مجموعه شاه ولی

مجموعه امام تفت در میدان مرکزی شهرستان تفت قرار دارد.این مجموعه که مهمترین اثر فرهنگی و کهن شهر تفت محسوب می‌شود از چندین مجموعه تاریخی و منحصربفرد تشکیل شده است.
این مجموعه شامل مسجد، بقعه، حسینیه، آب انبار، بازار و مدرسه است که با فاصله بسیار نزدیکی از هم قرار گرفته اند.
مسجد:
مسجد امام (شاه ولی) به دستور "خانش بیگم" خواهر "شاه تهماسب" در قرن نهم هـ. ق ساخته شد. ساختمان مسجد از خشت و آجر ساخته شده و دارای تابستانخانه ای با ایوان، گنبد و گرمخانه ای در ضلع غربی آن است.بالای گنبد ماذنه ای وجود دارد و راه پله دسترسی به آن، از روی گنبد و در ضلع شمالی آن ساخته شده است.
فرش بام گنبد از آجر خفته راسته است.
از ظرایف هنری این بنا میتوان به پوشش گرمخانه طاق و تویزه آجری و به صورت کاربندی, در چوبی ظریف و کنده کاری شده، کتیبه کاشی معرق به خط نسخ در اطراف در، یک قطعه چوب منبت و آلت سازی شده به شکل مثلث که بالای سردر نصب شده، شبکه گچبری ظریف، نور گیر بالای محراب و سنگ مرمر منصوب اشاره کرد.
بقعه:
بقعه شامل دو گنبد بزرگ و کوچک است. در دو طرف گنبد ضلع‌های شمالی و شرقی، راهروهایی وجود دارد . در ضلع غربی آن، راهرو به یک ایوان با سه طاق نما و دو ستون نماسازی شده، تبدیل شده است.
اختلاف ارتفاع بنا از کف میدان به اندازه هفت پله است.پوشش بام گنبد، ترکیب آجر لعاب دار سبز و لاجوردی رنگ و آجر ساده است و کلمه ˈعلیˈ بر بام گنبد و کلمه ˈیا علیˈ در ساق آن تکرار شده است , هم اکنون، بقعه محل کتابخانه عمومی شهر است.
حسینیه:
در حال حاضر حسینیه صورت میدانی را به خود گرفته که ورودی آن از ضلع شمالی است و در ضلع شمالی است.در ضلع شرقی و غربی آن، دکان هایی ساخته شده که همگی آن‌ها دایر هستند و تنها قسمت باقی مانده حسینیه که صورت اصلی خود را حفظ کرده، ضلع جنوبی آن است که تکیه رفیع و کاشی‌های مسدس فیروزه ای رنگ دیواره آن جلب نظر می‌کند.این حسینیه همه ساله در ایام محرم محل اصلی تجمع عزاداران حسینی است.
آب انبار:
آب انبار در ضلع جنوب شرقی حسینیه قرار دارد و دارای سردری آجری و سه بادگیر در اطراف خزینه است.
بازار:
مصالح ساختمانی بازار خشت و گل و پوشش بام آن اندود و کاهگل است و برخی از درهای قدیمی چوبی آن باقی مانده است.
مدرسه:
ساختمان مدرسه خشتی و نماسازی آن آجری است و پوشش سقف اتاق‌های مدرسه همگی در جهت طولی به صورت ضربی ساده و در جاهای ضروری جهت جلوگیری از رانش، از میل مهار استفاده شده است.
قسمت ورودی ساختمان به صورت گل و بوته آجری، نماسازی شده است. لبه درگاه‌های ساختمان در قسمت مشرف به حیاط با به کارگیری آجرهای پیش ساخته موج دار، نما سازی شده است.
مجموعه امام (شاه ولی) تفت و بویژه حسینیه و عزاخانه آن مورد احترام مردم منطقه بوده و در طول ایام سال ایین‌های مذهبی و بویژه مراسم عزاداری محرم در آن برپا می‌شود.
طبق گفته‌های رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد 10 قطعه سنگ تاریخی در مجموعه شاه ولی شناسایی شده است.
قدمت این سنگ‌های تاریخی به قرن دهم و یازدهم هجری قمری برمی‌گردد,«سه جلد قرآن خطی پی سوزهای نفتی و سرامیکی، قندیل بزرگ بقعه شاه ولی، جاشمعی قدیمی و قاب آیینه سنگی از دیگر آثار نفیسی بود که در یکی از اطاقهای این مجموعه شناسایی شد .
»
سنگ قبر صفی قلی بیک به اندازه 42 در 158 و ارتفاع 37 سانتی‌متر از جنس مرمر، سنگ 5/89 در 5/24 به ارتفاع 22 سانتی‌متر با نقوش برجسته سرو و منقش به گل و بته و سنگی به اندازه 29 در 42 به ارتفاع 26 سانتی متر مزین به آیت الکرسی به خط نسخ از جمله سنگ‌های تاریخی شناسایی شده است .
سنگ تاریخی به اندازه 21 در 54 و به ارتفاع 17 سانتی‌متر مزین به اسما الهی همراه با نقوش سرو و گل و بته سنگ در ابعاد 32 در 121 به ارتفاع 5/21 سانتی‌متر که در دو گوشه بالای آن دو گل کوفی دارد از دیگر سنگهای تاریخی شناسایی شده است .
آثار نفیس شناسایی شده به موزه مردم شناسی تفت انتقال یافته و در فضایی به نام مجموعه شاه ولی جهت بازدید به نمایش گذاشته شده است.

منبع:
http://www.negahmedia.ir/
http://chn.ir/NSite/FullStory/News/
http://isna.ir/fa/news/93051104401
http://www.yazdinews.ir/SC.php