امامزاده نور

آرامگاه اسحاق بن موسى بن جعفر ( ع ) معروف به مشهد نور، مربوط به سدهٔ ۹ ه. ق. است و در شهرستان گرگان، بخش مرکزی، درگذر محله سرچشمه از محلة سبزه مشهد گرگان واقع شده است.
این امامزاده از جنوب به حد جنوبی حوزه آبریز رودخانه قره سو وارتفاعات جنوب روستای زیارت، از شرق به امتداد بین فاضل آباد تا مرز ایران و شوروی ، از شمال به رودخانه اترک و مرز ایران و شوروی از غرب به دریای مازندران محدود می‌باشد.
آرامگاه، از بناهای دورة سلجوقى در شهرستان گرگان است که از آجر و ملات گل و آهک با پلان داخلی مربع و پلان بیرونی دوازده وجهی ساخته شده علاوه بر تاریخی ومذهبی بودن، آثار معماری ارزشمندی مثل درب نفیس، محراب و صندوقچه زیبایی دارد. آراء محققان دربارة تاریخچه این بنا تا حدودی متناقض است‌، چه برخى به استناد کتیبة حک شده بر چارچوب در قدیمى ساختمان‌، آن را مربوط ...مشاهده کامل متن به سدة 9ق (مشکوتى‌، 191) و برخى، متعلق به بناهای سده 8 ق و شماری با توجه به تزیینات آجری بنا، مربوط به سده 6ق و یا اواخر سده 6 و اوایل سده 7ق دانسته‌اند؛ اما با توجه به تاریخ 525ق که بر صندوق چوبى مرقدامام زاده حک شده است به نظر مى‌رسد که بنا در این تاریخ ساخته شده باشد. این بنا از لحاظ تزئینات آجری شکل کثیر الاضلاع و 12 ضلعی ساخته شده و دارای محراب گچبری ، دو لنگه در قدیمی و صندوق چوبی نفیس که روی مرقد می‌باشد از ابنیه قرن نهم به شمار می‌آید.
بنای امامزاده نور بنای آجری که شامل دوازده وجه است از خارج دوازده ترک و از داخل چهارگوشه مربع شکل درازای ضلع جنوبی داخلی آن 690 و ضلع شرقی آن 980 سانتی متر است که بر روی دو ستون پله ای بزرگ قرار گرفته است، پله‌ها شیب دارند ولی یکسان و همانند نیستند.
لبه‌ها نشان می‌دهد که زاویه‌های اطراف دو ستون بالایی 50 سانتی متر بالای سطح زمین قرار دارد. بالای هر لبه به داخل یک کتیبه سنگی فرو رفته است. 9 وجه دارای کتیبه‌های آجری کوچک و بزرگ می‌باشد و 3 وجه دیگر هر زمانی برای ورود مورد استفاده قرار می‌گرفته است و دارای طرح تزئینی منحصر به فرد می‌باشد.
بنا دارای 3 ورودی است‌. ورودی کنونى ساختمان در جنوب شرقى و رو به محوطه حیاط و فضای باز امام‌زاده قرار دارد. معماری خارجی بخش پایینى بنا تا حدود 2 متر بالاتر از کف کنونى حیاط فاقد تزیینات‌، و تنها شامل آجرچینى ساده است‌.
بدنة بیرونى بنا را نیز قاب بندیهای آجری همراه با تزییناتى از همین جنس در مرکز و بخشهای بالایى بدنه مزین ساخته است‌. درون قاب بندیهای آجری فرورفتگیهایى به عمق یک آجر وجود دارد و بزرگى این قاب بندیها سبب شده است که نقوش پیچیده آجرکاری که غالباً در هیچ یک از بدنه‌ها تکراری نیست‌، به آسانى در زمینة ساده آجری‌، جای گیرد.
هر بدنه به طور کامل دارای طرح تزیینى آجری است که حاشیه آن نیز با زنجیره‌هایى تزیینى از جنس سفال بى لعاب و با اشکالى چون ستاره‌ها و لوزیها استادانه کار شده است.
9 وجه از 12 وجه بنا دارای کتیبه‌های تزئینی می‌باشد. درون طاق نمای بالای ورودی‌، 4 ردیف مقرنس و در قسمت میانى آن‌، نقوشى با طرح ستاره به چشم مى‌خورد بر لبه درونى طاق طرحهای گل و گیاه همراه با کاشى فیروزه‌ای رنگ دیده مى‌شود. معماری داخلی محرابی گچبری در ضلع جنوبی این بناست که بسیار زیبا و پرکاراست و شیوه گچبری محراب و نقوش آن و روش کتیبه نگاری همه بیانگر این نکته هستند که محراب در نیمه‌ی اول قرن ششم هجری ساخته شده است.
صندوقی چوبین که یکی از ظرایف هنری ایران است، مرقد امامزاده راپوشانده است. آیاتی به خط کوفی قدیم که بسیار گود کنده شده است بر بدنه صندوق دیده می‌شود که نوشته‌ها در ضلع جنوبى با تاریخ 525ق خاتمه مى‌یابد.
ضریحی مشبک آهنین به درازای 326 و پهنای 230 و بلندی 280 سانتی متر محافظ صندوق چوبین است. مرمت این بنا از سال 1380 آغاز شد و باتوجه به برنامه‌های ارایه شده از سوی حوزه فنی سازمان میراث فرهنگی گلستان و کمیته فنی سازمان مرکزی، بدنه-‌های بیرونی و تزیینات آجری بیرونی بنا و همچنین بخشهایی از ستون نماهای کنج‌های داخلی و زیر محراب این امامزاده تاکنون مرمت شده‌است.
بنای امامزاده نور شهرستان گرگان، در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شمارهٔ ثبت ۳۴۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. منابع و ماخذ : http://madian.blogfa.com/page/019.aspxc http://fa.wikipedia.org/wiki