق سرسبزی است که سالانه بسیاری از گردشگران رابه دلیل وجود این آب وهوا به سوی خود جلب میکند .
علاوه بر این آب وهوا و امکان‌های گردشگری دیگر، سراسر دامنه‌ها و کوهستان‌های جنوب لیقوان بخصوص ارتفاعات سهند را مراتع و چمنزارها و گلزارها پوشانیده که این امر منجر توجه ویژه مسئولین شد که طی 5 سال اخیر شهرک توریستی در این زمینه توسط اداره تربیت بدنی و سازمان گردشگری برای بازیهای زمستانی، کوه نوردی و ماهی گیری راه اندازی شده است .
روستای لیقوان ،همانند روستای تاریخی کندوان دارای جایگاه تاریخی و گردشگری ویژه ایست.
این روستا در کنار اهیمت تاریخی و توریستی ظرفیت سرمایه‌های گذاری و حمایت‌های بیشتر مسئولین را دارد تا با سرمایه گذاریهای بیشتر این منطقه را به یکی از بزرگترین و بهترین مکان‌های گردشگری و سرمایه گذاری استان آذربایجان شرقی تبدیل کند.
مسیر دسترسی :
جاده ارتباطی لیقوان( تبریز) از مسیر دروازه تهران شهر تبریز شروع میشود و بعد از گذر از شهر باسمنج و روستاه‌های هروی (هربی) بیروق (بره) به روستای لیقوان میرسد.
این روستا یکی از بهترین آب و هوای را درآذربایجان شرقی دارا میباشد که با وجود توانمندیهایی زیست محیطی و اجتماعی واقتصادی سالانه بسیاری از گردشگران را به دلیل وجود این آب وهوا به سوی خود جلب میکند.
منابع :
http://www.yjc.ir/
http://lighvanturkish.blogfa.com/
http://www.saygol.com/
http://fa.wikipedia.org/
