قلعه جلال الدین در فاصله پنج کیلومتری غرب شهرستان
گرمه، یکی از برجسته‌ترین قلعه‌های نظامی
خراسان شمالی محسوب می‌شود که در سده‌های ششم تا هفتم هجری ساخته شده است.
این قلعه بر روی تپه ای نسبتا مرتفع سنگی که در حد فاصل بین
گرمه و
جاجرم قرار دارد، با مصالحی چون سنگ و ملاط ساروج و گاها آجر ساخته شده و دارای پلانی شش گوش با شش
برج مدور در اطراف آن است که درب ورودی آن در ضلع جنوب واقع شده و در سال‌های گذشته نیز عمارتی در بالای این درب مشاهده می‌شد.
قلعه جلال الدین که ارتفاع برج‌ها و دیوارهای آن حدود 12متر است؛ در واقع در داخل از چهار اطاق در میان این برج‌ها ساخته شده و خمره هایی نیز در بدنه دیوارهای داخلی و قطور قلعه جهت جمع آوری آب و آذوقه ایجاد شده است.
در ضلع جنوبی و سمت راست درب ورودی این قلعه راه پله ای جهت دسترسی به برج‌ها برای انجام کارهای نگهبانی وجود دارد و روزنه هایی نیز در تمام طول دیوارهای اطراف و برج‌ها ایجاد شده است.
موقعیت ساخت بنا در بلندی کوهی ستبر، با دیوارها و برج و باروهای مرتفع، قلعه جلال الدین را به دژی مستحکم و نفوذ ناپذیر تبدیل می‌کرده است، دژی که شکوه و عظمت آن در حال حاضر نیز با اجرای
...مشاهده کامل متن طرح‌های نوین گردشگری در این محدوده، شوکت و زیبایی خاصی یافته و همه ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.
چشمه ای آب شیرین نیز موسوم به چشمه جلال الدین در پایین قلعه در قسمت جنوب غربی آن وجود دارد که آب آن به طرف جنوب شرق و به سمت دشت‌های تشنه جاجرم جریان دارد.
یک قلعه و 12 نظریه!
در خصوص اینکه قلعه جلال الدین به چه شخصیتی منتسب می‌شود؛ 12 نظریه مختلف وجود دارد، یکی از این نظریه‌ها این قلعه را به جلال الدین سلجوقی، دیگری به جلال الدین بنیانگذار سلسله جلالیه و نظریات دیگر نیز به افراد و شخصیتهای تاریخی و نظامی مختلفی منتسب می‌کنند، اما نظریه ای که در حال حاضر مطمئن‌تر و محتمل‌تر از بقیه به نظر میرسد؛ نظریه ای است که این قلعه را یک قلعه نظامی مربوط به قرن هفتم هجری( حدود 800 سال پیش) شناخته و آن را به سلطان جلال الدین خوارزمشاه منتسب می‌دارد.
بر اساس این نظریه این قلعه به دستور سلطان جلال الدین و در عصر حمله مغول به ایران، در جریان جنگ و گریزهای سلطان جلال الدین و در زمانی که وی پس از مرگ پدرش در جزیره آبسکون( آشوراده کنونی)، از جانب مازندران به سمت شرق ایران حرکت نمود تا خود را برای مقابله با سپاهیان مغول آماده سازد، ساخته شده است.
این قلعه در گذشته دو یا سه طبقه بوده و گفته می‌شود که یک تونل یا راه زیرزمینی مخفی، این قلعه را به شهر جاجرم مربوط می‌ساخته است.
وجود یک چشمه پر آب در دل کویر و در پای تپه این قلعه می‌تواند یکی از مهمترین دلایل بنای قلعه در این مکان باشد، از دیگر دلایل بنای این قلعه در این مکان می‌توان به موقعیت استراتژیکی و مشرف بودن آن بر سراسر منطقه اشاره کرد.
این اثر تاریخی در سوم بهمن سال 1356 با شماره ثبت 1577 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شهرستان گرمه در فاصله 170 کیلومتری جنوب غربی بجنورد مرکز خراسان شمالی واقع شده است.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با هدف احیای قلعه جلال الدین به عنوان موزه از سال 1386 مطالعه و مرمت این بنا را به طور متمرکز آغاز کرد و در خرداد سال 1390 این بنا با عنوان موزه معرفی شخصیتهای جلال الدین شهیر تاریخ ایران با تاکید بر شخصیت جلال الدین خوارزمشاه افتتاح گردید.
منبع :
http://www.dana.ir/
http://garmeh.ir/
http://www.mehrnews.com/
