کلیسای هوانس مقدس از کلیساهای ارامنه کاتولیک میباشد که نام آن از اسم یکی از حواریون عیسی به‌نام یوحنا که ارامنه به آن "هوانس" می‌گویند گرفته شده است .
این کلیسا در شهر
مراغه فرار دارد که تنها کلیسای موجود در این شهر میباشد.
تاریخ ساخت این کلیسا را قرن پنج و شش میلادی تخمین می‌زنند. بنای اصلی کلیسا بارها بر اثر عوامل مختلف تخریب شد و بنای امروزی آن در سال هزار و هشتصد و چهل میلادی به ابتکار سردار سامسون خان و توسط معماران روسی و فرانسوی ساخته شد .
ساختمان این کلیسا به شکل مستطیل بوده که نمایی آجری دارد و شامل سه قسمت ورودی ، تالار
مرکزی و محراب میباشد .
ایوان آجری بنا به وسیله‌ی دو راه پله به برج ناقوس کلیسا که به صورت ستاره ای شانزده ضلعی است و حدود دوازده متر ارتفاع دارد ، راه می‌یابد .
کلیسای هوانس مراغه در دوران حکومت ایلخانان مغول از موقعیت خاصی برخوردار بوده‌است . اما اکنون به دلیل مهاجرت ارامنه به شهرهای دیگر تقریبا بلا استفاده مانده است .
این کلیسا شامل سه بخش محل اسکان اسقف اعظم ، بخش مدرسه و روشن کردن شمع و عود است که بر خلاف عرف رایج در کلیسا
...مشاهده کامل متن سازی ، این کلیسا دارای پلان مربع القاعده است .
ورودی این کلیسا در ضلع غربی و ورود به داخل آن از طریق درگاه زیر تاق گنبدی صورت می‌گیرد. سردر ورودی این کلیسا دارای گنبد رک هرمی با روکش شیروانی میباشد که ناقوس کلیسا نیز در این محل واقع شده‌است.
محوطه اصلی کلیسا مستطیلی شکل است که عبادتگاه یا محراب در ضلع شرقی آن قرار دارد و مرکب از سه تاق‌نما با قوس جناغی میباشد.
تاق‌نمای وسطی از دو تاق‌نمای که در دو طرف آن قرار دارند بزرگتر است و در داخل این تاق‌نما دو پنجرهٔ مستطیل‌شکل وجود دارد که با شیشه‌های الوان مزیین شده‌اند.
در ضلع شمالی و جنوبی کلیسا بر روی دیوارها و تاقچه‌ها، نغول‌های کم‌عمقی جهت عرضهٔ عکس‌های یادبود ساخته شده است. نور داخل کلیسا از درب ورودی و پنجره‌های کوچک ضلع شرقی و شمالی و جنوبی تامین می‌گردد.
در ضلع غربی حیاط یک سری ساختمان یک‌طبقه وجود دارد که در گذشته مورد استفاده قرار میگرفتند ولی براثر گذشت زمان متروک شده اند.
اتاق‌های مخروبه دیگری نیز در پیرامون حیاط مشاهده می‌شود که منزل افراد کم‌بضاعت بوده‌اند .
منابع:
http://www.yjc.ir/
http://fa.wikipedia.org/
http://www.armansafar.com/
http://www.rasekhoon.net/forum/threadshow-155839-1.aspx
